Phóng to

Ông Nguyễn Xuân Mai

TT - - Ngày 20-6-2004, tại tỉnh Bình Thuận có hơn 80 người dân bị ngộ độc do ăn bạch tuộc đốm xanh. Đến trưa 21-6 đã có hai người thiệt mạng. Bạch tuộc đốm xanh là gì ? Vì sao nó gây ngộ độc cho người? Bác sĩ Nguyễn Xuân Mai - viện phó Viện Vệ sinh y tế công cộng TP.HCM - cho biết:

- Ở vùng biển nước ta có rất nhiều loài thủy sản có khả năng tạo ra độc tố. Có sáu loại độc tố tìm thấy trong thủy sản: tetrodotoxin - độc tố thần kinh, ciguatera, DSP - độc tố gây tiêu chảy, PSP - độc tố gây chứng liệt cơ, NSP - độc tố gây loạn thần kinh, ASP - độc tố gây chứng mất trí nhớ.

Trong các loài thủy sản, cá nóc chứa nhiều độc tố nhất. Người ta tìm thấy nhiều chất độc có ở các bộ phận khác nhau của cá như: trong buồng trứng có tetrodonin, axit tetrodonin, tetrodotoxin; trong gan có hepatoxin. Ở da và trong máu cá cũng tìm thấy các loại chất độc trên. Thịt cá thường không độc, nhưng khi cá chết, cá bị ươn thối, chất độc từ buồng trứng, gan sẽ ngấm vào thịt cá. Khi đó thịt cá trở nên độc.

* Xin bác sĩ cho biết về ngộ độc do ăn phải bạch tuộc đốm xanh (BTĐX)?

- BTĐX có tên khoa học là Hapalochlaena, gọi chung là bạch tuộc hay mực tuộc. BTĐX phân bố ở vùng biển tây Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương. BTĐX sống trong các rạn đá, vùng nước nông, có thủy triều. Màu sắc của bạch tuộc có thể thay đổi theo điều kiện môi trường, độ sâu của nước, độ chiếu sáng của mặt trời, từ xanh lục đến nâu đỏ; màu sắc xuất hiện sặc sỡ khi chúng bị kích động hay chuẩn bị tấn công.

Kích thước của chúng có thể nhỏ hoặc lớn, chiều dài 6-20cm, có tám vòi. BTĐX vừa là loài ăn thịt vừa làm mồi cho một số động vật khác. Chính vì thế chất độc (tetrodotoxin) của chúng vừa có tác dụng tự vệ, vừa để tấn công con mồi. Tetrodotoxin có chủ yếu trong tuyến nước bọt của bạch tuộc, ngoài ra còn có trên các phần mềm khác của thân bạch tuộc. Tetrodotoxin là một độc tố thần kinh có độc tính rất cao. Độc tố của một con bạch tuộc 25g có thể giết chết 10 người nặng 75kg.

Nạn nhân bị ngộ độc có thể qua đường ăn uống và đường da (do bạch tuộc cắn). Thời kỳ nung bệnh qua đường ăn uống có thể từ 30 phút đến 3 giờ sau khi ăn. Qua đường da, sau 1-5 phút có thể xuất hiện triệu chứng nhiễm độc và có thể tử vong trong vòng 10-20 phút.

Khi bị ngộ độc, nạn nhân có triệu chứng tương tự như ngộ độc cá nóc: lúc đầu là cảm giác khó chịu, mặt đỏ và xị ra, đồng tử co rồi giãn ra, có thể buồn nôn, nôn, tiêu chảy, tay chân mỏi rũ, có khi rét run, đầu ngón tay ngón chân tê dại. Trường hợp nhiễm độc nặng xuất hiện liệt toàn thân, người mềm ra, chân tay mất khả năng vận động, da tím tái, nhiệt độ và huyết áp giảm, khó thở, sau cùng là liệt cơ hô hấp, ngừng thở, trụy tim mạch và chết.

Cách dự phòng ngộ độc tốt nhất là không nên sử dụng BTĐX làm thực phẩm.

* Xin cảm ơn bác sĩ.