Tại hội thảo “Thủy điện Mekong: khoa học, chính sách và tiếng nói cộng đồng” do Trung tâm Con người và thiên nhiên Việt Nam tổ chức chiều 10-11 tại An Giang, nhiều chuyên gia, tổ chức trong nước và quốc tế đã lên tiếng cảnh báo về ảnh hưởng của các đập thủy điện trên sông Mekong.

Theo báo cáo tại hội thảo, ngoài 6 đập chính đã hoàn thành trên phía thượng nguồn ở Trung Quốc, 11 con đập khác dự kiến xây dựng tại Lào và Campuchia sẽ gây ra những tác động nghiêm trọng đối với khu vực, đặc biệt với ĐBSCL nằm ở cuối nguồn.

Nhiều chuyên gia cho rằng việc xây dựng các đập thủy điện ở thượng nguồn, Việt Nam bị ảnh hưởng vô cùng lớn. Trước hết làm tổn thất nặng hai trụ cột kinh tế lớn nhất của ĐBSCL là nông nghiệp và thủy sản.

Tiếp đến sẽ làm suy giảm hệ sinh thái đất ngập nước và tính đa dạng sinh học gần như vĩnh viễn, không thể khôi phục.

Người nghèo là đối tượng bị tổn thương nặng nề nhất, dẫn tới việc di cư trên diện rộng làm xáo trộn xã hội. Khi vận hành thủy điện sẽ làm các biện pháp thích ứng với biến đổi khí hậu ở ĐBSCL khó thực hiện và phát sinh thêm nhiều hệ lụy mới càng khó giải quyết.

PGS.TS Lê Anh Tuấn, viện trưởng Viện nghiên cứu biến đổi khí hậu Đại học Cần Thơ, cho biết các dự án này sẽ đe dọa mất cân đối nguồn nước, suy giảm nguồn thủy sản, phù sa và hệ sinh thái cho ĐBSCL.

“Về thủy sản tự nhiên mỗi năm chỉ riêng cá trắng di cư theo mùa sẽ mất 220.000 - 440.000 tấn, tương đương 0,5 - 1 tỉ USD”, ông Tuấn cảnh báo.

Bà Ame Trandem, đại diện Tổ chức Sông ngòi quốc tế, dẫn nghiên cứu mới đây của Đại học Portland (Mỹ), việc xây đập làm thủy điện ở thượng nguồn sẽ gây thiệt hại gấp 10 lần lợi ích từ nó mang lại.

“Sẽ có hơn 40 triệu người dân sống bên dòng sông này bị ảnh hưởng đến đời sống. Nếu cần nguồn năng lượng thì có nhiều giải pháp, có nhiều lựa chọn thích hợp và hiệu quả hơn”, bà Ame Trandem đặt vấn đề.