Cựu Đại sứ Việt Nam tại Mỹ Lê Văn Bàng (ngoài cùng bên phải) phát biểu trong buổi hội thảo diễn ra ngày 26-1 tại Hà Nội - Ảnh: Nguyễn Khánh

Có cùng mục tiêu, lợi ích chiến lược là điều rất tốt nhưng tiền đề này chưa tạo đủ sức mạnh để phục vụ lợi ích cho cả hai nước trong 10, 20 năm tới.

Trong năm năm trở lại đây, châu Á và Đông Nam Á đã chứng kiến những động thái thay đổi cục diện và cán cân quyền lực, tác động sâu sắc đến an ninh, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhiều nước, cũng như sự hiện diện và lợi ích của Hoa Kỳ.

Chiều hướng này có thể tiếp tục phát triển và có nguy cơ trầm trọng hơn trong những thập kỷ tới. Những phản ứng như vừa qua của một số nước là bị động, đơn lẻ, chưa đủ ngăn chặn những động thái này.

Điều mà VN, Hoa Kỳ và nhiều nước khác liên quan phải làm là tạo đủ lực. Chỉ khi nào các bên liên quan tạo ra một xung lực đủ như vậy thì hòa bình, ổn định và phát triển mới được đảm bảo.

Để đưa quan hệ VN - Hoa Kỳ lên tầm cao cần thiết, góp phần đảm bảo hòa bình, ổn định và phát triển ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương, hai nước cần làm hết sức mình để vượt qua những lực cản do lịch sử để lại.

Đơn cử như việc đòi áp thuế phi lý đối với tôm cá xuất khẩu sang thị trường Mỹ. Những việc như vậy có thể giành cảm tình của một bộ phận cử tri Mỹ, nhưng chắc chắn đi ngược lại lợi ích của đại đa số nhân dân Mỹ, làm cho người Việt Nam thấy người Mỹ chưa thực tâm. Một tấm gương tốt tôi muốn nêu là quan hệ Việt - Nhật.

Mặc dù cũng có vấn đề trong lịch sử, nhưng với những sự đóng góp của chính phủ và nhân dân Nhật trong những năm gần đây, không ai ở VN phê phán Nhật như một vài nước ở Đông Bắc Á.

Gần đây những công trình hiện đại như cầu Nhật Tân, đại lộ Võ Nguyên Giáp, nhà ga T2 sân bay Nội Bài được xem là biểu tượng của tình hữu nghị Việt - Nhật...

Nếu Hoa Kỳ thật sự mong muốn thấy một đất nước Việt Nam phát triển mạnh mẽ, thịnh vượng, cam kết thúc đẩy quan hệ song phương trên cơ sở các lĩnh vực ưu tiên được đề ra trong quan hệ đối tác toàn diện vì lợi ích của nhân dân hai nước như Tổng thống Barack Obama nói với Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng năm ngoái, điều đó chắc chắn sẽ góp phần vào việc tăng cường mối quan hệ hữu nghị giữa VN và Hoa Kỳ.

Mối quan hệ này đến lượt nó sẽ góp phần đảm bảo sự hiện diện và lợi ích của Hoa Kỳ ở châu Á - Thái Bình Dương trong nhiều thập kỷ tới.

V.V.THÀNH - Q.TRUNG ghi

(*) Bài phát biểu của ông Lê Bàng tại Hội thảo quốc tế về quan hệ Việt - Mỹ diễn ra tại Hà Nội ngày 26-1. Tựa đề do Tuổi Trẻ đặt.