Án tử hình trên thế giới

“Hiện nay các quốc gia trên thế giới chưa đạt được sự nhất trí chung về việc cần duy trì hay xóa bỏ hình phạt tử hình” - Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Bàng nhận định. GS-TS Nguyễn Xuân Yêm (phó chánh văn phòng thường trực phòng chống ma túy - Bộ Công an) cho biết: “Đến cuối năm 2004, trên thế giới còn 90 quốc gia và vùng lãnh thổ đang áp dụng hình phạt tử hình như Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Thái Lan, Liên bang Nga, Indonesia...

Có 61 quốc gia đã hoàn toàn loại bỏ án tử hình. 14 quốc gia khác như Canada, Tây Ban Nha, Nam Phi... chỉ áp dụng án tử hình cho các tội đặc biệt nguy hiểm. Hình thức thi hành hình phạt tử hình cũng khác nhau nhưng phổ biến nhất hiện nay vẫn là treo cổ và xử bắn”.

Án tử hình có răn đe được tội phạm?

GS-TS Nguyễn Xuân Yêm lập luận: trong điều kiện kinh tế - xã hội VN hiện nay, việc vẫn còn giữ loại hình phạt tử hình đối với các loại tội phạm nghiêm trọng là cần thiết. Tuy nhiên ông cho biết nhận thức chung là “khi nền kinh tế phát triển, trình độ văn minh của xã hội càng cao, các hoạt động xâm phạm an ninh, trật tự không còn nguy hiểm nữa thì hình phạt tử hình cũng không còn cần thiết nữa”. Ở VN, án tử hình cũng đã được giảm dần, Bộ luật hình sự năm 1985 có tới 40 tội có hình phạt tử hình, nhưng hiện nay chỉ còn 29 tội có hình phạt trên, chủ yếu tập trung vào nhóm tội phạm có liên quan đến ma túy.

Mặt khác, việc áp dụng hình phạt tử hình liên quan đến ma túy ở VN cũng nhẹ hơn so với các nước châu Á khác: VN lấy mốc là 100gr heroin và 5kg thuốc phiện thì tỉ lệ này ở Trung Quốc là 50gr và 1kg; Singapore, Malaysia, Philippines là 5gr... Luật hình sự VN cũng loại bỏ hình phạt tử hình đối với phụ nữ đang có thai hoặc nuôi con dưới 36 tháng tuổi, với người chưa đến 18 tuổi, bỏ hình phạt tử hình ngay sau khi xét xử... Nhiều trường hợp còn được Chủ tịch nước ân xá.

Các thành viên quốc tế tham dự hội thảo cho rằng: kết quả nghiên cứu trên thế giới cho thấy “giữa án tử hình và tỉ lệ tội phạm” không có mối liên hệ nào. TS Radelet công bố: 85% các chuyên gia tội phạm học hàng đầu và trên 2/3 số 400 cảnh sát trưởng mà ông khảo sát đều tin chắc rằng án tử hình không có tác dụng làm giảm đáng kể tội phạm giết người hoặc các tội nghiêm trọng khác.

“Trên thực tế, có một số nghiên cứu cho thấy việc thi hành án tử hình còn kích động bạo lực nhiều hơn tính răn đe”, ông nói. Là nước có án tử hình khá cao, những người Mỹ (ủng hộ bỏ án tử hình) cũng đưa ra khẩu hiệu: “Tại sao chúng ta lại giết những kẻ sát nhân để cho mọi người thấy rằng giết người là sai?”.

Cũng theo TS Radelet, thi hành một bản án tử hình tốn kém nhiều. Mặt khác, nó để lại ấn tượng tâm lý xấu rất lớn đối với thân nhân của họ chứ không phải chính họ.