Phóng to

Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và phu nhân chụp ảnh lưu niệm cùng vợ chồng Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama tại APEC 19 - Ảnh: GIẢN THANH SƠN

Lúc bấy giờ hai nhà lãnh đạo đang chuẩn bị tham dự cuộc họp lần thứ hai Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), diễn ra bên lề Hội nghị cấp cao APEC 19 tại Hawaii. Đây là lần đầu tiên Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, trên cương vị người đứng đầu Nhà nước Việt Nam, gặp Tổng thống Obama. Bức hình sinh động ghi lại buổi gặp gỡ và khoảnh khắc hai nhà lãnh đạo bắt tay nhau được nhiều báo trong nước đăng tải sau đó. Tác giả bức hình này là bà Nguyễn Thị Nguyệt Nga (vụ trưởng Vụ Hợp tác kinh tế đa phương, Bộ Ngoại giao).

Bà Nga nhớ lại: “Khoảng 9g ngày 12-11-2011, khi Chủ tịch nước gặp Tổng thống Mỹ thì một số anh em báo chí của ta chưa kịp có mặt, tuy không phải là tay máy chuyên nghiệp nhưng tôi kịp bấm hai kiểu hình. Lúc này không cần người phiên dịch nữa, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã trò chuyện trực tiếp khá lâu với ông Obama”.

Nối vòng tay người Việt

Phóng to

Chủ tịch nước Trương Tấn Sang chào kiều bào ở Philippines - Ảnh: Giản Thanh Sơn

"Bất cứ quốc gia nào dù lớn hay nhỏ cũng đều có ý thức đầy đủ về việc bảo vệ toàn vẹn chủ quyền, lãnh thổ của mình"

Là tiểu bang của Hoa Kỳ nằm hoàn toàn trong miền nhiệt đới, thời tiết và khí hậu ở Hawaii khá quen thuộc với các vị khách đến từ Việt Nam. Hawaii càng trở nên gần gũi khi khách trong nước dễ dàng gặp được hình ảnh Việt Nam qua cộng đồng kiều bào hơn 10.000 người ở đây. Từ người lái taxi với gần một nửa số tài xế taxi ở Hawaii là người Việt, cho đến những tiệm phở trưng biển Vietnamese và tiệm làm móng của người Việt nằm trên nhiều đường phố ở Honolulu.

Ngay cạnh di tích Trân Châu Cảng, có một khu chợ ngoài trời nhộn nhịp mà người Việt làm chủ khá nhiều gian hàng. Bà Hoàng Thị Ngọc Oanh (định cư ở Mỹ từ thập niên 1960, hiện là phó giám đốc điều hành Ngân hàng Hawaii) tâm sự rằng APEC 19 được đông đảo kiều bào chờ đợi không chỉ vì đây là một sự kiện quan trọng diễn ra ở địa phương, mà còn là cơ hội hiếm có để họ được gặp lãnh đạo bên nhà sang.

Trong ngày đầu tiên đặt chân đến Hawaii, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã có cuộc gặp đầy tình cảm với đại diện kiều bào và lưu học sinh tại đây. Không còn những khoảng cách về tâm lý và mọi người đều cảm thấy thật gần gũi khi Chủ tịch nước và phu nhân bước vào phòng, cùng với bà con kiều bào bắt nhịp bài hát Nối vòng tay lớn. Cuộc gặp kéo dài trong chiều muộn, cánh báo chí thấy Chủ tịch nước vẫn với vẻ năng động và linh hoạt quen thuộc, tựa như trước đó ông chưa hề trải qua một chuyến bay dài xuyên đêm sau chuyến thăm chính thức Hàn Quốc, tựa như ông đã thích ứng ngay được với chênh lệch múi giờ và không biết đến mệt mỏi sau những cuộc tiếp xúc liên tục trước đó với thống đốc bang Hawaii, với Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton, với lãnh đạo một số doanh nghiệp lớn của Hoa Kỳ đến chào...

Quan tâm đầu tiên đến câu chuyện được một kiều bào nêu lên là còn có những lo lắng gặp khó khăn khi về Việt Nam, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang nói: “Bà con hãy về trong nước để tai nghe mắt thấy và kể lại cùng nhau sẽ xóa ngay được những suy nghĩ hoặc thông tin không đúng... Tất cả hãy vì một nước Việt Nam hùng cường và giàu mạnh, dứt khoát không để một nước Việt Nam nghèo và kém phát triển”. Cuộc trò chuyện của Chủ tịch nước kết thúc trong tiếng vỗ tay nhiệt liệt của kiều bào. Rất đông bà con đã lưu luyến nán lại để trao đổi về những thông tin họ vừa nghe và muốn duy trì lâu hơn trạng thái hưng phấn tích cực mới tiếp nhận được từ Chủ tịch nước.

Nhớ chuyện xưa

Phóng to

Chủ tịch nước Trương Tấn Sang với Tổng thống Chile - Ảnh: Giản Thanh Sơn

Thể hiện mạnh mẽ cam kết mở cửa, bên cạnh việc tích cực tham gia đàm phán TPP ngay tại Hawaii, Việt Nam đã ký hiệp định thương mại tự do song phương với Chile. Báo chí đã đưa tin nhiều về nội dung hiệp định, nhưng chuyện chưa kể trong lễ ký là Chủ tịch nước Trương Tấn Sang không chỉ đề cập những vấn đề kinh tế, thương mại... Ông nói đến việc 40 năm trước Chile đã trở thành quốc gia ở Mỹ Latin sớm thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam, chỉ sau Cuba.

“Nhắc lại kỷ niệm xưa chắc là không có sách vở nào mô tả hết.Trong những năm kháng chiến khó khăn của Việt Nam thì nhân dân Chile luôn luôn đứng cạnh chúng tôi”, tình cảm chân thành của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang khi nói lên điều này đã gợi cho người nghe nhớ về một sự kiện không thể nào quên diễn ra vào mùa hè năm 1969. Giữa lúc cuộc chiến tranh ở Việt Nam đang diễn ra ác liệt, Chủ tịch Thượng viện Chile Salvador Allende (người trở thành tổng thống Chile sau đó) đã vượt Thái Bình Dương sang thăm Việt Nam, mang đến cho nhân dân Việt Nam tình cảm đoàn kết, sự động viên và ủng hộ quý báu của nhân dân Chile. Trong chuyến thăm này, vị lãnh đạo cấp cao của Chile đã có buổi tiếp kiến Chủ tịch Hồ Chí Minh và trở thành chính khách nước ngoài cuối cùng được gặp Người trước lúc Người qua đời.

Lễ ký kết hiệp định thương mại tự do song phương đã diễn ra trong không khí thân mật như là cuộc hội ngộ giữa những người bạn thân thiết lâu năm. Thay vì không khí nghiêm trang thường thấy ở những buổi ký kết, cuộc hội ngộ này đầy ắp tiếng cười vui vẻ - bằng chứng của tình bạn và sự tin cậy lẫn nhau. Tổng thống Chile Sebastián Pinera Echenique khẳng định sẽ sớm thăm Việt Nam theo lời mời của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, để được chứng kiến những đổi mới của một đất nước mà ông hằng ngưỡng mộ lâu nay.

Dân tộc nào cũng ý thức rất rõ vấn đề chủ quyền quốc gia

Phóng to

Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm Tập đoàn viễn thông Trung Hưng, Thâm Quyến, Quảng Đông, Trung Quốc trong chuyến thăm chính thức Trung Quốc tháng 10-2011 - Ảnh: Trí Dũng

"…Trong lịch sử hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc ta, bên cạnh các cuộc chiến đấu ngoan cường bảo vệ giang sơn, độc lập chủ quyền của đất nước, ông cha ta luôn luôn chú trọng hoạt động đối ngoại, tạo dựng nên những truyền thống và bản sắc độc đáo của nền ngoại giao Việt Nam đầy hào khí, giàu tính nhân văn, hòa hiếu: "Đem đại nghĩa để thắng hung tàn, Lấy chí nhân mà thay cường bạo!", "Dập tắt muôn đời chiến tranh, Mở nền muôn thủa thái bình!". Đó là những tư tưởng, triết lý vượt thời đại, mãi mãi vẫn còn nguyên giá trị…"

Hoạt động nối tiếp hoạt động, dường như trong những ngày ở Hawaii, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang chỉ có thể ngắm được phong cảnh tươi đẹp nơi đây qua cửa kính ôtô, chương trình làm việc chính thức chiếm trọn thời gian của ông từ sáng sớm đến tận khuya. Mỗi ngày ông phải tham dự hàng chục hoạt động quan trọng khác nhau và trả lời rất nhiều câu hỏi mà các đối tác quan tâm về môi trường kinh doanh, các chính sách đầu tư, thương mại, du lịch, giáo dục và đào tạo… của Việt Nam, các nỗ lực của Chính phủ Việt Nam trong ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát.

Không chỉ ở Hawaii mà trong những chuyến công du trước đó như Singapore, Malaysia, Ấn Độ, Sri Lanka, Philippines, Hàn Quốc... Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đều giữ thói quen đối thoại trực tiếp và ông thật sự coi đây là cơ hội để tuyên truyền đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước ta về đầu tư nước ngoài.

Ông Hoàng Văn Dũng (phó chủ tịch thường trực Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam - VCCI) cho hay: “Tham dự diễn đàn doanh nghiệp do VCCI tổ chức bên lề các chuyến công du, Chủ tịch nước thường dặn chúng tôi là sẽ không đọc văn bản chuẩn bị sẵn, mà dành thời gian lắng nghe ý kiến của doanh nghiệp nước ngoài, khuyến khích doanh nghiệp đặt càng nhiều câu hỏi càng tốt và Chủ tịch nước sẽ trả lời, giải thích trực tiếp”. Khi đến phát biểu chính sách tại Trung tâm Đông Tây - cơ quan nghiên cứu chính sách uy tín hàng đầu của Hoa Kỳ đặt tại Hawaii, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang cũng không ngần ngại đối thoại về những vấn đề “nóng” trong khu vực.

Nhiều thành viên trong đoàn tháp tùng còn nhớ không khí yên lặng tuyệt đối trong khán phòng của Trung tâm Đông Tây, vào lúc Chủ tịch nước Trương Tấn Sang trả lời câu hỏi của cử tọa về vấn đề biển Đông. Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã nêu rõ đường lối giải quyết tranh chấp chủ quyền trên biển Đông của Việt Nam bằng biện pháp hòa bình và luật pháp quốc tế... Chủ tịch nước khẳng định: “Bất cứ quốc gia nào dù lớn hay nhỏ cũng đều có ý thức đầy đủ về việc bảo vệ toàn vẹn chủ quyền, lãnh thổ của mình. Tôi nghĩ rằng Việt Nam nói riêng cũng như các thành viên trong ASEAN đều có suy nghĩ như vậy, và bất cứ dân tộc nào trên thế giới cũng suy nghĩ như vậy”. Các nội dung phát biểu về chủ quyền của ông được cử tọa hoan nghênh nhiệt liệt.

Những ai có mặt ở Trung tâm Đông Tây lúc đó, chứng kiến sự chăm chú lắng nghe của hơn 200 cử tọa là lãnh đạo 11 quốc đảo ở Thái Bình Dương, đại diện nghị sĩ liên bang, lãnh đạo bang Hawaii và thành phố Honolulu cùng các nhà nghiên cứu, học giả và sinh viên Đại học Tổng hợp Hawaii đều có chung cảm nhận phát biểu đầu tiên của một lãnh đạo cấp cao Việt Nam tại đây là thật sự thuyết phục.

Khi đoàn Việt Nam nói lời chào Aloha với Hawaii, bà Mai Thị Hạnh (phu nhân của Chủ tịch nước) kể với các phóng viên trong đội hợp ca thiếu nhi của chủ nhà đến trình diễn phục vụ khách quý có một bé trai người Việt Nam. “Thật xúc động lúc mình giới thiệu đến từ Việt Nam thì cậu bé cũng nói: Con là người Việt Nam”.

Biết mình, biết người, biết thời thế “Trong lịch sử chưa bao giờ hoạt động ngoại giao của Việt Nam sôi động như vừa qua, nhất là từ sau khi Quốc hội khóa mới bầu các vị trí lãnh đạo chủ chốt” - nguyên bộ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Dy Niên nhận xét như vậy trong cuộc trò chuyện với Tuổi Trẻ trước thềm năm mới. Ông Niên nói: - Có ba yếu tố làm nên bức tranh đối ngoại tích cực đó. Thứ nhất, vị thế và thực lực của Việt Nam bây giờ khác hơn trước. Khi chúng ta nói Việt Nam là một thành viên có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế, nghĩa là chúng ta có đầy đủ khả năng để thực hiện lời nói của mình. Bên cạnh đó, tình hình khu vực và thế giới đã có những thay đổi sâu sắc, đòi hỏi Việt Nam phải chủ động, tích cực hội nhập quốc tế hơn nữa. Thứ hai, bạn bè và đối tác đã thấy ở chúng ta một đường lối đối ngoại nhất quán dựa trên các nguyên tắc độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển. Từ thời chính quyền cách mạng non trẻ đến nay, trục cơ bản đó không có gì thay đổi. Thứ ba, bộ máy Nhà nước và cán bộ làm công tác đối ngoại các cấp, các ngành đã trưởng thành rất nhiều. Giờ đây không phải chỉ riêng ngành ngoại giao mà đối ngoại quốc phòng, an ninh... rồi đối ngoại nhân dân đều có những bước tiến mạnh mẽ. * Có điều gì khác trong hoạt động đối ngoại của Việt Nam so với trước đây, thưa ông? - Với những người am hiểu sâu về ngoại giao, thấy có một điều, đó là chúng ta thể hiện rõ hơn mục tiêu vì lợi ích quốc gia, dân tộc và tôn trọng lợi ích của các quốc gia khác, các bên có liên quan trong hoạt động đối ngoại. Điều này đã tạo cho chúng ta một sân chơi rộng lớn hơn. Giờ đây, Việt Nam hội nhập quốc tế không còn bó hẹp trong lĩnh vực kinh tế mà mở rộng ra tất cả lĩnh vực khác, kể cả chính trị, quốc phòng, an ninh và văn hóa - xã hội... * Đâu là ấn tượng lớn nhất của ông khi quan sát các chuyến công du của lãnh đạo nước ta thời gian qua? - Phong cách ngoại giao Việt Nam được kế thừa và phát triển qua nhiều thời kỳ. Theo đó, nhiều vị lãnh đạo của nhiệm kỳ mới đã nhanh chóng tạo dấu ấn bằng cách tiếp cận cởi mở, chân tình và thẳng thắn, thể hiện bản lĩnh cũng như thế đứng độc lập, tự chủ của Việt Nam. Với bạn bè quốc tế, chúng ta rất thật lòng, nói không phải xã giao mà nói để thấy tấm lòng của mình. Qua ngôn ngữ, qua phong cách ngoại giao đó cũng để bạn bè cảm nhận được tầm văn hóa của dân tộc, sự thủy chung trong quan hệ quốc tế của Việt Nam. Sự dồn dập trong các hoạt động đối ngoại này không chỉ là cái bận rộn tiếp khách, bận rộn đi thăm mà thể hiện vai trò, vị trí của Việt Nam. Khi nói đến Việt Nam thì ai cũng có cảm tình. Tới đây chúng ta tiếp tục đưa các mối quan hệ quốc tế đi vào chiều sâu. Hoạt động đối ngoại sẽ có rất nhiều đất dụng võ để bảo đảm lợi ích quốc gia, dân tộc. Chúng ta cần chủ động và kiên trì, học tập đường lối ngoại giao Hồ Chí Minh, biết mình, biết người, biết thời thế.