Dịch bệnh được kiểm soát, nhu cầu tiêu thụ xăng dầu đã tăng trở lại - Ảnh: BSR

Đó là câu hỏi mà ngay cả lãnh đạo Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) và Công ty cổ phần Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR - đơn vị quản lý vận hành Nhà máy lọc dầu Dung Quất) đã rất trăn trở, khi mà hàng loạt nhà máy lọc dầu trên thế giới tuyên bố đóng cửa do không thể cầm cự với cơn bão kép đại dịch Covid-19 và cú sốc giảm giá dầu.

Năm 2019, nhiên liệu bay (Jet A1) là dòng sản phẩm có giá trị cao nhất so với các dòng sản phẩm lọc dầu khác. Vậy mà do sự tác động to lớn của đại dịch Covid-19, giai đoạn cuối quý I, đầu quý II, các quốc gia đóng cửa biên giới và hạn chế đi lại trong nước khiến cho ngành hàng không gần như bị tê liệt.

Từng có lúc mỗi thùng bán ra, BSR lỗ 2,98 USD

Thực tế này khiến cho nhiên liệu bay là sản phẩm chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Trong 6 tháng đầu năm 2020, khoảng chênh giữa sản phẩm Jet A1 và dầu thô luôn ở mức âm trung bình -0,33 USD/thùng, trong khi mức chênh này trong năm 2019 là 11,53 USD/thùng.

Nhìn vào biểu đồ chênh lệch giá dầu thô và giá bán sản phẩm để thấy, 6 tháng đầu năm 2020 là thời gian kinh hoàng nhất của các nhà máy lọc dầu. Theo Tạp chí Platts công bố, giai đoạn cuối tháng 3, đầu tháng 4, khoảng chênh lệch giữa giá sản phẩm và giá dầu thô (crack spread) thường xuyên ở mức âm.

Như sản phẩm Mogas 95 được coi là sản phẩm chủ lực mang lại doanh thu và lợi nhuận cho BSR nhưng trong tháng 4 cũng ghi nhận crack spread trung bình của tháng là - 2,98 USD/thùng (tức là cứ bán ra mỗi thùng, BSR lỗ 2,98 USD).

Nhìn chung, crack spread của tất các dòng sản phẩm đều giảm sâu, vượt xa kết quả thực hiện năm 2019 và kế hoạch sản xuất kinh doanh năm 2020 của BSR.

Thực tế vậy nên ở một số thời điểm, nhà máy nếu càng vận hành thì càng lỗ. Bởi vậy mà giải pháp tạm đóng cửa nhà máy không ít lần được đặt ra đối với những người có trách nhiệm của BSR và cả PVN.

Tuy nhiên, sẽ là những hệ lụy cực lớn khi nhà máy tạm dừng hoạt động. Thứ nhất, BSR chế biến hơn 50% dầu thô khai thác từ các mỏ trong nước. Nhà máy ngừng hoạt động đồng nghĩa với các mỏ có thể phải đóng cửa, ảnh hưởng rất lớn tới an toàn mỏ.

Rồi chuyện công ăn việc làm của hơn 1.500 người lao động trong Công ty, đó là chưa kể một loạt các doanh nghiệp cung ứng dịch vụ và hàng nghìn lao động của họ. Điều đáng lo ngại nữa là nếu tạm dừng nhà máy còn tiềm ẩn nhiều rủi ro về kỹ thuật, an toàn thiết bị khi nhà máy ở giai đoạn cuối của bảo dưỡng và đã có kế hoạch dừng 51 ngày bảo dưỡng tổng thể từ 12-8-2020.

Bên cạnh đó, hàng trăm tỷ đồng đóng góp cho ngân sách nhà nước, chi phí khấu hao, chi phí thuê tàu để chứa dầu thô, chi phí dừng/khởi động lại nhà máy và chi phí duy trì trạng thái dừng… vẫn phát sinh hàng tháng.

Đặc biệt việc dừng nhà máy sẽ ảnh hưởng rất lớn đến việc cung ứng sản phẩm theo hợp đồng đã ký với khách hàng, nhất là trong bối cảnh nhu cầu xăng dầu trong nước từ giữa tháng 4 đã tăng trở lại nhờ các biện pháp kiểm soát dịch rất tích cực của Chính phủ.

6 tháng đầu năm 2020, NMLD Dung Quất vận hành an toàn, ổn định, liên tục ở 105% công suất thiết kế - Ảnh: BSR

So bài toán hơn thiệt, chọn vận hành công suất tối ưu

Sau khi cân nhắc, trong nhiều giải pháp được đưa ra, BSR đã lựa chọn giải pháp ít thiệt hại nhất, đó là tiếp tục vận hành nhà máy ở công suất tối ưu và áp dụng hàng loạt giải pháp để giảm thiểu tác động tiêu cực của bão kép.

Chẳng hạn, bằng các giải pháp tiết giảm và tối ưu, chi phí sản xuất của nhà máy/1 tấn sản phẩm (không tính dầu thô) đã giảm 32,6% so với kế hoạch 2020. Ước chi phí tiết giảm trong 6 tháng đầu năm khoảng 975 tỷ đồng và cả năm 2020 sẽ giảm 1.500 tỷ đồng.

Đặc biệt, với sự hỗ trợ của PVN, Công ty nỗ lực bằng nhiều giải pháp để quản lý và kiểm soát tốt dòng tiền, qua đó vượt qua được giai đoạn khó khăn nhất trong tháng 4, 5-2020.

Với nhiều nỗ lực và giải pháp đồng bộ, BSR đã vượt qua cú sốc lớn nhất trong lịch sử ngành lọc dầu. Nhà máy vận hành an toàn, ổn định, liên tục với công suất trung bình trên 105% công suất thiết kế. Khối lượng sản xuất khoảng 3,43 triệu tấn, đạt 61,7% kế hoạch năm và 106,7% kế hoạch 6 tháng đầu năm 2020. Công ty cũng đã nộp ngân sách hơn 3.000 tỷ đồng.

Đặt biệt, BSR đã đạt trên 25,7 triệu giờ công an toàn. Hơn 1.500 cán bộ nhân viên sinh sống trên địa bàn nhiều tỉnh thành và có nhiều người nước ngoài cùng làm việc tại BSR đều an toàn với Covid-19. 

"Có nhiều tuần cán bộ của chúng tôi phải ở luôn trong nhà máy để đảm bảo vận hành an toàn và liên tục, phòng xa các trường hợp bất trắc về dịch bệnh", lãnh đạo BSR chia sẻ.

Dù vậy, vẫn còn nhiều ảnh hưởng khó lường đối với hoạt động của nhà máy lọc dầu, nhất là khi dịch bệnh có nguy cơ quay trở lại. Điều này đòi hỏi sự chỉ đạo sát sao, kịp thời từ PVN, sự ủng hộ của Chính phủ, các bộ, ngành trong việc tháo gỡ các vướng mắc để doanh nghiệp hoạt động tốt, phát huy được lợi thế từ đội ngũ lao động lành nghề, giàu kinh nghiệm để vượt qua khó khăn, ổn định và khôi phục sản xuất kinh doanh, tiếp tục đảm bảo cung ứng kịp thời nhu cầu xăng dầu trong nước.