Những rổ cá với các xiên cá chữ A, mỗi xiên 4-5 con với kích thước chỉ bằng một đốt ngón tay - Ảnh: Minh Thành

Tôi tìm về Ba Bể (Bắc Kạn) vào một ngày cuối hè trong một chương trình tình nguyện chuẩn bị đầu năm học cho trẻ em ở bản Pác Ngòi. Sau những ngày quây quần bên mâm cơm giản dị cùng lũ trẻ, chúng tôi cũng có ngày thảnh thơi thăm quan hồ Ba Bể.

Lần thứ hai tới hồ Ba Bể, những hương vị, màu sắc của từng món ăn nơi đây vẫn quẩn quanh trong tâm trí tôi.

Trong số các loài cá đánh bắt ở hồ Ba Bể, giống cá cơm loại nhỏ (hay còn gọi cá mương) được người dân địa phương và khách du lịch ưa chuộng nhất. Trên bến dưới thuyền đâu đâu cũng có người bán rong, tay cầm những rổ cá đã được nướng bán cho khách du lịch.

Ở Ba Bể người ta ăn cá nướng như ăn vặt. Chúng tôi vừa xuống bến thì những chị hàng cá nhanh chân đon đả ra mời chào. Cơ man nào là cá, bánh kẹo, măng rừng và những đặc sản địa phương khác.

Cá được cắp thành từng xiên, mỗi xiên khoảng vài con. Những bếp than hoa đặt dọc con dốc xuống hồ với những em bé người Dao nhanh tay quạt lửa. Cũng chưa có gì cho buổi sáng, chúng tôi sà vào một hàng cá nướng. Có cả cơm lam và trứng nướng.

Thuyền chở khách trước vừa cập bến, chúng tôi cho cá vào những tờ báo mang lên thuyền. Bạn có thể ngồi trên thuyền vừa thưởng ngoạn khu cảnh hồ Ba Bể, vừa nhâm nhi những xiên cá nướng. Nếu có một chút tương ớt và vài chén rượu thì bữa ăn của bạn sẽ càng thêm tuyệt vời. 

Người dân đánh bắt cá trên sông Năng, ngay nơi hợp lưu hồ Ba Bể để phục vụ du khách - Ảnh: V.N.A.

Thuyền rẽ nước lướt nhanh trên mặt hồ. Thỉnh thoảng có những cánh cò khẽ đậu mặt nước kiếm ăn. Thấp thoáng phía xa, những người đàn ông đang quăng lưới đánh cá trên con thuyền đơn sơ của mình.

Cá ở đây được bắt theo phương pháp thủ công, chỉ dùng lưới và các công cụ đơn giản khác. Sau vài ngày phơi cho giòn nắng, những con cá đã khô được đặt trong rổ bày bán. Khi thuyền dừng ở khu vực ao Tiên, những em nhỏ đi theo mẹ, tay cầm rổ cá lại ra quấn chân khách.

Trên hòn đảo, thỉnh thoảng lác đác mới có vài khách du lịch. Không như trên bến, ở đây lượng khách tới ít; khi nào có người hỏi thì những chị bán hàng mới nhanh tay nhóm lửa, quạt bếp nướng cá.

Bữa sáng cách hơn một tiếng vẫn còn no nhưng chúng tôi muốn nhâm nhi gì đó trong cái tiết trời này. Ba Bể cuối hạ không còn oi bức, lại nằm trên núi cao nên cực kỳ mát mẻ.

Chị bán hàng nhanh nhẹn đưa rổ cá cho chúng tôi chọn. Ngoài những xiên cá mươn cũng có những con cá khác nhưng thân cá to, xương lớn, không như cá mương khi ăn có thể ăn cả đầu và phần đuôi. 

Chị bán hàng nhìn chúng tôi đùa rằng nhiều khách “tham” chọn cá to, để khi nướng lên lại mất công gỡ xương, mà thịt cá cũng không ngọt như cá mương nhỏ.

Nướng thôi! - Ảnh: CTV

Cá ở đây không tanh như cá sông, cá biển, khi chín đều có màu vàng sẫm, thịt rất thơm, ngọt và chắc. Miếng cá mới nướng vẫn còn ám mùi khói, có cảm giác gần gũi như mùi khói bếp ám những nồi cá kho quê tôi.

Chúng tôi ngồi thảnh thơi ngắm mặt ao Tiên xanh ngọc và làm hết vài xiên cá. Ăn xong đứng dậy vẫn còn thấy thòm thèm, vẫn còn thấy mùi cá phảng phất đâu đó.

Ngoài cá thì tôm nướng cũng là đặc sản của vùng hồ. Những con tôm được phơi qua rồi đem lên xiên nướng, hương vị thơm ngon không kém gì những con cá mương. Nếu bạn mua theo xiên thì giá thành khoảng 10.000 đồng/xiên tôm hoặc cá.

Chúng tôi mua cả túi về làm quà cho gia đình và bạn bè, nhanh nhẹn trả giá vài câu với người bán hàng rồi cũng mua được với giá 80.000-100.000 đồng/kg. Đó cũng là giá chung của khu này rồi.

Không cần quá cầu kỳ, cá đã khô nên chỉ cần bọc trong giấy báo rồi buộc kín lại trong túi nilông. Nếu ăn được trong vài ngày là tốt nhất, còn không để cả tuần cũng không hỏng được.

Những xiên cá vừa nướng thơm phưng phức - Ảnh: CTV

Giữa những ngày cuối hè không gian mát mẻ của hồ Ba Bể như làm say lòng bao vị khách khi ghé chốn này. Ôtô chúng tôi lăn bánh rời khỏi bãi thuyền, mang theo nét ẩm thực dân dã mà ngon lành kia của hồ Ba Bể về Hà Nội.

Người ta nói đúng, món ăn như cái hồn của những người làm ra nó. Cá nướng hồ Ba Bể đơn giản mà nồng đậm như những người dân bao đời sống trên vùng hồ này.