Một chiếc taxi Uber bị lực lượng chức năng kiểm tra tại khu vực đường Lê Hồng Phong (Q. 5) - Ảnh: M.Trường

Cái lợi trước mắt cho khách hàng không có gì phải bàn cãi. Bởi ai cũng ước mong toàn bộ taxi đều được như vậy.

PR đẳng cấp cao

Nhưng những ai theo dõi tin tức công nghệ thế giới đều biết chiến lược của Uber mỗi khi vào quốc gia mới: giá thật rẻ, dịch vụ thật tốt. Và đặc biệt là không tuân theo luật có sẵn vì luật thường không chạy theo kịp công nghệ và thời đại.

Chính phủ sẽ siết chặt hoặc cấm hẳn, như ở Berlin, Kuala Lumpur, Bangkok, Manila.

Thế nhưng, khi chính quyền sở tại ban hành lệnh cấm tất cả các báo sẽ đăng thông tin đó lên và Uber được quảng bá miễn phí trên toàn bộ phương tiện truyền thông chính thống.

Ai cũng hiểu rằng điều người dùng quan tâm là tốt và rẻ, chứ họ không quan tâm có đúng luật hay không.

Ngay sau khi đăng tin cấm, lượt người đi xe Uber ở Berlin tăng gấp 3, ở Kuala Lumpur tăng gấp 5, còn ở TP. HCM chắc tăng sẽ không kém.

Đúng theo "bài" này, ngay sau khi có thông tin xử phạt, Uber sẽ phát động phong trào ủng hộ cho chính mình, như trang Facebook ủng hộ Uber tại Kuala Lumpur, và gần đây là hashtag #toichonubervn.

Tâm lý ức chế bởi các luật lệ ở đâu cũng có. Mà ở Việt Nam, số "anh hùng bàn phím" không phải là ít. Trong đó, khách hàng đã sử dụng Uber sẽ luôn là người ủng hộ nhiệt tình.

Tóm lại các bước: giá rẻ, sản phẩm tốt, trái luật, PR miễn phí, kêu gọi ủng hộ, tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Chúng ta đều đang là thành phần đóng góp nhiệt tình vào chiến lược truyền thông này của "Uber". Tôi, khi viết các bài này, và các bạn khi đọc những bài này, đều như vậy!

Và sau đó thường Uber không sợ các quy định cấm đoán, vì tài xế sẵn sàng làm liều khi có lời. Hơn nữa, rất khó bắt phạt xe vì cơ quan chức năng chỉ nhìn thông thường không thể biết xe nào là Uber.

Ở một số nước tuy ra lệnh cấm nhưng họ đã không đủ người đi bắt và phạt, hơn nữa cũng đã có chuyện Uber cũng sẵn sàng chơi đẹp "bao" luôn tiền phạt cho chủ xe.

Ở Việt Nam, liệu lực lượng chức năng có đủ người theo phạt Uber đến cùng?

Vì sao Uber giá rẻ?

Quay trở lại với mô hình hoạt động của Uber, chúng ta sẽ thấy nhiều điều. 

Một chiếc Innova giá thuê từ công ty xe khoảng 30 triệu/tháng, doanh thu mỗi xe mỗi ngày khoảng một triệu đồng, vậy một tháng cũng thu lại 30 triệu.

Chưa tính tiền xăng, tài xế, bảo trì, bảo hiểm... một tháng trung bình Uber lỗ 10 triệu cho 1 chiếc Innova.

Chưa kể những chiếc Mercedes E-class hay BMW series 5, một tháng chi phí thuê khoảng 60 triệu hoặc hơn. Trung bình lỗ 10 triệu/chiếc xe mà Uber có khoảng 200 chiếc, vậy chỉ ở Tp. HCM mỗi tháng Uber lỗ 2 tỷ. Chưa kể chi phí marketing, và "tín dụng" thưởng khi giới thiệu bạn bè, chưa kể tiền lương nhân viên...

Xe taxi khi mua được đặt hàng với số lượng lớn cả ngàn chiếc và được tùy chỉnh riêng theo yêu cầu hãng taxi nên giá rẻ hơn nhiều so với xe nhà. Vậy sao xe nhà chạy cho Uber có thể lời hơn?

Câu trả lời là không, vì Uber vẫn đang bù lỗ. Với ý tưởng từ Mỹ, là nơi mà xe hơi rất rẻ, thì có thể tận dụng thời gian nhàn rỗi để chạy làm taxi, còn ở Việt Nam nơi giá xe hơi đắt gấp ba lần giá gốc, liệu Việt Nam có thật sự là nơi mô hình này hoạt động hiệu quả?

Một câu chuyện ẩn dụ được chia sẻ nhiều trên mạng: cô gái cầm rìu bị thiêu vì dám làm hiệu quả hơn, nhưng nếu Uber đang lỗ thì có thật sự là hiệu quả hơn, đây có thật sự là cây rìu chặt gỗ tốt?

Hay đây là câu chuyện của thương lái Trung Quốc mua banh lông ở Phú Quốc với giá cao: toàn bộ các tàu đánh cá chuyển sang đánh bắt banh lông, cào xới biển, làm hư hại môi trường và cuối cùng lỗ nặng vì đã lỡ đầu tư và cuối cùng thương lái biến mất không bán được?

Không ai trả lời được câu hỏi này cho đến khi Uber bắt đầu có lãi, lúc đó ta sẽ biết giá thật. Chỉ sợ khi đó các nhà xe đã lỡ ham lời nên đầu tư lớn nhiều xe và ngậm ngùi chịu ép giá.

Tăng giá khi một mình một chợ?

Mô hình kinh doanh chính của Uber là "surge pricing": tăng giá khi thiếu xe. Sau khi hoạt động một thời gian dài với giá rẻ, người tiêu dùng đã "nghiện" và các hãng taxi đã giãy chết, đây chính là lúc Uber độc quyền hoàn toàn về giá.

Vì không là taxi nên Uber có quyền tăng giảm bất cứ lúc nào tùy thích, các cơ quan quản lý cũng không thể nào giám sát được.

Những giờ cao điểm thiếu xe, việc tăng giá gấp đôi là bình thường, đơn cử như gần đây sau lễ hội Halloween giá Uber bên Mỹ đã tăng gấp 7-8 lần so với bình thường. Lúc này người dùng không còn lựa chọn nào khác (sau khi taxi đã chết sạch). 

Sau lễ hội Halloween giá Uber ở Mỹ đã tăng gấp 7-8 lần so với bình thường

Ngay cả ở Việt Nam chúng ta, gần đây Uber cũng đã có dấu hiệu tăng giá, nhưng vẫn còn thấp hơn taxi nên người dùng vẫn còn chấp nhận được. 

Taxi mà chết, giá của Uber sẽ tăng và người dùng sẽ tự nhận hậu quả từ sự lựa chọn của mình.

Tuy nhiên, dù thế nào đi nữa, sự kiện Uber cho thấy rõ ràng taxi phải thay đổi, không thể chấp nhận mãi những chiếc xe hôi, xấu xí, tài xế cộc cằn, làm mất đồ, cướp của.

Taxi phải hòa nhập với xu thế, phải cho khách đặt qua "áp", phải cho tính tiền bằng thẻ, và nếu được, có xe Mercedes hay BMW làm taxi càng tốt, không có biển taxi càng hay.

(*) Bài viết thể hiện ý kiến chủ quan của tác giả.