Ngày 17-9, Tòa án nhân dân tỉnh Phú Thọ đã đưa ra phán quyết về vụ tranh chấp mảnh đất 1.213m² giữa 11 anh em ruột ở huyện Thanh Thủy (tỉnh Phú Thọ). Vụ án này đã kéo dài hơn 5 năm, qua nhiều phiên xét xử.

Tại phiên tòa lần này, hội đồng xét xử tuyên không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Vinh (75 tuổi, con trưởng, nguyên đơn đại diện 9 anh em khởi kiện) về việc đề nghị hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng mảnh đất tranh chấp đứng tên ông Hoàng (66 tuổi, con trai thứ 4, bị đơn). Đồng thời tòa cũng không chấp nhận yêu cầu chia thừa kế của ông Vinh và những người liên quan.

Vì sao bị đơn được tòa công nhận quyền sử dụng mảnh đất cha mẹ để lại?

Theo hội đồng xét xử, qua xét xử và xem xét chứng cứ, tại phiên sơ thẩm lần thứ nhất và phiên phúc thẩm, hồ sơ liên quan việc cấp sổ đỏ cho ông Hoàng không thu thập được, do UBND xã và huyện đều trình bày hồ sơ bị thất lạc.

Song, ngày 28-3-2024, UBND xã nơi có đất tranh chấp đã tìm ra và cung cấp chứng cứ, tài liệu thể hiện việc này, được coi là tài liệu then chốt trong giải quyết việc tranh chấp hiện tại.

Hội đồng xét xử nhận định quá trình xét xử và tài liệu có trong hồ sơ vụ án cho thấy thửa đất 1.213m² do cha mẹ ông Vinh và ông Hoàng nhận chuyển nhượng từ một người cùng xã.

Năm 2001, địa phương chủ trương cấp "sổ đỏ" cho toàn dân, ông Hoàng kê khai được cha mẹ cho và đứng tên toàn bộ thửa đất này.

Sau khi rà soát, hồ sơ của ông Hoàng và hơn 600 hộ dân khác đủ điều kiện được cấp sổ, UBND xã đã thành lập hội đồng tư vấn, niêm yết công khai, đồng thời thông báo trên loa phát thanh. Đủ 15 ngày không thấy ai khiếu nại, xã mới trình UBND huyện cấp sổ cho các hộ. Ngày 19-12-2005, sổ đỏ được cấp cho 668 hộ, trong đó có ông Hoàng.

Tòa cho hay việc cấp sổ là cho toàn dân, chứ không riêng gì ông Hoàng. Thời gian cấp kéo dài suốt 5 năm, thông báo công khai, nhưng không ai có ý kiến gì.

Theo tòa, việc ông Vinh và những anh chị em còn lại cho rằng "không biết chủ trương cấp sổ đỏ của xã, không biết việc xã niêm yết danh sách và thông báo trên loa phát thanh" là lời khai không khách quan, không có căn cứ.

Quá trình sử dụng đất, ông Hoàng tiến hành tôn tạo, xây dựng các công trình trên đất, nhiều lần thế chấp đất tại ngân hàng nhưng cũng không ai phản đối.

Ngoài ra, theo lời khai của cán bộ địa chính xã thời gian này, khoảng năm 1991, cụ ông có đến gặp và nói là cho ông Hoàng thửa đất này vì ông lấy vợ người dân tộc thiểu số, không giỏi buôn bán.

"Cụ cho vợ chồng ông Hoàng đất này để chăn nuôi, trồng trọt, còn những người con khác đều biết kinh doanh, cho ở trên phố", cán bộ này cho hay, sau đó cụ đã nhờ cán bộ địa chính này xóa tên cụ, ghi tên ông Hoàng vào sổ đăng ký.

Căn cứ danh sách này cùng các tờ bản đồ, xã đã làm các thủ tục cấp sổ sau đó cho ông Hoàng. Ngoài ra, tòa cũng có nhiều lời khai khác của họ hàng thể hiện việc có được cụ ông nói về việc để lại đất cho ông Hoàng.

Hội đồng xét xử cho biết pháp luật quy định hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất phải lập thành văn bản và công chứng, chứng thực. Song, thực tiễn cho thấy nhiều trường hợp không tuân thủ đầy đủ về hình thức pháp lý, bên tặng cho đã giao đất, bên nhận tặng cho đã quản lý, sử dụng đất ổn định. Trường hợp này được coi là chiếm hữu ngay tình.

Từ những căn cứ đã nêu, tòa khẳng định việc tặng cho quyền sử dụng đất trên thực tế đã hoàn thành và công nhận quyền sử dụng đất đối với bên nhận tặng cho.

Trước đó trong phần tranh luận, nêu quan điểm, đại diện viện kiểm sát nói vụ án xảy ra đã rất lâu, "dù gì cùng là anh em ruột thịt", song vì có nhiều vấn đề nên anh em mới phải đưa nhau ra tòa.

Cũng theo viện kiểm sát, quá trình xét xử bị đơn nói cha mẹ mua đất rồi các con bán và chia nhau, nguyên đơn thì lại bác bỏ.

"Sự thật ra sao chỉ có lương tâm các vị biết. Di sản cha mẹ mất để lại, nếu đã nhận mà bảo không nhận thì lương tâm phải cắn dứt, còn nếu không có mà dựng chuyện thì không thể chấp nhận được", kiểm sát viên nhấn mạnh.

Về thửa đất 1.213m², đại diện viện kiểm sát cho rằng có căn cứ cho thấy cha mẹ đã đồng ý cho ông Hoàng toàn bộ. Việc cấp sổ đỏ đứng tên ông Hoàng là đúng quy định, do đó viện kiểm sát đề nghị tòa bác yêu cầu khởi kiện của ông Vinh.

11 anh em ruột mất tình thân vì kiện nhau thừa kế mảnh đất cha mẹ để lại

Hồ sơ vụ án thể hiện cha mẹ những người này sinh được 11 con.

Năm 1962, cha mẹ của họ nhận chuyển nhượng thửa đất 1.213m² từ một người địa phương, chưa được cấp sổ đỏ.

Năm 1984, cha mẹ cho ông Hoàng 138m² đất để làm nhà riêng, hơn 1.000m² còn lại gồm nhà, cây cối, công trình xây dựng của cha mẹ.

Năm 2001 và 2015, cha mẹ lần lượt qua đời, không để lại di chúc. Năm 2014, một trong số 11 người con cũng mất.

Năm 2020, ông Vinh họp anh chị em bàn xây nhà từ đường của dòng họ trên phần đất hơn 1.000m² vì đây là tài sản thừa kế chung.

Tuy nhiên ông Vinh "bất ngờ và sốc" khi ông Hoàng không đồng ý và biết toàn bộ 1.213m² đất đã đứng tên ông Hoàng, được cấp sổ đỏ từ năm 2005.

Ông Vinh cho rằng em trai sử dụng thửa đất khi cha mẹ không có di chúc, gia đình không họp mặt để phân chia tài sản, cũng không ai ủy quyền làm thủ tục đứng tên là trái quy định pháp luật.

Vì vậy ông Vinh đại diện cho 9 anh chị em cùng khởi kiện (vợ và con trai của người đã mất ủy quyền cho ông Vinh khởi kiện), đề nghị hủy sổ đỏ đã cấp cho ông Hoàng, chỉ cho ông Hoàng được hưởng 138m², phần còn lại chia đều cho các anh chị em khác.

Tại tòa, luật sư của ông Vinh cũng cho rằng không có bất cứ biên bản họp gia đình nào thể hiện việc phân chia di sản thừa kế.

"Làm gì có chuyện cha mẹ cho 1 người con tài sản đất đai mà anh chị em trong gia đình không biết. Gia đình có 11 người con, lại rất nhiều con trai, không cha mẹ nào lại mang tất cả tài sản cho 1 người", vị luật sư nói.

Là bị đơn, ông Hoàng khẳng định từ năm 1992 cha đã tới UBND xã làm thủ tục cho ông toàn bộ 1.213m² đất.

Suốt quá trình sử dụng, ông đã tôn tạo, trồng trọt, chăn nuôi, đóng thuế đất... đến năm 2005 thì được UBND huyện Thanh Thủy cấp sổ đỏ.

Ông Hoàng cho biết sau khi cho ông toàn bộ 1.213m² đất, cha mẹ mua một khu đất khác cùng xã để sinh sống ổn định đến khi qua đời. Đến nay, thửa đất này đã bán để lấy tiền chia cho 11 anh chị em.

Ông Hoàng cho rằng toàn bộ di sản thừa kế của cha mẹ đã được định đoạt xong, không ai có ý kiến gì, nay do "sốt đất" nên các anh chị em mới đòi quyền lợi. Ông không chấp nhận yêu cầu của phía nguyên đơn.

Là người duy nhất ủng hộ ông Hoàng, tại tòa, bà Hiền (con thứ hai trong gia đình) xác nhận lời khai của ông Hoàng về việc cha mẹ để lại toàn bộ 1.213m² đất cho ông là đúng.

Bà cho biết khi cho ông Hoàng đất, cha mẹ có nói cho các con biết. Bà Hiền không đồng ý việc các anh chị em khác kiện ông Hoàng để đòi đất, đồng thời nói rằng nếu được chia cũng sẽ không lấy, mà cho ông Hoàng theo đúng ý nguyện của cha mẹ.

Cũng theo bà Hiền, với thửa đất mà cha mẹ mua và chuyển ra sinh sống sau này, hiện đã bán, lấy tiền chia "mỗi con trai 30 triệu, mỗi con gái 2 triệu".

Phiên tòa khép lại, hai anh em mái tóc đều đã bạc trắng, cùng hai nhóm người gồm anh, chị, em, con cháu trong gia đình lặng lẽ lướt qua nhau đi qua cánh cổng tòa.

Tên các đương sự đã được thay đổi.

11 anh em ruột tiếp tục dắt nhau ra tòa tranh chấp mảnh đất 1.213m² cha mẹ để lại

11 người là anh em ruột ở Phú Thọ, có nhiều người ở tuổi "xế chiều", tiếp tục đưa nhau ra tòa tranh chấp mảnh đất 1.213m² của cha mẹ để lại.