Trong nhiều năm, nội hàm quan hệ Việt Nam và Lào được định nghĩa bằng 12 chữ "hữu nghị vĩ đại, đoàn kết đặc biệt, hợp tác toàn diện". Tại cuộc hội đàm giữa Tổng Bí thư - Chủ tịch nước Lào Thongloun Sisoulith và Tổng Bí thư Tô Lâm ngày 1-12, hai nhà lãnh đạo Lào và Việt Nam đã nhất trí làm sâu sắc hơn quan hệ song phương bằng việc bổ sung nội hàm mới: "gắn kết chiến lược".

Theo Bộ Ngoại giao Việt Nam, đây là sự khẳng định tầm nhìn chung, lợi ích chiến lược đan xen và định hướng đồng hành lâu dài vì mục tiêu phát triển bền vững, tự cường và thịnh vượng chung của hai nước Việt Nam và Lào.

Bối cảnh mới

Trong bài phát biểu chính sách tại Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Lào ngày 1-12, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh Việt Nam và Lào là hai quốc gia láng giềng cùng chí hướng, chung khát vọng, chung không gian sinh tồn và phát triển.

Yếu tố địa lý cùng những biến động trong lịch sử đã tạo nên tình đoàn kết, "liên minh chiến đấu tự nhiên" và "cộng sinh chiến lược" giữa hai nước trong thế kỷ trước.

"Đoàn kết gắn bó keo sơn chính là mạch nguồn của quan hệ Việt - Lào. Không có mạch nguồn kết dính đó, chúng ta sẽ chỉ là hai quốc gia láng giềng "đứng cạnh nhau". Có chất kết dính "đoàn kết", chúng ta trở thành hai dân tộc "đứng cùng nhau", "kề vai sát cánh" trong các chặng đường phát triển", Tổng Bí thư nhấn mạnh.

Nhà lãnh đạo Việt Nam chỉ ra thế giới đang thay đổi nhanh chóng như Cách mạng công nghiệp lần thứ tư; chuyển dịch chuỗi cung ứng; cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn; các vấn đề an ninh phi truyền thống như biến đổi khí hậu, dịch bệnh, khủng hoảng năng lượng, tài chính...

"Trong bối cảnh ấy, nếu chúng ta chỉ "hợp tác" thì chưa đủ, chúng ta phải nâng tầm từ hợp tác lên "gắn kết" vì gắn kết mang tính chiến lược, có thiết kế tổng thể, có phân vai, có bổ sung lẫn nhau", ông nêu vấn đề.

Tổng Bí thư Tô Lâm cho rằng việc gắn kết Việt Nam và Lào nên bắt đầu bằng việc "gắn kết song phương": gắn kết chiến lược về tầm nhìn phát triển; gắn kết không gian và hạ tầng, các hành lang kinh tế, logistics, năng lượng, chuyển đổi xanh, chuyển đổi số. Rộng hơn một chút là "gắn kết tiểu vùng, đặc biệt là ba nước Đông Dương" gồm Việt Nam, Lào và Campuchia.

Cuối cùng là "gắn kết khu vực và quốc tế". Từ việc Việt Nam và Lào không chỉ cùng trong ASEAN, cùng tham gia nhiều cơ chế hợp tác tiểu vùng, khu vực, quốc tế, sự phát huy thế mạnh bổ sung lẫn nhau không chỉ giúp hai nước tự mạnh lên mà còn góp phần làm ASEAN mạnh hơn, khu vực Đông Nam Á ổn định và phát triển hơn.

"Như vậy tình đoàn kết đặc biệt Việt - Lào không chỉ là tài sản của hai dân tộc, mà còn là một trụ cột ổn định cho cả tiểu vùng sông Mekong, cho ASEAN, cho hòa bình, hợp tác, phát triển ở khu vực và thế giới", Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh.

Gắn kết để cùng có lợi

Đặt quan hệ Việt - Lào trong bức tranh lớn hơn là chính sách đối ngoại của Việt Nam, giới quan sát cho rằng việc bổ sung nội hàm mới là điều hợp lý và Việt Nam cần phải làm với một nước láng giềng như Lào.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, nhà nghiên cứu về Việt Nam và là đảng viên Đảng Cộng sản Anh Kyril Whittaker chỉ ra 2025 là năm có rất nhiều sự kiện trọng đại với Việt Nam và Lào, đồng thời hai nước cũng đang hướng tới Đại hội Đảng toàn quốc ở mỗi nước vào đầu năm 2026.

Trong bối cảnh thời gian như vậy, việc lãnh đạo cấp cao cả phía Lào và Việt Nam đều đã đến thăm, tham dự những ngày kỷ niệm quan trọng của mỗi nước cho thấy sự nhấn mạnh mối liên kết lịch sử bền chặt giữa hai bên.

"Tôi tin rằng hợp tác chính trị, kinh tế và tư tưởng sẽ được tăng cường hơn nữa khi hai bên ký kết các thỏa thuận mới, đồng thời thảo luận về những phát triển trong nước và chia sẻ tiến độ đạt được cũng như những thách thức của mỗi nước", ông nói.

Nói về quan hệ Việt Nam - Lào, tiến sĩ Vannarith Chheang (Đại học Công nghệ Nanyang, Singapore) cho rằng phần lớn các nghiên cứu hiện có về chính sách đối ngoại của Việt Nam chủ yếu tập trung vào mối quan hệ của Hà Nội với các cường quốc hay thể chế khu vực như ASEAN.

Rất ít nghiên cứu được thực hiện về mối quan hệ giữa Việt Nam với hai nước láng giềng Lào và Campuchia, đặc biệt Lào. Trong khi đó, trong tư duy chiến lược của Việt Nam, Campuchia và Lào là những nước láng giềng quan trọng, là xương sống của an ninh và quốc phòng quốc gia.

"Đảm bảo đường biên giới ổn định và hòa bình với các nước láng giềng là một trong những yếu tố cốt lõi trong chính sách đối ngoại của Việt Nam, tạo môi trường ổn định để Việt Nam thực hiện thành công các cải cách kinh tế - xã hội và chính trị", ông Vannarith Chheang giải thích trong một bài viết trên trang web Viện Nghiên cứu Đông Nam Á tại Singapore.

Thêm vào đó về mặt kinh tế, với tầng lớp trung lưu đang phát triển nhanh chóng, Campuchia và Lào cũng là những thị trường tiềm năng cho các sản phẩm và dịch vụ của Việt Nam.

Tổng Bí thư Tô Lâm hội kiến Chủ tịch Quốc hội Lào

Tổng Bí thư Tô Lâm đề xuất Quốc hội Việt Nam và Lào thúc đẩy hoàn thiện thể chế, chính sách, tạo thuận lợi triển khai hiệu quả các thỏa thuận giữa hai nước.