Huyền thoại Ama H’rin

Phóng to

Ngôi nhà nơi Amarin sinh sống tại buôn cổ Akô Đhông, TP Buôn Ma Thuột

Già làng Amarin được xem như huyền thoại của Tây nguyên, ông là người đàn ông Ê Đê thông minh và học vấn giỏi giang hơn người, từng đi nhiều nơi trên thế giới và được nhắc đến trong nhiều tài liệu nghiên cứu, sách vở viết về văn hóa Tây nguyên.

Những năm 1955, khi Amarin còn là một chàng trai Ê Đê vạm vỡ ông đã mang cung tên, cầm giáo dẫn vợ con đi tìm miền đất hứa. Sau nhiều ngày đi bộ, Amarin đến một ngôi làng tại thị xã Buôn Ma Thuột và xin gia nhập vào đây (nay là buôn Ako Đhông, nơi ông ở hiện tại). Thấy đất đai màu mỡ, ông đã quay về dẫn buôn làng ở M’Đrắk lên cùng sinh sống.

Với trí thông minh, Amarin đã theo vào các đồn điền của người Pháp để theo học cách trồng cà phê rồi về hướng dẫn bà con cùng làm. Chính ông là người Ê Đê đầu tiên biết trồng cây cà phê - loài cây chủ lực góp phần làm đổi thay diện mạo Tây nguyên hiện nay.

Sau khi học cách trồng cà phê của người Pháp, ông đã đi tìm cây cà phê mọc dại ở các nơi về trồng và gây dựng giống, lập đồn điền cà phê Ako Đhông đầu tiên của người Ê Đê tại buôn. Ông là biểu tượng, niềm tự hào và là người già làng chung của cộng đồng người Ê Đê tại Tây nguyên.

Phóng to

Ngôi nhà nơi Amarin sinh sống tại buôn cổ Akô Đhông, TP Buôn Ma Thuột

Phóng to

Đội cồng chiêng phục vụ tang lễ già làng Amarin

Phóng to

Nghĩa trang nơi già làng Amarin yên nghỉ

Theo ghi chép của gia đình, Amarin, tên thật là Y Diêm Niê, sinh năm 1931 tại huyện M’Đrắk, tỉnh Đắk Lắk. Năm nay Amarin bước qua tuổi 82.

Anh Y Vang Arul - con trai thứ ba của Amarin (50 tuổi) - cho biết khoảng ba tháng trước khi mất, cha ông vẫn rất minh mẫn. Chiều nào cũng đi dạo quanh hồ sinh thái trong buôn để ngắm nhìn những ngôi nhà dài cổ mà ông đã thuyết phục bà con giữ gìn, bảo tồn.

Tháng 9-2012, trong một lần mắc mưa, Amarin bị cảm lạnh và phải nhập viện. Gia đình và các bác sĩ đã chuyển ông xuống Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM) chữa trị nhưng ông không qua khỏi. 11g đêm đúng vào đêm Noel 24-12, Amarin đã trút hơi thở cuối cùng tại nhà riêng.

Lễ viếng vị già làng của người Ê Đê được bắt đầu vào ngày 25-12. Linh cửu của ông Amarin sẽ được di quan từ buôn cổ Ako Đhông ra nhà thờ chánh tòa (TP Buôn Ma Thuột) và trở về nghĩa địa trong buôn Ako Đhông để chôn cất.

Anh Y Vang Arul cho biết lễ tang của cha anh sẽ được tổ chức theo nghi lễ của người Ê Đê, trong lễ tang sẽ có uống rượu cần, đánh chiêng. Dự kiến gia đình cũng mời 20 nghệ nhân người dân tộc Jarai để qua múa xoang trong tang lễ.