Phóng to

Cây trong “vườn đảng sâm giữa phố”- Ảnh: Trần Huỳnh

“Vườn đảng sâm” này thuộc vườn nhà ông Đ.N.V. ở khối phố Phú Sơn, P.An Phú, TP Tam Kỳ. Không ít người gửi thư, tìm đến đây để xin giống cây về trồng, ngâm rượu uống...

Ông V. bảo đã mời các anh bên hội làm vườn tỉnh xuống xem xét nhưng ông Đào Bá Hoàn, chủ tịch Hội Làm vườn tỉnh Quảng Nam, cho biết: “Tháng 5-2009, trong một cuộc hội thảo của ngành nông nghiệp tỉnh, loại cây này đã được đưa ra xác định nhưng vẫn chưa rõ. Thực tế, ông Việt đã dùng củ cây này ngâm rượu uống cùng nhiều người vẫn chưa thấy phản ứng gì xảy ra”. Tuy nhiên, ông Hoàn cũng cho biết thêm: Hội làm vườn đã yêu cầu ông V. không cho ai giống cây để chờ thẩm định của các nhà khoa học.

Chúng tôi đã lấy mẫu “cây sâm” nơi đây đến khoa dược ĐH Y dược TP.HCM. Quan sát mẫu vật, PGS. TS Trần Hùng, trưởng bộ môn dược liệu, khẳng định: “Đây là một loài thương lục. Bộ rễ và củ của cây này giống củ nhân sâm khiến nhiều người nhầm lẫn. Điều đáng nói là cây thương lục này có độc ở tất cả các bộ phận. Trong đông y, thương lục là một vị thuốc chữa một số bệnh nhưng không được chỉ định dùng nhiều và lâu dài”. TS Trần Hùng cũng chứng minh bằng việc đối chiếu với nhiều tài liệu về cây thương lục; không khác mẫu cây chúng tôi mang đến.

PGS.TS Trần Hùng nhấn mạnh: “Đây là cây thuốc có tác dụng chữa một số bệnh nên khi sử dụng rất cần hướng dẫn của thầy thuốc. Do có tác dụng kháng viêm nên có thể uống rượu ngâm thương lục thấy khỏe lên cũng dễ hiểu, nhưng thường khỏe do cảm tính đang uống sâm là nhiều hơn. Không nên tự ý sử dụng, có thể gây bệnh và nguy hiểm tính mạng”.

Thương lục có tên khoa học là Phytolacca acinosa Roxb. (Phytolacca esculenta Van Houtte). Ở VN có ba loài thương lục. Cây nhỏ, sống lâu năm, cao 0,4-1m. Rễ củ mập, hình trụ, có nhiều ngấn ngang. Thân hình trụ, nhẵn, hơi hóa gỗ ở gốc, màu lục hoặc tía, phân cành ở gần ngọn. Lá mọc so le, hình bầu dục - mũi mác, dài 10-20cm, rộng 6-8cm, gốc thuôn, đầu nhọn, hai mặt nhẵn, gân chính nổi rõ ở mặt dưới; cuống lá dài. Cụm hoa mọc đối diện với lá thành chùm, dài hơn lá, thường cong xuống, cuống có cạnh, nhẵn; hoa màu trắng pha hồng; lá bắc 3; bao hoa có năm phiến bằng nhau, nhọn đầu; nhị 8-10; bầu có 8-10 noãn. Quả mọng, hình cầu dẹt, có 10 múi gồ lên, khi chín màu tím đen; hạt gần hình thận, màu đen bóng... (1.000 cây thuốc và động vật làm thuốc ở VN - tập II - NXB Khoa Học & Kỹ Thuật - 2004) Phóng to Củ và bộ rễ cây thương lục rất dễ bị nhầm lẫn là củ sâm. Trong ảnh: củ loại cây trong “vườn đảng sâm”-Ảnh: Trần Huỳnh