Việc nhiều trường đại học đào tạo lĩnh vực khoa học xã hội bất ngờ giảm xét tuyển, thậm chí "xóa sổ" tổ hợp C00 (văn, sử, địa) khỏi phương án tuyển sinh của trường đang gây nhiều ý kiến trái chiều, học sinh hoang mang, lo lắng, chuyên gia giáo dục ngậm ngùi tiếc nuối.

Khi trường đào tạo khoa học xã hội không tuyển khối C

Cách ngày thi tốt nghiệp THPT năm 2025 khoảng 20 ngày, Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn (USSH), Đại học Quốc gia Hà Nội công bố thông tin tuyển sinh khiến nhiều thí sinh theo đuổi tổ hợp C00 (văn, sử, địa) sốc, bởi trường chỉ xét 9/28 ngành cho tổ hợp này.

Như vậy, trường đã giảm xét tuyển tổ hợp C00 tới 17 ngành so với năm ngoái, trong đó có các ngành như báo chí, công tác xã hội, tâm lý học, văn hóa học, Việt Nam học, xã hội học...

Trước đó, vào tháng 4, Học viện Báo chí và Tuyên truyền cũng chính thức "xóa sổ" tổ hợp C00 khỏi tổ hợp xét tuyển đại học chính quy năm 2025. Năm ngoái, lịch sử là ngành duy nhất của học viện xét khối C truyền thống.

Trước khi Học viện Báo chí và Tuyên truyền đưa kỳ thi năng khiếu báo chí vào xét tuyển (năm 2015), hầu hết cách ngành/chương trình đào tạo của trường đều xét tuyển khối C truyền thống.

Năm nay, Trường đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội cũng thông báo bỏ xét tuyển tổ hợp C00, thay bằng những tổ hợp bắt buộc có môn toán hoặc môn tiếng Anh.

Trường đại học Thủ đô Hà Nội bỏ xét tuyển tổ hợp C00 ở các ngành luật, logistics và chuỗi quản lý cung ứng, tâm lý học, quản lý giáo dục; Trường đại học Mở Hà Nội cũng chính thức bỏ xét tổ hợp C00 từ năm nay (năm ngoái các ngành luật, luật kinh tế, luật quốc tế đều xét tuyển tổ hợp văn, sử, địa).

TS Hoàng Ngọc Vinh - nguyên vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp - cho rằng việc các trường đại học giảm hoặc bỏ xét tuyển khối C (văn, sử, địa) là hợp lý và cần thiết trong bối cảnh Chương trình giáo dục phổ thông 2018 và kỳ thi tốt nghiệp THPT mới từ năm 2025.

Việc đa dạng hóa tổ hợp môn, đặc biệt có thêm toán và tiếng Anh, giúp tuyển chọn được những thí sinh có nền tảng kiến thức toàn diện, đáp ứng yêu cầu của các ngành học hiện đại và xu thế quốc tế hóa.

"Vấn đề lớn nhất nằm ở thời điểm thông báo quá muộn của các trường đại học. Việc công bố thay đổi tổ hợp xét tuyển chỉ một tháng trước kỳ thi đã gây ra hoang mang và thiệt thòi lớn cho hàng ngàn thí sinh đã dồn sức ôn luyện khối C từ đầu cấp 3, khiến các em khó có thể xoay xở kịp.

Đây là bài học về sự thiếu chủ động và phối hợp trong quy trình công bố chính sách tuyển sinh. Bộ Giáo dục và Đào tạo và các trường cần có lộ trình rõ ràng hơn, thông báo sớm hơn trong tương lai để đảm bảo sự công bằng và giảm thiểu áp lực cho thí sinh", ông nói.

Ngậm ngùi nhìn khối C lùi bước

Trao đổi với Tuổi Trẻ Online, PGS.TS Phạm Mạnh Hà cho rằng trường đại học có quyền xây dựng phương thức, tổ hợp tuyển sinh, nhưng việc bất ngờ loại bỏ tổ hợp C00 mà chưa có lộ trình thông báo để thí sinh chuẩn bị trước sẽ gây ảnh hưởng tâm lý các em.

"Khối C là khối học của rất nhiều học sinh, vì nhiều lý do khác nhau mà các bạn theo học khối này. Không thể đánh đồng học sinh yếu kém mới học khối C", ông nói.

Ông Hà chia sẻ bản thân từng theo đuổi ngành tâm lý học, với ký ức về kỳ thi khối C của 33 năm về trước không khỏi ngậm ngùi và trăn trở khi quan sát một xu hướng trong chiến lược tuyển sinh tại các trường đại học hàng đầu Việt Nam hiện nay.

"Ngay cả những "cái nôi" của khoa học xã hội và nhân văn như Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội cũng đang có những thay đổi mạnh mẽ, nơi khối C truyền thống (văn, sử, địa) - vốn là nền tảng cho các ngành như báo chí, tâm lý học, xã hội học - đang dần bị thay thế hoặc xếp sau khối D (toán, văn, ngoại ngữ)", ông Hà nói.

Theo ông, không thể phủ nhận việc trang bị ngoại ngữ (thường là tiếng Anh) và kỹ năng phân tích định lượng (thông qua môn toán) là cần thiết. 

Các lập luận rằng báo chí cần tiếp cận nguồn tin quốc tế, hay tâm lý học phải tham khảo nghiên cứu toàn cầu bằng tiếng Anh, đều có phần xác đáng.

Tuy nhiên, ông cho rằng việc tuyệt đối hóa vai trò của khối D và xem nhẹ, thậm chí loại bỏ khối C, phải chăng là một cái nhìn phiến diện, bỏ qua chiều sâu và những giá trị độc đáo mà các môn văn, sử, địa mang lại - đó là sự am hiểu tường tận về văn hóa, lịch sử, những biến động xã hội của đất nước.

"Điều khiến tôi và có lẽ nhiều người tâm huyết với giáo dục nhân văn cảm thấy day dứt nhất chính là những hệ lụy tiềm ẩn. Việc "đóng sập" dần cánh cửa khối C không chỉ tước đi cơ hội của những học sinh có tố chất và đam mê đặc biệt với các môn khoa học xã hội thuần túy, mà còn là một đòn giáng mạnh vào nỗ lực thu hẹp bất bình đẳng.

Phải chăng chúng ta đang vô hình trung tạo ra một "cuộc đua" mà ở đó, lợi thế lại nghiêng về những học sinh có điều kiện kinh tế tốt hơn, thay vì thực sự tìm kiếm những tài năng đa dạng cho đất nước?", ông Hà đặt câu hỏi.

Lý do khối C dần vắng bóng trong xét tuyển đại học

Năm nay, Học viện Báo chí và tuyên truyền, Trường đại học Luật (Đại học Quốc gia Hà Nội) chính thức bỏ xét khối C truyền thống (văn, sử, địa); Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn giảm xét tổ hợp văn - sử - địa ở 17 ngành.