Khi đó, việc lật đổ một nhân vật thân Nga đã được phương Tây ca tụng như là chiến thắng của dân chủ, tự do và Ukraine đang đứng trước cơ hội thay đổi. Trong cuộc bầu cử tổng thống hôm qua (17-1), “cách mạng cam” đã phải đối mặt với “giây phút sự thật” và đang trở thành ảo mộng của lịch sử.

Phóng to

Người dân đội giá rét tham dự cuộc vận động tranh cử của ông Yanukovich - Ảnh: Reuters

BBC mô tả sau năm năm “cam” ấy, người dân Ukraine đã trải qua những thất vọng lớn. Phó thủ tướng Ukraine Hrihoriy Nemyria nhận xét đầy cay đắng: “Kỳ vọng thì rất lớn, vô số lời hứa, có khoảng cách lớn giữa những lời đao to búa lớn long trọng và thực tế”.

GDP của Ukraine đã giảm 15% trong cuộc khủng hoảng 2008-2009, trong khi lạm phát tăng 16,4%. Nền kinh tế nước này thoát được sụp đổ là nhờ khoản cho vay 16,4 tỉ USD của Quỹ Tiền tệ quốc tế.

Khủng hoảng tác động mạnh tới người lao động khi số người thất nghiệp nước này đã tăng gấp ba lên 9% trong hai năm qua. 95% người dân Ukraine cho biết do tác động của khủng hoảng, thu nhập thực tế của họ đã giảm 10,9%.

Ông Yushchenko - người hùng của “cách mạng cam” - được coi là nguyên nhân chính dẫn tới những khó khăn kinh tế hiện tại. Theo giới phân tích, một trong những nguyên nhân của khủng hoảng là do quan hệ căng thẳng của Ukraine với Nga dẫn tới việc Matxcơva cắt cung cấp khí đốt, làm ảnh hưởng mạnh tới ngành công nghiệp luyện kim chủ chốt của nước này.

“Có thực tế là những năm tháng Yanukovich làm thủ tướng thì đó là những năm tháng thành công, còn những năm tháng Tymoshenko cầm quyền thì đó là những năm tháng xung đột và trục trặc” - Andrei Yermolayev, giám đốc Trung tâm nghiên cứu Sofia ở Kiev, nhận xét.

Trong cuộc bỏ phiếu hôm qua, các cuộc thăm dò đều cho thấy tổng thống đương nhiệm Yushchenko không giành được tới 10% số phiếu ủng hộ. Chán ghét với tình trạng kinh tế khó khăn cùng những khủng hoảng chính trị liên minh giữa tổng thống thân phương Tây Viktor A. Yushchenko và thủ tướng Tymoshenko, cử tri đang quay trở lại với vị cựu thủ tướng Viktor Yanukovich.

Theo kết quả thăm dò, ông Yanukovich sẽ hơn các đối thủ chính 15-20% số phiếu. Phát biểu trong một cuộc vận động ở Dneprodzerzhinsk, ông Yanukovich nhấn mạnh: “Tất cả chúng ta đã phải chịu đựng cơn ác mộng cam. Giờ đây, hãy để chúng ta khép lại những trang sử tối tăm này”.

Với 30-35% số phiếu dự kiến giành được, ông Yanukovich sẽ phải bước vào cuộc đua vòng hai (vào ngày 7-2) với bà Tymoshenko (người dự kiến giành được 13-15% số phiếu) hoặc ứng viên đang lên Sergey Tigipko, cựu thống đốc ngân hàng trung ương. Ông Yanukovich nói trọng tâm của ông sẽ là hòa nhập với châu Âu trong khi xây dựng nền dân chủ trong nước.

Ông Yanukovich cũng cho biết sẽ cố gắng hàn gắn quan hệ với Nga sau hơn năm năm “rất xấu” bởi kế hoạch tham gia NATO của Tổng thống Yushchenko. “Chúng ta không cần phải tham gia bất cứ khối quân sự nào” - ông Yanukovich công khai bác bỏ khả năng Kiev sẽ gia nhập NATO. Theo ông, quan hệ giữa Ukraine với Nga nên “thân thiện, thực dụng và mang tính chiến lược”.

Thủ tướng đương nhiệm Tymoshenko đang chỉ trích ông Yanukovich là người của nhóm các nhà tài phiệt khi tố cáo “các nhà tài phiệt muốn dựng nên một lãnh đạo bù nhìn để có thể dễ dàng thao túng và kiểm soát”. Thế nhưng theo Mustafa Najem - một phóng viên địa phương, “toàn bộ tiến trình trước bầu cử ở Ukraine đều dựa vào tiền và tiền này được giới tài phiệt cung cấp. Vì vậy Tymoshenko và Yanukovich đều dựa vào những nhà tài phiệt này mà thôi”.

Sẽ còn quá sớm để đánh giá liệu ai sẽ chiến thắng trong cuộc bầu cử tại Ukraine, nhưng điều chắc chắn là “cách mạng cam”đã kết thúc cuộc chơi lịch sử cùng những ảo tưởng của nó.