Cùng ngày, Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn khẳng định Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị là "cuộc cách mạng mới trong giáo dục", hướng tới mục tiêu đến năm 2045 Việt Nam thuộc nhóm 20 nền giáo dục hàng đầu thế giới.

Anh hùng Lao động Thái Hương (AHLĐ) - nhà sáng lập, chủ tịch Hội đồng Chiến lược Tập đoàn TH, người nhiều năm kiên trì theo đuổi sứ mệnh "Vì tầm vóc Việt", coi dinh dưỡng học đường như một nền tảng không thể thiếu để hiện thực hóa khát vọng phát triển dân tộc chia sẻ.

Ba mục tiêu mà Tổng Bí thư nhấn mạnh trong bài phát biểu khai giảng năm học mới gợi cho bà suy nghĩ gì, đặc biệt ở góc nhìn về dinh dưỡng học đường?

- AHLĐ Thái Hương: Với vai trò Chủ tịch Hội đồng Chiến lược của Tập đoàn TH, tôi luôn kiên trì theo đuổi dinh dưỡng cho người Việt, đặc biệt là dinh dưỡng trong "lứa tuổi vàng". Trong lễ khai giảng năm học 2025-2026, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: "Không để bất kỳ trẻ em nào bị bỏ lại phía sau", trong đó ưu tiên đặc biệt cho dinh dưỡng học đường. Thông điệp ấy như một lời hiệu triệu của người đứng đầu. Đây chính là thời điểm vàng để toàn xã hội lắng nghe, truyền thông và hành động. Nó chạm đến trái tim tôi, bởi tôi hiểu rõ: nếu trẻ không được chăm lo dinh dưỡng đúng giai đoạn vàng, cơ hội phát triển sẽ bị bỏ lỡ.

Nhiều người nghĩ dinh dưỡng chỉ là bữa ăn, là sự no đủ, nhưng thực chất, nó quyết định trực tiếp đến trí lực, thể lực, thậm chí cả nhân cách của thế hệ tương lai. Hãy nhìn vào số liệu theo Khảo sát Dinh dưỡng Quốc gia 2023, có tới 18,2% trẻ em Việt Nam dưới 5 tuổi thấp còi, ở một số vùng núi, tỷ lệ này vượt quá 30%. Điều đó đồng nghĩa hàng triệu em nhỏ đang có "khởi đầu bất bình đẳng" về tầm vóc. Ở đô thị, trẻ lại đối diện tình trạng thừa cân, béo phì với tỉ lệ trên 20% ở bậc tiểu học. Đây chính là "gánh nặng kép" nếu không xử lý tận gốc, chúng ta sẽ phải trả giá đắt trong tương lai.

Tôi vẫn luôn nhấn mạnh: mỗi ngày chậm trễ triển khai bữa ăn học đường là một ngày cơ hội lớn của trẻ em bị trôi qua. Dinh dưỡng học đường chính là tấm lá chắn công bằng, bảo đảm mọi em nhỏ Việt Nam - từ trung tâm thủ đô đến miền núi xa xôi, từ làng biển đến cao nguyên - đều có một điểm xuất phát công bằng. 

Một định hướng lớn trong đổi mới giáo dục phổ thông theo hướng toàn diện: không chỉ truyền thụ tri thức mà còn nuôi dưỡng nhân cách, rèn luyện thể chất và bồi dưỡng tâm hồn. Ở góc độ dinh dưỡng học đường, bà nhìn thấy mối liên hệ nào giữa một bữa ăn, một ly sữa với việc hình thành lớp người "vừa giỏi giang, vừa nhân ái, vừa kiên cường"?

- AHLĐ Thái Hương: Giáo dục toàn diện không thể tách rời dinh dưỡng. Một đứa trẻ nếu đói bụng, thiếu năng lượng, hay ngược lại thừa cân, béo phì thì rất khó tiếp thu tri thức và phát triển hài hòa. Chính vì vậy, bữa ăn học đường trong đó có ly sữa học đường phải được coi là "bài học đầu tiên" về thể chất, trí lực và cả nhân cách. Khoa học đã chỉ ra rằng 86% chiều cao tối đa và 80% sự phát triển trí não hoàn thiện trước tuổi 12. Đây là lứa tuổi vàng quyết định thể lực và trí lực của một con người. Nếu chúng ta bỏ lỡ, mọi nỗ lực về sau chỉ là "chữa cháy" và không bao giờ lấy lại được. Vì thế đầu tư dinh dưỡng đúng cách cho lứa tuổi này là đầu tư bền vững cho tương lai.

Nhìn ra thế giới, Nhật Bản ngay năm 1953 họ đã thử nghiệm và 1954 đã ban hành Luật Bữa trưa Học đường, để 70 năm sau không còn bị gọi là "Nhật lùn".

Từ tầm nhìn đó, tập đoàn TH đã khởi xướng, đồng hành cùng Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Y tế và các chuyên gia độc lập trong và ngoài nước, tham khảo tư vấn của chuyên gia Nhật Bản, Pháp thực hiện "Mô hình điểm bữa ăn học đường bảo đảm dinh dưỡng hợp lý kết hợp tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ em, học sinh, sinh viên", triển khai thí điểm trong năm học 2020 - 2021 tại 10 tỉnh thành, đại diện cho 5 vùng sinh thái lớn trên cả nước.

Trong mô hình điểm, bữa ăn học đường được tiếp cận theo hướng sử dụng thực phẩm hoàn toàn từ tự nhiên, dựa trên lợi thế về nông nghiệp của vùng miền; sữa tươi nguyên chất được đưa vào bữa ăn một cách khoa học: 5 ngày/tuần có ly sữa tươi nguyên chất, cùng bộ 400 thực đơn, học sinh được khuyến khích vận động tối thiểu 60 phút mỗi ngày. Sau một năm triển khai thực hiện, mô hình điểm đã đem lại những kết quả vượt trội so với các chỉ tiêu đặt ra ban đầu: trẻ không chỉ cải thiện thể chất, giảm suy dinh dưỡng và thừa cân, mà còn nâng cao khả năng tập trung, tinh thần kỷ luật và sự tự tin. Mô hình được đánh giá là giải pháp toàn diện, mang tính cách mạng về nâng cao tầm vóc người Việt. 

Nhưng ý nghĩa của dinh dưỡng học đường không chỉ nằm ở thể chất. Khi trẻ em được tiếp cận một bữa ăn chuẩn mực, minh bạch, an toàn, các em học được sự tôn trọng sức khỏe bản thân, biết yêu quý thiên nhiên, biết chia sẻ giá trị tử tế. Đó là cách giáo dục nhân cách từ những điều rất giản dị. Một bữa cơm cân bằng hay một ly sữa sạch mỗi ngày chính là hạt giống gieo vào tâm hồn, để hình thành lớp người Việt Nam trẻ trung vừa giỏi giang, vừa nhân ái, vừa kiên cường.

Khoảng cách vùng miền vẫn là thách thức: ở miền núi, tỉ lệ thấp còi gấp đôi đồng bằng, nhiều em còn thiếu bữa trưa, thiếu sữa. Theo bà, giải pháp nào có thể bảo đảm công bằng dinh dưỡng học đường, để mọi trẻ em đều có cơ hội phát triển ngang bằng?

- AHLĐ Thái Hương: Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia, tỉ lệ thấp còi ở trẻ em dân tộc thiểu số hiện trên 30%, gấp đôi mức bình quân cả nước. Điều đó có nghĩa là ngay từ vạch xuất phát, các em nhỏ miền núi, vùng sâu vùng xa đã thiệt thòi hơn bạn bè cùng trang lứa ở thành thị - không chỉ về thể chất mà cả về cơ hội học tập và phát triển.

Muốn khắc phục, trước hết phải coi dinh dưỡng học đường là quyền lợi phổ quát, không phân biệt giàu nghèo, miền núi hay đồng bằng. Việt Nam có 13,8 triệu trẻ trong độ tuổi mẫu giáo và tiểu học, tỉ lệ hộ nghèo đa chiều cả nước chỉ còn 1,9% nhưng ở các vùng miền núi xa xôi vẫn có đến gần 30% trẻ em gia đình đặc biệt khó khăn, 20% nghèo và cận nghèo, còn 50% đủ điều kiện mua sữa cho con uống 5 ngày trong tuần, không cần hỗ trợ. Tôi cho rằng cần một cơ chế phân tầng về chính sách bữa ăn học đường nói chung:

• Với những địa phương, vùng đặc biệt khó khăn - những người mẹ không đủ khả năng chi trả: Nhà nước bảo trợ 100% bữa ăn học đường theo quy chuẩn. Cần số hóa thực đơn và công khai minh bạch để toàn xã hội giám sát. Giai đoạn 1 nên hỗ trợ ly sữa để 100% trẻ em đều được thụ hưởng ly sữa học đường quốc gia.

• Với những địa phương khác: Có thể áp dụng mô hình đồng chi trả giữa ngân sách, phụ huynh và doanh nghiệp.

Ngoài cơ chế, chính sách của Chính phủ thì doanh nghiệp kinh doanh ngành thực phẩm phải gánh trên vai một sứ mệnh, trọng trách đồng hành cùng đất nước.

Khi tạo được sự minh bạch và công bằng ấy, lời hứa "không để bất kỳ trẻ em nào bị bỏ lại phía sau" mới thực sự đi vào đời sống. Quan trọng hơn, chúng ta sẽ không chỉ nuôi lớn những đứa trẻ ở vùng khó khăn, mà nuôi lớn cả niềm tin về sự công bằng.

Bà đã khởi xướng TH School - nơi tích hợp tri thức, nhân cách, thể chất và hội nhập quốc tế. Theo bà, mô hình này cho thấy điều gì về khả năng hiện thực hóa tầm nhìn đổi mới giáo dục toàn diện?

- AHLĐ Thái Hương: Khi sáng lập TH School, tôi không muốn chỉ dựng lên một ngôi trường, mà muốn thử nghiệm một mô hình giáo dục toàn diện "tiên tiến thế giới + tinh hoa Việt Nam học", nơi tri thức, nhân cách, thể chất và hội nhập quốc tế cùng phát triển hài hòa. Học sinh được học theo chuẩn quốc tế Cambridge, nhưng không xa rời cội nguồn: vẫn học văn hóa, lịch sử, âm nhạc dân tộc. Trong trường, bữa ăn bán trú được thiết kế như một phần của chương trình giáo dục với thực đơn khoa học, cân đối dinh dưỡng, gắn liền với vận động thể chất hằng ngày.

Điều quan trọng hơn cả là chúng tôi chú trọng giáo dục nhân cách và kỹ năng sống: từ cách ứng xử, kỷ luật, tinh thần cộng đồng đến ý thức trách nhiệm với môi trường. Một học sinh TH School không chỉ giỏi kiến thức, khỏe thể chất mà còn biết sẻ chia và yêu thương. Đó chính là tinh thần "vừa giỏi giang, vừa nhân ái, vừa kiên cường" mà xã hội kỳ vọng.

Từ trải nghiệm này, tôi rút ra ba kinh nghiệm có thể nhân rộng:

1. Dinh dưỡng và thể chất phải được coi là trụ cột, không phải phần phụ trong giáo dục.

2. Hội nhập quốc tế phải song hành với giữ bản sắc Việt, để học sinh tự tin toàn cầu mà không mất gốc.

3. Giáo dục nhân cách phải đi liền với kiến thức, để đào tạo những công dân biết làm người trước khi làm việc.

TH School chứng minh rằng Việt Nam hoàn toàn có thể tạo ra một môi trường giáo dục hiện đại, toàn diện ngay trên đất nước mình. Nếu có quyết tâm và cơ chế phù hợp, những nguyên tắc ấy hoàn toàn có thể áp dụng rộng rãi trong hệ thống công lập và tư thục, để cả một thế hệ trẻ Việt Nam được phát triển cân bằng và bền vững.

Vừa qua Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 71 về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. Nghị quyết 71 đặt ra khát vọng đến năm 2045 Việt Nam thuộc nhóm 20 nền giáo dục hàng đầu thế giới. Theo bà, để đạt được tầm vóc đó, chính sách dinh dưỡng học đường và mô hình giáo dục mới cần được định vị ra sao trong chiến lược dài hạn?

- AHLĐ Thái Hương: Để Việt Nam trở thành một trong 20 nền giáo dục hàng đầu thế giới vào năm 2045, tôi cho là không thể chỉ nói đến chương trình học, sách giáo khoa hay công nghệ số. Điều căn bản nhất học sinh phải khỏe mạnh và có nền tảng thể chất vững chắc. Nếu thể chất yếu, trí lực cũng không thể phát huy, thì mọi cải cách giáo dục đều khó đạt mục tiêu.

Vì thế, theo tôi dinh dưỡng học đường phải được định vị là hạ tầng mềm của quốc gia, ngang tầm với trường lớp, đội ngũ thầy cô hay hạ tầng số. Muốn có thế hệ trí thức ngang tầm quốc tế, trước hết phải có thế hệ thanh niên đủ tầm vóc quốc tế. Chính sách dinh dưỡng học đường cần được xây dựng trên ba trụ cột dài hạn:

1. Chuẩn hóa bữa ăn học đường trên toàn quốc, có bộ tiêu chuẩn dinh dưỡng bắt buộc, để bảo đảm học sinh ở bất kỳ tỉnh thành nào cũng được hưởng một mức tối thiểu về năng lượng và vi chất.

2. Gắn dinh dưỡng với giáo dục thể chất và kỹ năng sống, để trẻ vừa khỏe, vừa có kỷ luật, tinh thần công dân và ý thức giữ gìn sức khỏe.

3. Kết hợp với mô hình giáo dục toàn diện như TH School - nơi tri thức, nhân cách, thể chất và hội nhập cùng phát triển - để hình thành lớp công dân toàn cầu mà vẫn đậm bản sắc Việt.

Một quốc gia muốn vươn lên hàng đầu không thể chỉ dạy chữ, mà phải dạy làm người và nuôi dưỡng con người. Tôi tin rằng khi dinh dưỡng học đường được đặt đúng vị trí trong chiến lược giáo dục dài hạn, mục tiêu 2045 sẽ không phải là ước mơ xa vời.

Gần đây nhiều ý kiến đề nghị nên có Luật Dinh dưỡng học đường. Theo bà, Luật này phải tháo gỡ những điểm nghẽn nào để bữa ăn học đường không còn là phong trào ngắn hạn mà trở thành quyền lợi của mọi học sinh?

- AHLĐ Thái Hương: Tôi khẳng định đây chính là thời điểm chín muồi để Việt Nam có Luật Dinh dưỡng học đường. Vì sao? Bởi nhiều năm qua chúng ta đã triển khai nhiều chương trình thí điểm, nhưng thiếu thống nhất, thiếu cơ chế giám sát, dẫn đến chỗ làm tốt - chỗ buông lỏng. Nơi này bữa ăn học sinh được chăm chút, nơi khác lại chỉ mang tính hình thức. Chính sự chênh lệch ấy khiến phụ huynh lo lắng và doanh nghiệp tử tế khó tham gia bền lâu.

Một đạo luật sẽ tháo gỡ được những điểm nghẽn lớn:

• Thứ nhất, chuẩn hóa khẩu phần dinh dưỡng học đường: bữa trưa phải cung cấp ít nhất 30-35% nhu cầu năng lượng/ngày, cân đối đạm - tinh bột - rau xanh - vi chất; sữa học đường phải là sữa tươi sạch, minh bạch nguồn gốc.

• Thứ hai, cơ chế ngân sách và xã hội hóa minh bạch: phân định rõ phần Nhà nước bảo trợ, phần phụ huynh đóng góp, phần doanh nghiệp đồng hành; tuyệt đối không để đồng tiền bị thất thoát hoặc sử dụng sai mục đích. Mỗi bữa ăn học đường, trong đó có cả ly sữa, đều phải được chuẩn hóa, quy chuẩn và truy xuất nguyên liệu đầu vào; đây là yêu cầu bắt buộc trong quá trình đấu thầu. Không để môi trường học đường bị lợi dụng để trục lợi.

• Thứ ba, giám sát độc lập và công khai: phụ huynh phải biết hôm nay con mình ăn gì, uống sữa gì, có đạt chuẩn hay không. Minh bạch chính là cách duy nhất để lấy lại niềm tin xã hội.

Luật ra đời sẽ biến bữa ăn học đường từ một chương trình ngắn hạn thành quyền lợi giống như quyền được đến trường. 

Trong bối cảnh chuyển đổi số, công nghệ và trí tuệ nhân tạo phát triển. với lĩnh vực dinh dưỡng học đường, bà kỳ vọng công nghệ có thể giúp giám sát và cá nhân hóa bữa ăn của học sinh theo hướng nào để bảo đảm minh bạch và hiệu quả?

- AHLĐ Thái Hương: Công nghệ hoàn toàn có thể tạo ra một cuộc cách mạng trong dinh dưỡng học đường. Tôi hình dung trong tương lai gần, mỗi học sinh sẽ có một hồ sơ dinh dưỡng điện tử, cập nhật chiều cao, cân nặng, chỉ số BMI, tình trạng vi chất. Từ đó, trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ phân tích dữ liệu của hàng triệu học sinh để đưa ra khuyến nghị khẩu phần tối ưu cho từng lứa tuổi, từng địa phương. Điều này sẽ giúp chúng ta phát hiện sớm nguy cơ suy dinh dưỡng hay thừa cân để có biện pháp can thiệp kịp thời.

Công nghệ cũng có thể hỗ trợ giáo dục ý thức: học sinh được tiếp cận ứng dụng dinh dưỡng trực tuyến, tự kiểm tra kiến thức về bữa ăn, được khuyến khích vận động thể chất tối thiểu 60 phút/ngày theo khuyến nghị của WHO. Như vậy, công nghệ không chỉ giám sát mà còn trở thành công cụ nuôi dưỡng thói quen sống lành mạnh cho thế hệ trẻ.

Minh bạch và cá nhân hóa - đó là hai chìa khóa mà chuyển đổi số và AI có thể mang lại cho dinh dưỡng học đường. 

Có điều gì bà muốn gửi tới các bậc phụ huynh, thầy cô, doanh nghiệp và cộng đồng sau lễ khai giảng đặc biệt vừa qua

- AHLĐ Thái Hương: Tôi muốn nói một điều rất giản dị: hãy hành động như một người mẹ. Trái tim và tình thương của người mẹ dành cho con luôn bao la nhất. 9 tháng 10 ngày con lớn lên trong cơ thể mẹ, những năm tháng đầu đời dòng sữa ngọt ngào của mẹ nuôi con lớn khôn. Nhưng cũng có những khi người mẹ vô tình bỏ lỡ cơ hội vàng cho con - đó là giai đoạn 10 năm đầu đời, quyết định tầm vóc và trí lực cho cả một cuộc đời. Nếu ở tuổi ấy, con thiếu canxi, thiếu kẽm, thiếu sắt, thiếu dinh dưỡng, thì cơ hội phát triển không bao giờ lấy lại được.

Một ly sữa tươi sạch học đường mỗi ngày có thể đáp ứng tới 30% nhu cầu kẽm và sắt cần thiết cho cơ thể trẻ. FAO đã khẳng định sữa tươi là thực phẩm hoàn chỉnh nhất cho trẻ đang tuổi lớn. 

Với những mong ước chân thành từ trái tim của một người mẹ, tôi mong tất cả chúng ta, trên cương vị riêng của mỗi người, hãy ứng xử với con trẻ ngày hôm nay bằng tấm lòng người mẹ, hãy góp phần thúc đẩy để ban tặng cho các con một Bữa ăn học đường, một tấm khiên, một thành trì che chắn vững chãi, đó là bộ luật gọi là Luật Dinh dưỡng Học đường, trong đó có ly sữa mang tên ly sữa học đường quốc gia.

Lễ kỷ niệm 80 năm truyền thống ngành giáo dục và khai giảng năm mới

Sáng 5-9, tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia (Hà Nội), Lễ kỷ niệm 80 năm truyền thống ngành giáo dục và khai giảng năm học 2025 - 2026 được tổ chức trọng thể, trong không khí phấn khởi của ngày hội toàn dân đưa trẻ đến trường.