Lần đầu tiên các vi phạm như ép buộc người khác uống rượu bia sẽ bị phạt - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Người có trách nhiệm có thể sử dụng "phương tiện kỹ thuật" như quay phim, chụp ảnh... để phạt nguội.

Cho phép phạt nguội

Trao đổi với Tuổi Trẻ, đại diện Vụ Pháp chế, Bộ Y tế cho biết trong nghị định xử phạt hành chính trong lĩnh vực y tế vừa được Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc ký ban hành có xử phạt vi phạm về rượu bia. Trong đó, điều 114 của nghị định lần đầu tiên cho phép sử dụng các phương tiện kỹ thuật nghiệp vụ để quay phim, ghi hình... xử phạt vi phạm hút thuốc lá tại địa điểm cấm, uống rượu bia tại địa điểm cấm, vi phạm về khuyến mãi, quảng cáo rượu bia, vi phạm của người đứng đầu trong phòng chống tác hại rượu bia, vi phạm của người kinh doanh rượu bia...

Theo vị đại diện này, năm 2012 Bộ Y tế từng chủ trì xây dựng và triển khai thực hiện Luật phòng chống tác hại thuốc lá, nhưng khó khăn ở thời điểm đó là có quy định phạt các hành vi vi phạm, nhưng không quy định ai phạt, phạt thế nào... Vì vậy việc xử phạt vi phạm Luật phòng chống tác hại thuốc lá rất khó khăn.

"Lần này hầu như tất cả các điểm bị cấm trong Luật phòng chống tác hại rượu bia đã được quy định mức phạt nếu vi phạm và cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền được xử phạt, mức xử phạt, như chủ tịch UBND xử phạt vi phạm nào, mức độ vi phạm ra sao, hay thanh tra y tế, quản lý thị trường, công an... phạt mức độ nào" - vị đại diện này cho biết.

Một khó khăn nữa từng gặp khi thực hiện Luật phòng chống tác hại thuốc lá là khi xử phạt không có hình ảnh, chứng cớ kèm theo nên không phạt được, nhưng nghị định vừa ban hành cho phép sử dụng hình ảnh, clip làm chứng cớ để "phạt nguội" như khi xử phạt các vi phạm về an toàn giao thông.

"Luật phòng chống tác hại thuốc lá phải mất 3 năm, từ 2012 - 2015 mới đi vào thực hiện hiệu quả. Với Luật phòng chống tác hại rượu bia ngay khi nghị định này có hiệu lực thực hiện vào ngày 15-11 tới, chúng tôi sẽ tổ chức triển khai sớm để luật đi vào cuộc sống" - đại diện Vụ Pháp chế cho biết.

Mức phạt sẽ còn tăng cao

Là người tham gia xây dựng dự thảo nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế, trong đó có vi phạm về phòng chống tác hại của rượu bia, ông Trần Ngọc Duy (Vụ Pháp chế) cũng cho biết có những quy định chưa thể thực hiện được ngay.

"Hành vi bán rượu bia cho người dưới 18 tuổi sẽ gặp khó khăn trong giai đoạn đầu thực hiện, do có thói quen khá hay gặp ở Việt Nam là... nhờ con đi mua rượu bia. Ở Mỹ hay Thái Lan bạn trẻ muốn mua rượu bia phải trình chứng minh thư, nhưng ở Việt Nam đa số là cửa hàng nhỏ, sẽ khó áp dụng ngay trên diện rộng. Tuy nhiên ban soạn thảo đã lường trước vấn đề này và chúng tôi cho rằng dù khó nhưng vẫn phải đưa ra, trước hết để tuyên truyền và để người dân hiểu cấm bán rượu bia cho người dưới 18 tuổi. Việc xử phạt làm gương sẽ triển khai trong các đợt thanh tra kiểm tra" - ông Duy nhận xét.

Ông Duy cũng cho biết các chế tài vi phạm phòng chống tác hại rượu bia là khá mạnh mẽ và tới đây còn tiếp tục tăng. Cụ thể, theo nghị định xử phạt hành chính trong lĩnh vực y tế vừa ban hành quy định phạt 40-50 triệu đồng đối với hành vi quảng cáo rượu có nồng độ cồn từ 15 độ trở lên, nhưng tới đây khi sửa đổi nghị định 158 về xử phạt hành chính trong lĩnh vực quảng cáo, hành vi này dự kiến sẽ có mức phạt tới 70 triệu đồng.

Luật sư Nguyễn Thị Hồng Liên - phó chủ nhiệm Đoàn luật sư TP.HCM - cho hay bà mong công tác triển khai nghị định 117/NĐ-CP có cách thực hiện tốt để thay đổi "văn hóa ăn nhậu".

Theo luật sư Hồng Liên, cần có hướng dẫn chi tiết để nhận diện như thế nào là hành vi xúi giục, kích động, lôi kéo, ép buộc. Hành vi này xảy ra ở thời điểm nào, vào trước lúc nhậu hay trên bàn nhậu? Hành vi lôi kéo, xúi giục, kích động có định lượng được không, với bao nhiêu người hoặc bao nhiêu chai, ly, bao nhiêu nồng độ cồn... Nếu không có hướng dẫn chi tiết thì có thể sẽ xảy ra không ít rắc rối khi xử lý hành vi xúi giục, kích động, lôi kéo, ép buộc uống rượu bia. Ví dụ: vào một dịp kỷ niệm của cơ quan, cơ quan ra thông báo mời toàn thể nhân viên dự tiệc (có uống bia rượu) thì có được xem là xúi giục, lôi kéo không?

Bên cạnh đó, luật sư Hồng Liên cho rằng để xử phạt được cần triển khai lực lượng kiểm soát, lập biên bản hành vi, thu thập chứng cứ hành vi... "Nguyên tắc lập biên bản ghi nhận hành vi vi phạm hành chính phải quả tang hoặc thông qua hình ảnh, âm thanh, chứng cứ tố cáo...".

Bị phạt thế nào nếu vi phạm luật phòng chống tác hại rượu bia từ ngày 15-11?

TTO - Từ ngày 15-11-2020, lôi kéo người khác uống rượu bia bị phạt 500.000 - 1 triệu đồng, ép người khác uống rượu bia bị phạt 1-3 triệu đồng...