Nuôi cá kết hợp với tham quan, trải nghiệm lòng hồ sông Đà là một hướng phát triển kinh tế bền vững ở Phú Thọ - Ảnh: ĐTCC

Nhờ đó, nhiều hộ gia đình đã vươn lên thoát nghèo, trở thành hộ khá, hộ giàu với thu nhập hàng trăm triệu mỗi năm.

Tận dụng diện tích mặt nước lớn

Nhiều năm trước, không mấy ai biết đến cái tên xã Chiềng Lao thì nay, Chiềng Lao trở thành một "điểm sáng" ở Sơn La. Xã Chiềng Lao hiện có tới 10 bản nằm dọc theo lòng hồ thủy điện Sơn La. Diện tích mặt nước lớn đã được người dân nơi đây tận dụng để phát triển nghề nuôi cá lồng.

Nhiều hộ nghèo đã được vay vốn ưu đãi, đầu tư vào nuôi cá lồng. Toàn xã hiện có tới 400 lồng cá, mỗi năm cho thu hoạch khoảng 1.000 tấn cá các loại.

Từ chỗ bà con sống chủ yếu dựa vào đánh bắt cá thiên nhiên, cá lồng bè giờ trở thành nguồn sinh kế cho người dân Chiềng Lao. Từ nghề nuôi cá lồng đã giúp nhiều hộ dân vươn lên thoát nghèo, không ít gia đình còn đầu tư máy móc, thiết bị chế biến, vừa nâng cao chất lượng sản phẩm, vừa đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của thị trường.

Ông Cao Văn Quý, bản Nà Nong, xã Chiềng Lao, cho biết: "Giờ đầu ra cho sản phẩm cũng thuận lợi hơn rất nhiều, nhất là việc bán cá chế biến thu nhập cao hơn so với bán tươi sống ngoài chợ".

Tuy nhiên, nếu tính về số lượng lồng cá, Quỳnh Nhai mới là địa phương thuộc diện đứng đầu. Nghề nuôi cá lồng mới xuất hiện tại Quỳnh Nhai từ khoảng năm 2010, nhưng hiện nay, toàn xã có gần 4.000 lồng cá các loại, sản lượng đạt trên 50.000 tấn/năm. 

Ngoài bán cá tươi, nhiều sản phẩm chế biến từ cá, như: Chả cá, xúc xích cá, ruốc cá, cá rút xương, cá sấy khô... đã được đưa ra thị trường. 

Nhiều trang trại nuôi cá quy mô lớn hình thành trên mặt hồ thuỷ điện sông Đà. - Ảnh: ĐTCC

Nhiều hộ gia đình tham gia các hoạt động đón khách du lịch tham quan lòng hồ, kết hợp trải nghiệm ẩm thực. Trong đó, bản Bung Én là một thí dụ điển hình.

Bí thư Chi bộ, trưởng bản Bung Én Lò Văn Hặc cho biết nghề nuôi cá lồng bắt đầu từ năm 2010, khi ấy người dân sử dụng tre, nứa làm lồng, thức ăn cho cá là sắn, ngô, cỏ. Nhận thấy hiệu quả kinh tế từ nuôi cá, nhiều người đầu tư lồng sắt kiên cố và học hỏi, áp dụng khoa học kỹ thuật vào nuôi cá. 

Hiện nay, bản có 70/179 hộ nuôi cá lồng, chủ yếu là cá lăng, cá trắm. Nhờ đó, đời sống người dân trong bản được cải thiện, hiện chỉ còn 2 hộ nghèo.

"Thời gian tới, xã tiếp tục tạo điều kiện, khuyến khích phát triển nghề nuôi cá lồng theo hướng bền vững; đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật, sản xuất theo quy trình VietGAP, gắn với chế biến nâng cao giá trị sản phẩm" - trưởng bản Bung Én Lò Văn Hặc cho biết.

Ngoài ra, các tỉnh miền núi phía Bắc cũng có nhiều hồ thủy điện lớn. Nổi bật nhất là thủy điện Sơn La, thủy điện Hòa Bình, thủy điện Thác Bà… Nghề nuôi cá lồng từng bước được phổ biến.

Từ hộ nghèo đến xây được nhà 

Triển khai phong trào thi đua "Vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau" giai đoạn 2021 - 2025, nhiều hộ gia đình ở Sơn La, Phú Thọ, Yên Bái… đã được hỗ trợ vốn vay, hỗ trợ kỹ thuật để phát triển "nghề mới".

Từ chỗ chỉ bán sản phẩm thông thường, nhiều hộ gia đình đã chế biến thành các món đặc sản; kết hợp giữa nuôi cá với hoạt động du lịch, trải nghiệm, thưởng thức ẩm thực để tăng giá trị sản xuất.

Ngoài Sơn La, Phú Thọ cũng là địa bàn có diện tích mặt nước lớn nhờ có thủy điện Hoà Bình, đồng thời, có nghề nuôi cá lồng phát triển. Nuôi cá lồng là một trong những hướng đi thoát nghèo của đồng bào các dân tộc vùng ven hồ thủy điện. Anh Bùi Văn Hội (xóm Ngòi, xã Mường Hoa, tỉnh Phú Thọ) là một thí dụ điển hình.

Trước đây gia đình anh Hội làm nông nghiệp, hiệu quả kinh tế thấp. Anh làm thêm nhưng thu nhập không ổn định và thuộc diện hộ nghèo trong xã. Được chính quyền địa phương hỗ trợ và động viên, sau khi tiếp cận được kỹ thuật và nhận thấy tiềm năng, anh mạnh dạn vay mượn để đầu tư nuôi cá trên vùng lòng hồ Hòa Bình.

Đến nay, anh đã có khoảng 30 lồng cá. Từ nghề nuôi cá, anh đã xây dựng căn nhà mới trị giá hơn 1 tỉ đồng trong sự ngỡ ngàng của bà con chòm xóm.

So với Sơn La, số lượng hộ gia đình nuôi cá lồng gắn với phát triển du lịch, trải nghiệm còn phát triển hơn đáng kể. Nhiều trang trại cá lồng trên sông thu hút hàng chục lao động địa phương, giúp bà con thoát nghèo ngay tại quê hương.

Hiện nay vùng hồ thủy điện Hòa Bình hiện có gần 5.000 lồng nuôi cá, sản lượng trung bình hàng năm đạt hơn 10.000 tấn. Đây cũng là bài học kinh nghiệm có thể nhân rộng ở các sông, hồ lớn trên khắp cả nước.