Phóng to

Các đại biểu tham dự hội thảo “An ninh hàng hải tại Đông Nam Á” sáng 29-3 - Ảnh: MINH ĐỨC

Tại lễ khai mạc, chuyên gia Carl Baker - giám đốc các chương trình của Diễn đàn Thái Bình Dương - cho biết hội thảo là dịp để các học giả trao đổi, đối thoại về an ninh hàng hải. Mục đích là xác định các phương hướng nhằm tăng cường hợp tác để thúc đẩy an ninh hàng hải tại Đông Nam Á.

An ninh và an toàn

Theo ông Baker, hội thảo sẽ giúp các chuyên gia, học giả hiểu thêm về những khác biệt trong cách các quốc gia khu vực tiếp cận vấn đề an ninh hàng hải. Qua đó, các chuyên gia và học giả sẽ đưa ra những kiến nghị lên các tổ chức khu vực như ASEAN để các nước tăng cường hợp tác khu vực.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, chuyên gia Baker nhận định do tranh chấp ở biển Đông, các quốc gia Đông Nam Á và Trung Quốc chưa sẵn sàng đặt vấn đề hợp tác an ninh và an toàn hàng hải. Bởi nhắc đến vấn đề an ninh là nhắc đến chủ quyền. Tuy nhiên, ông Baker cho rằng các nước hoàn toàn có thể tách riêng hai vấn đề an ninh và an toàn hàng hải. “Các nước khu vực biển Đông rất cần tăng cường hợp tác an toàn hàng hải để đối phó với những nguy cơ như thảm họa tự nhiên, tràn dầu, tai nạn tàu biển. Đây là những lĩnh vực các nước có thể hợp tác mà tránh được sự e ngại về chủ quyền biển” - chuyên gia Baker khẳng định.

Tiến sĩ James Boutilier, cố vấn Lực lượng hàng hải Thái Bình Dương (MARPAC - Canada), nhấn mạnh các nước khu vực biển Đông không nên để những căng thẳng về tranh chấp chủ quyền “bắt giữ lĩnh vực hợp tác an toàn hàng hải làm con tin”. Ông cho rằng các nước khu vực đều muốn triển khai hợp tác trong lĩnh vực này.

Phải bỏ đường lưỡi bò vô lý

Phóng to

Ông Carl Baker, giám đốc các chương trình của Diễn đàn Thái Bình Dương - Ảnh: Minh Đức

Vẫn theo chuyên gia Baker, để triển khai hợp tác có hiệu quả, các nước khu vực biển Đông cần nhanh chóng xây dựng Quy tắc ứng xử trên biển Đông (COD). Đó sẽ là bộ luật để các nước dựa vào trong mọi hoạt động hợp tác. Ông cho rằng Philippines đã có một đề xuất hợp lý là các bên cùng tìm kiếm một thỏa thuận để làm rõ đâu là khu vực tranh chấp, đâu là khu vực không tranh chấp trên biển Đông. Nhờ đó các nước có thể sớm đẩy mạnh hợp tác ở các khu vực không tranh chấp.

Cả hai ông Baker và Boutilier đều cho rằng để giải quyết vấn đề hợp tác trên biển Đông, Trung Quốc cần phải giải thích rõ để cộng đồng quốc tế hiểu Bắc Kinh có ý đồ gì khi đưa ra đường chín đoạn (đường lưỡi bò) gây tranh cãi. Bắc Kinh cần phải chấp nhận sự thật là đường lưỡi bò hoàn toàn không có cơ sở pháp lý và là một rào cản lớn đối với mọi nỗ lực nhằm giảm căng thẳng và tăng cường hợp tác.

Theo ông Baker, ngay từ bây giờ Việt Nam hoàn toàn có thể thúc đẩy hợp tác khai thác nguồn cá và năng lượng trên biển Đông. Điều Việt Nam cần làm là đàm phán hợp tác với các nước Đông Nam Á như Philippines, Indonesia, Malaysia... Khi khối ASEAN đã hình thành một lập trường chung thì chuyển sang đàm phán với Trung Quốc. Như vậy, cơ hội hợp tác trên biển Đông sẽ trở nên thực tế hơn.

Hôm nay 30-3, hội thảo sẽ bế mạc. Ông Lê Đình Tĩnh, phó viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược Học viện Ngoại giao, cho biết các chuyên gia và học giả dự hội thảo sẽ đưa ra một số kiến nghị cụ thể để chuyển tới chính phủ các nước.

Hội thảo an ninh hàng hải tại Đông Nam Á - do Học viện Ngoại giao và Diễn đàn Thái Bình Dương thuộc Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế Mỹ (CSIS) tổ chức - thu hút hơn 30 chuyên gia và học giả đến từ Việt Nam, Lào, Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan, Úc, Canada, Trung Quốc, Nhật, Hàn Quốc, New Zealand và Mỹ. Hội thảo bao gồm chín phiên thảo luận về khuôn khổ pháp lý cho an ninh và an toàn môi trường biển. Các vấn đề khác cũng được đề cập là cứu trợ thảm họa và tìm kiếm cứu nạn; quản lý cảng biển và các tiêu chuẩn về vận tải biển; khai thác và vận chuyển năng lượng, nghề cá, bảo vệ môi trường biển, an toàn hàng hải; các hoạt động và kiến nghị để thực hiện thành công an ninh hàng hải ở Đông Nam Á.