Đồng thời, người lái xe phải sử dụng và hướng dẫn sử dụng thiết bị an toàn phù hợp cho trẻ em.

"Bảo vệ trẻ em tốt hơn"

Theo đại diện Cục Cảnh sát giao thông, nội dung trên được quy định là Quy tắc giao thông trong luật. Việc trang bị thiết bị an toàn cho trẻ dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35m, áp dụng đối với mọi loại ô tô, không loại trừ xe nào. 

Nghị định 168 đã quy định mức phạt vi phạm đối với tài xế xe ô tô, chủ xe và tài xế xe kinh doanh vận tải. Trong đó bao gồm cả xe kinh doanh vận tải chuyên chở trẻ mầm non, học sinh tiểu học và kết hợp đưa đón trẻ em mầm non, học sinh tiểu học.

PGS.TS Phạm Việt Cường - Giám đốc Trung tâm nghiên cứu chính sách và phòng chống chấn thương Trường ĐH Y tế công cộng - đánh giá đây là quy định rất tiến bộ, giúp bảo vệ tốt hơn với trẻ em trên ô tô. Đồng thời tiêu chuẩn mà Việt Nam quy định hiện nay có tính hợp lý và thực tiễn cao (dưới 10 tuổi và dưới 1,35m). Các tiêu chuẩn này được đánh giá là mức trung bình tiên tiến mà thế giới đang áp dụng. 

"Báo cáo an toàn giao thông đường bộ toàn cầu WHO (2023) có nêu phần lớn các quốc gia phát triển có quy định rất cụ thể về thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô. Tính đến nay đã có gần 100 quốc gia ban hành luật trẻ em khi tham gia giao thông trên ô tô cá nhân phải sử dụng thiết bị an toàn" theo ông Cường.

Tài xế xe kinh doanh vận tải băn khoăn

Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ định nghĩa: Thiết bị an toàn cho trẻ em là thiết bị có đủ khả năng bảo đảm an toàn cho trẻ em ở tư thế ngồi hoặc nằm trên xe ô tô, được thiết kế để giảm nguy cơ chấn thương cho người dùng trong trường hợp xảy ra va chạm hoặc xe ô tô giảm tốc độ đột ngột, bằng cách hạn chế sự di chuyển của cơ thể trẻ em. 

Khuyến cáo từ Ủy ban An toàn giao thông quốc gia cho rằng thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe ô tô có thể bao gồm một số loại cụ thể: nôi trẻ em sơ sinh (thường < 2 tuổi); ghế trẻ em nhỏ (cho trẻ 2-6 tuổi) và các loại ghế nâng và đệm nâng (cho trẻ 6-10 tuổi).

Sau ba ngày tham khảo thị trường, anh Mai Tiến Thành (phường Kiến Hưng, Hà Nội) đã chọn được ghế nâng cho con gái với giá 790.000 đồng. Thường xuyên di chuyển về quê cách Hà Nội chừng 150km, anh nói nếu cha mẹ làm gương cho con cái về việc chấp hành quy định giao thông thì sẽ hình thành ý thức tự bảo vệ mình cho trẻ từ sớm. 

"Nắm bắt được quy định của Nhà nước và cũng là để an toàn cho con nên tôi trang bị sớm. Cháu cũng rất thích khi có ghế này", anh nói và cho biết thêm những thiết bị an toàn này dễ dàng mua ở các cửa hàng bán đồ trẻ em, đa dạng chủng loại và mẫu mã.

Trong khi đó, anh L.D.H. (lái xe taxi công nghệ) bày tỏ băn khoăn bởi nếu nhận khách có trẻ em thì phải trang bị thêm ghế an toàn. "Khi chở khách có trẻ em xong tôi không biết phải cất ghế này ở đâu để nhận cuốc khách khác. Hơn nữa nếu gặp gia đình 2, 3 con nhỏ thì sẽ phải trang bị số ghế sao cho đủ và phù hợp" - anh H. nói.

Đề xuất có lộ trình

Trao đổi với Tuổi Trẻ, TS Trần Hữu Minh - Chánh văn phòng Ủy ban An toàn giao thông quốc gia - cho biết theo quy định hiện nay tất cả các chuyến đi bằng ô tô có trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35m đều cần thực hiện đúng quy định. 

Tuy nhiên, thực tế nên tập trung triển khai quy định với xe con cá nhân trước, vì đây là loại xe có thể di chuyển ở tốc độ cao trên cao tốc (tốc độ tối đa 120km/h), tần suất trẻ em sử dụng cao (xe gia đình) và bố mẹ người giám hộ luôn biết trước được nhu cầu này. Đồng thời cần quy định xe chở học sinh mầm non và tiểu học cần có dây bảo hiểm chuyên dụng thiết kế phù hợp với lứa tuổi.

Với vận tải công cộng, xe kinh doanh vận tải khác, ông Minh cho rằng nên có lộ trình dài hơn để có thể chuẩn bị hoặc có quy định riêng vì vận tải công cộng có tốc độ thấp, hoạt động trong đô thị; phương tiện vận tải công cộng thường có tiêu chuẩn an toàn cao hơn. 

Đồng thời còn có khó khăn trong đáp ứng nhu cầu ngẫu nhiên chở trẻ em trong vận tải công cộng và kinh doanh vận tải. "Bởi vậy trong hướng dẫn triển khai nên cân nhắc quy định "trừ xe ô tô kinh doanh vận tải hành khách theo quy định của pháp luật", theo ông Trần Hữu Minh.

Ủy ban An toàn giao thông quốc gia đã có kiến nghị cơ quan soạn thảo loại trừ quy định này cho xe kinh doanh vận tải và xe vận tải công cộng, chỉ áp dụng với xe cá nhân. 

Ông Minh cho hay với xe kinh doanh vận tải và vận tải công cộng thì nên triển khai theo lộ trình, bước đầu là khuyến khích và yêu cầu bắt buộc cung cấp thông tin về sự sẵn có của thiết bị trên từng chuyến để người dân có thể lựa chọn theo nhu cầu của mình. Chẳng hạn nếu phụ huynh có trẻ em đi xe kinh doanh vận tải thì có thể chọn và đặt vé với những chuyến có cung cấp thiết bị an toàn cho trẻ.

Các nước quy định ghế an toàn trẻ em trên ô tô

Nhiều quốc gia đã quy định chặt chẽ về việc sử dụng ghế an toàn trẻ em (Child Restraint System - CRS) trên ô tô nhằm giảm thương vong cho trẻ khi xảy ra va chạm.

Tại Anh, trẻ em bắt buộc phải sử dụng ghế an toàn cho đến khi đủ 1,35m chiều cao hoặc 12 tuổi. Theo trang web chính thức của Chính phủ Anh, phụ huynh phải chọn loại ghế đủ tiêu chuẩn theo cân nặng (R44) hoặc chiều cao (R129) của trẻ, trong đó trẻ dưới 3 tuổi tuyệt đối không được ngồi ghế trước nếu không có CRS.

Đặc biệt, Chính phủ Anh khuyến khích sử dụng loại ghế "rear-facing" (loại ghế quay lưng về hướng di chuyển của xe) cho trẻ dưới 3 tuổi hoặc càng lâu càng tốt. Tư thế này được coi là an toàn nhất vì trong trường hợp va chạm, lực tác động sẽ được phân tán đều lên toàn bộ lưng, đầu và cổ của bé, tránh gây chấn thương vùng đầu và cổ nghiêm trọng.

Theo báo Connexion (Pháp), Pháp cũng khuyến khích tư thế ghế như trên cho đến khi trẻ được 15 tháng tuổi, đồng thời duy trì quy định nghiêm hơn. Theo đó, trẻ phải sử dụng ghế trẻ em hoặc ghế nâng (booster) cho đến khi 10 tuổi, hệ thống phân loại ghế theo nhóm cân nặng từ sơ sinh đến trên 36kg giúp phụ huynh dễ dàng lựa chọn loại phù hợp.

Việc lắp ghế sai cách cho trẻ hoặc không thắt dây an toàn cho trẻ trên 10 tuổi có thể dẫn đến mức phạt lên tới 750 euro. Thậm chí một số dịch vụ taxi và phương tiện tại Pháp như Taxi Bambino cũng trang bị ghế an toàn cho các gia đình có trẻ nhỏ.

Tại Nhật Bản, luật yêu cầu trẻ dưới 6 tuổi phải sử dụng CRS. Các hướng dẫn của Cơ quan An toàn giao thông Nhật Bản còn đặc biệt nhấn mạnh việc "điều chỉnh dây vai và đai hông" đúng cách để tránh trẻ bị trượt ra khỏi ghế khi phanh gấp, đồng thời là lộ trình sử dụng và lắp đặt loại ghế theo từng độ tuổi từ 0 đến 12 tuổi và cân nặng theo quy định.

Theo Tổ chức Y tế thế giới, năm 2024 Trung Quốc đã áp dụng các tiêu chuẩn mới quan trọng để tăng cường an toàn cho trẻ em trên xe. Nước này quy định trẻ dưới 15 tháng tuổi phải ngồi ghế quay về phía sau hoặc bên hông nhằm giảm nguy cơ thương tích nghiêm trọng.

Trung Quốc cũng áp dụng tiêu chuẩn UN R129 (i-Size) tương tự châu Âu, yêu cầu ghế có khả năng bảo vệ đầu và cổ tốt hơn, đồng thời khuyến khích lắp đặt hệ thống mấu neo cố định ghế ISOFIX chuẩn quốc tế để đảm bảo ghế thêm chắc chắn.

Việt Nam chưa có quy định về thiết bị, vị trí an toàn của trẻ em trên ôtô

TTO - Hiện tỉ lệ sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe ôtô ở Việt Nam rất thấp, chỉ đạt 1,3%. Khảo sát tại Hà Nội, TP.HCM và Đà Nẵng cho thấy con số này lần lượt là 2,6%; 1,1% và 0%.