Hiện trường vụ tai nạn - Ảnh: RT

Phía Nga xử lý tai nạn, tiếp nhận các nạn nhân, xác minh nhân thân, khâm liệm rồi đưa về Ba Lan. Thân nhân các nạn nhân tiếp nhận áo quan đã được đóng kín cẩn thận và đưa người thân đi an táng. Tuy nhiên, vụ việc đã có những sai sót nghiêm trọng.

Các bản khám nghiệm tử thi cẩu thả

Vào thời điểm năm 2011, Đảng Công lý và pháp luật (PiS) tại Ba Lan cáo buộc chính phủ của thủ tướng Donald Tusk thỏa hiệp với phía Nga vì không cử đại diện Ba Lan tham gia việc khám nghiệm tử thi. Những bản khám nghiệm tử thi của phía Nga làm thân nhân các nạn nhân nghi ngờ. Chính vì vậy, phía Ba Lan bắt đầu khai quật các thi thể.

Ngày 29-8-2011, Ba Lan tiến hành khai quật thi thể đầu tiên của ông Zbigniew Wassermann - cựu thành viên PiS.

Người phát ngôn của Văn phòng công tố quân đội Ba Lan nói với Hãng tin Reuters: “Việc khai quật đang được tiến hành, thi thể của Zbigniew Wassermann được lấy ra khỏi áo quan vì nghi ngờ việc khám nghiệm tử thi từ phía Nga”.

Sau khai quật, kết quả khám nghiệm tử thi sai lệch với nhân dạng của ông Wasserman. Bà Malgorzata Wasserman, con gái ông Wasserman, nói: “Bản khám nghiệm tử thi (của Nga) mô tả những điều không có và không mô tả những điều có”.

Tuy nhiên, dù có sai lệch nhưng theo đại tá Ireneusz Szelag - người phát ngôn trong văn phòng công tố - bản khám nghiệm tử thi của Nga vẫn cơ bản đúng về nguyên nhân cái chết.

Tương tự, trong trường hợp khai quật tử thi thứ hai của nhà làm luật Przemyslaw Gosiewski, vào tháng 3-2012, nguyên nhân cái chết vẫn đúng so với kết luận của phía Nga. Tuy nhiên về chi tiết nhân dạng của ông Gosiewski, bản khám nghiệm tử thi của phía Nga sai đến 20cm chiều cao và không mô tả các thoái hóa xương do ông này bị sốt bại liệt.

Khai quật 9 thi thể, phát hiện sai sót 6 ca

Tiếp theo, từ yêu cầu của gia đình các nạn nhân, có thêm 9 thi thể được khai quật. Tháng 10-2012, thi thể cựu tổng thống Ba Lan Ryszard Kaczorowski được khai quật để xét nghiệm ADN. Kết quả cho biết thi thể đúng là của ông Kaczorowski.

Tới tháng 11-2012, thêm nạn nhân bị nghi ngờ xác định sai nhân thân được khai quật tại hai nghĩa trang khác nhau ở thủ đô Warsaw, Ba Lan. Kiểm tra pháp y xác nhận nghi ngờ này là đúng. Hai nạn nhân đã bị lẫn lộn và an táng sai trong hầm mộ. Báo chí Ba Lan cho biết hai người bị lộn đều là tu sĩ Công giáo. Trong trường hợp này nhà chức trách Ba Lan từ chối tiết lộ danh tính.

Công tố viên quân đội, đại tá Marcin Maksjan phỏng đoán rằng gia đình đã xác định đúng người thân ngay sau vụ tai nạn nhưng tại Viện pháp y Moscow, Nga, các bác sĩ đã để các tử thi nhầm vào quan tài dẫn đến những nhầm lẫn này.

Trong khi đó, Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk lại đổ lỗi cho gia đình đã nhận nhầm thân nhân và nói rằng không hiểu tại sao gia đình lại cứ muốn khai quật tử thi người thân.

Tính đến cuối năm 2012, trong tổng số chín ca khai quật, có đến sáu trường hợp nhầm lẫn về nhân thân.

Bí ẩn quanh thi thể nhà hoạt động Anna Walentynowicz

Trong số sáu thi thể xác định sai nhân thân, có trường hợp của nhà làm luật Anna Walentynowicz. Đây là trường hợp gây nhiều tranh cãi nhất và cho tới nay vẫn chưa có kết luận rõ ràng.

Năm 2010, đích thân con trai của bà Anna Walentynowicz là Janusz Walentynowicz sang Matxcơva, Nga để nhận dạng và khẳng định thi thể là của bà Anna Walentynowicz. Nhưng sau đó trong báo cáo khám nghiệm tử thi của 24 phụ nữ thiệt mạng trong chuyến bay, không bản báo cáo nào khớp với nhân dạng của bà Anna Walentynowicz.

Sau đó, gia đình nghi ngờ thi thể bà Anna Walentynowicz - trong khi đưa về Ba Lan - bị nhầm lẫn với nhà hoạt động Teresa Walewska-Przyjakowska, chôn tại Warsaw. Chính vì vậy, phía Ba Lan tiến hành khai quật tử thi, một ở Warsaw và một ở Gandsk.

Gia đình bà Anna Walentynowicz cũng kêu gọi Quốc hội EU phải tham gia giám sát vụ việc nhưng bị từ chối vì Hiến chương EU không cho phép can thiệp vào vấn đề nội bộ từng nước.

Kết quả khai quật cho thấy người được chôn trong hầm mộ mang tên Anna Walentynowicz tại Gandsk thật ra không phải là bà Anna. Thi thể này được kiểm tra ADN và vẫn chưa xác định được danh tính rồi sau đó an táng trở lại.

Tuy nhiên, văn phòng công tố quân đội Ba Lan khẳng định kết quả ADN này chính là của bà Anna Walentynowicz. Ngược lại, con trai và cháu nội bà Anna Walentynowicz một mực khẳng định cả hai thi thể vừa khai quật đều không phải của bà Anna và cho biết trong số 22 bản báo cáo khám nghiệm tử thi còn lại cũng không phù hợp với nhân dạng bà Anna.

Còn thi thể khai quật ở Gandsk không phải của bà Anna Walentynowicz và cũng không phải là của nhà hoạt động Teresa. Cho tới nay, thi thể này vẫn chưa được xác định.

Cho tới nay, gia đình bà vẫn đang miệt mài tìm kiếm thi hài của bà và dấy lên hoài nghi rằng thi thể của bà Anna đã mất tích.