HLV Tavares (thứ 2 từ trái sang) và đội tuyển VN tại Cúp Độc lập 1994 - Ảnh: SĨ HUYÊN

Thành công ấy đến từ làn gió mới của bóng đá Việt năm 1994: không dựa hẳn vào ngân sách, chọn HLV ngoại và tập huấn ở nước ngoài...

Với giới chuyên môn, chuyện "quân anh, quân tôi" luôn là vấn đề mỗi khi tập trung đội tuyển. Những luồng sóng ngầm tranh chấp trong nội bộ ban huấn luyện đã làm suy giảm khá nhiều sức mạnh của tuyển VN khi các tuyển thủ phải chịu sự chi phối từ những ông thầy của mình. Từ đây, HLV ngoại bắt đầu được tính đến.

Anh, Đức, Brazil... chọn ai?

Ông Dương Vũ Lâm, thành viên ban huấn luyện tuyển VN ở SEA Games 1995, kể: "Lúc đó, Công ty tiếp thị thể thao Strata (có văn phòng đặt tại Anh) ngoài chuyện tìm kiếm tài chính cho VFF cũng kiêm luôn chuyện giới thiệu các HLV ngoại cho bóng đá Việt. 

Strata đưa ra bản danh sách HLV với đủ quốc tịch từ Anh, Đức... cho đến Brazil. Nói thật, nhìn danh sách cứ hoa cả mắt nên có biết chọn ai đâu. Lúc đó, do mình vừa đi học chuyên sâu bóng đá 2 năm ở Brazil về nên nói đại với Strata: chọn HLV Brazil".

Một chương mới mở ra với bóng đá VN qua cái tên: Edson Tavares - HLV ngoại đầu tiên của đội tuyển bóng đá VN.

Cười ra nước mắt với chuyện... massage

Thiếu thốn mọi bề từ cơ sở vật chất đến con người là hiện trạng của đội tuyển VN lúc ấy. Những chuyện quá đỗi bình thường như massage hồi phục cho các tuyển thủ sau tập luyện, thi đấu lúc ấy lại là chuyện không mơ thấy nổi.

Đã vậy nó còn là chuyện cười ra nước mắt. Ông Lâm kể: "Đội tuyển khi ấy tập trung ở Trung tâm Huấn luyện thể thao quốc gia II ở Thủ Đức. Ngay những ngày đầu dẫn dắt đội tuyển, nhận ra điểm yếu của các tuyển thủ, ông Tavares đã đề ra những bài tập thể lực rất nặng. 

Sau mỗi buổi tập, bạn nào cũng rên rỉ vì đau nhức toàn thân. Không có chuyên viên massage, tôi và ông Tavares kiêm luôn công việc massage hồi phục cho cầu thủ.

Một công việc... kinh hoàng. Cầu thủ thì đông, dầu chuyên dùng massage không có, tay trần cứ thế mà bóp, mà miết. Mồ hôi chảy ròng ròng còn hơn cầu thủ trên sân tập, hai lòng bàn tay nóng rát, phồng rộp đau vô cùng... 

Vậy mà ông Tavares không một câu ta thán. Với ông Tavares, dù chỉ lớt phớt nhưng đó là sự động viên tinh thần rất lớn với cầu thủ, giúp họ vượt qua những mệt mỏi để tiếp tục tập luyện.

Thấy chúng tôi cực quá, lãnh đạo trung tâm chạy ra ngoài tìm và đưa các cô nhân viên massage vào để xoa bóp hồi phục cho cầu thủ. Sau khi nhìn thấy, tụi tôi tá hỏa, vừa giận vừa thương anh em mình tốt nhưng quá lơ ngơ về kiến thức y học thể thao. Thế là tôi và ông Tavares tiếp tục công việc của một massage viên bất đắc dĩ.

Nhưng công khó đã được đền đáp khi các tuyển thủ VN "chạy như bay" trong các trận đấu ở Cúp Độc lập. Đây cũng là một bệ phóng cho thành công của đội tuyển trên đất Thái Lan ở SEA Games 1995".

Thói quen mút kẹo của HLV Tavares khiến có dư luận cho rằng "bí quyết tăng lực" cho các tuyển thủ VN của ông vào năm 1994 nằm ở những viên kẹo này - Ảnh: S.H.

Vì sao ông Tavares chia tay?

Một nguyên nhân không thể nào ngờ tới: chuyện học của con. Ông Lâm kể tiếp: "Chính chuyện không tìm hiểu kỹ đời sống ở VN đã dẫn đến việc chia tay của ông Tavares. Khi dẫn dắt đội bóng nào, ông Tavares luôn đưa gia đình (vợ và 3 con) đến nơi mình làm việc. 

Chuyện này cũng xảy ra khi ông đến VN. Thời điểm đó, mức lương 5.000 USD mà ông Tavares nhận từ Strata không đủ để ông lo học phí học trường quốc tế ở TP.HCM của con cũng như cuộc sống gia đình ở TP.HCM. Điều đình tăng lương với Strata không được, VFF không có khả năng chu cấp thêm. Vậy là ông Tavares chia tay.

Do chuyện này không được công bố ở thời điểm đó, nên VFF cũng "ê ẩm" mình với chỉ trích của truyền thông và dư luận từ người hâm mộ. Đây cũng là điều dễ hiểu khi dưới sự dẫn dắt của ông Tavares, người hâm mộ bắt đầu nghĩ về triển vọng của đội tuyển VN ở đấu trường SEA Games".

Đến lượt người quen cũ Karl Heinz Weigang

Sau khi HLV Tavares ra đi, ông Weigang khi đó đang giảng dạy lớp bóng đá đoàn kết do Vụ Văn hóa thuộc Bộ Ngoại giao Đức mở riêng cho HLV ba nước VN, Lào và Campuchia vào tháng 4-1994 tại Hà Nội. 

Từ lớp học ấy, ông Weigang đã tự tiến cử mình với VFF. Với người hâm mộ miền Nam, cái tên Weigang không hề xa lạ bởi ông chính là HLV trưởng đội tuyển miền Nam đoạt cúp Merdeka năm 1966 - một giải đấu danh giá ở Đông Nam Á thời đó.

HLV người Đức này sau đó đã làm việc ở nhiều nơi từ một số nước châu Phi như Mali, Ghana, Cameroon, Gabon, rồi Malaysia... Thời buổi thiếu thông tin ngày ấy khiến những người có trách nhiệm ở VFF cũng không biết khả năng chuyên môn của ông Weigang ra sao. Họ chỉ nhìn thấy khát vọng dẫn dắt tuyển VN của ông qua những ngày ông đeo bám tại văn phòng II của VFF ở sân Thống Nhất, và luôn đưa ra câu hỏi với phó chủ tịch thường trực VFF Nguyễn Tấn Minh: Tôi có được chọn không?

Với sự tham vấn của nhiều cựu tuyển thủ bóng đá miền Nam như Võ Bá Hùng, Phạm Huỳnh Tam Lang, cuối cùng VFF đã gật đầu với ông Weigang. Không ai ngờ rằng chỉ khoảng 10 tháng sau, ông đã đưa tuyển VN đến trận chung kết SEA Games 1995 và bắt đầu trở thành một thế lực của bóng đá Đông Nam Á.

Thăm "tổng đàn" FIFA ở Thụy Sĩ

Nếu như quan điểm của HLV Tavares là "rèn thể lực" thì với ông Weigang là "tăng cường khả năng thực chiến" cho các tuyển thủ, nhất là khả năng đối phó với các đối thủ có thể hình cao to.

Vậy là một kế hoạch tập huấn ở Thụy Sĩ và Đức được hình thành. Trong đó, chuyến tập huấn ở Thụy Sĩ được trợ lực bởi ông Nguyễn Văn Lam (cựu cầu thủ An Giang trước 1975), một Việt kiều ở đây. Và cũng thật bất ngờ, tuyển VN đã được tổng thư ký FIFA, ông Sepp Blatter (người sau này là chủ tịch FIFA) mời đến thăm "Nhà Trắng" tại trụ sở FIFA. Đây là điều bất ngờ bởi tuyển VN là đội tuyển thứ 2 sau tuyển Ý được đón tiếp tại đây.

Không những thế, ông Blatter còn tặng đội tuyển VN trang phục, giày, dụng cụ tập luyện trên sân... Hồi tưởng về chuyện này, ông Lâm nói: "Đây là sự kích thích tinh thần vô cùng lớn với các tuyển thủ VN, bởi không bao giờ họ nghĩ mình được một trong những lãnh đạo cao cấp của FIFA đón tiếp trọng thị như thế".