Triển lãm những thứ thẩm mỹ bình dân

Triển lãm sắp đặt "Lovecore" của nghệ sĩ AP Nguyễn đang diễn ra tại Hà Nội - Ảnh: XUÂN TÙNG

Lovecore là triển lãm đầu tay của nghệ sĩ sắp đặt AP Nguyễn, diễn ra tại Manzi (Hà Nội) đến hết ngày 25-11, đã mang đến sự chắp nối hình ảnh những hòn non bộ, đồ bikini, karaoke và quà lưu niệm từ chuyến đi chơi gia đình, để làm sống lại gu thẩm mỹ "kitsch" của cha mẹ - điều mà cô không có những ký ức ấy trong mình, theo AP.

Xuất phát từ thời kỳ cách mạng công nghiệp phương Tây, "kitsch" được dùng để chỉ những món hàng phô trương bóng bẩy, thường được sản xuất hàng loạt dễ ưng, dễ mua nhưng không có "gu", thiếu chiều sâu. Theo cách nói của học giả - nhà phê bình Matei Călinescu là "vẻ đẹp tức thời/vẻ đẹp ăn liền".

"Kitsch" được bộc lộ qua những công trình hay tác phẩm vừa mắt đại chúng, được sản xuất đại trà, hàng loạt mà thiếu đi chiều sâu, không phù hợp với bối cảnh. Theo nghĩa này, các bức tranh chép bán trong tiệm lưu niệm, các công trình kiến trúc sao chép y nguyên các địa điểm nổi tiếng nước ngoài (tháp Eiffel, phố xá Địa Trung Hải) hay những bức tượng nữ thần tự do, tượng Elsa khổng lồ đều được xếp vào hạng kitsch.

Nghệ sĩ AP Nguyễn tìm thấy "kitsch" ngấm vào lối sống của cha mẹ mình cũng như nhiều người Việt cùng thời, điển hình là việc mua hòn non bộ làm kỷ niệm về trưng trong nhà. Nếu như trước kia hòn non bộ là một phần thiết yếu của các kiến trúc tâm linh như đền chùa, thì ngày nay, chúng còn đóng vai như những vật trang trí nội thất phổ thông.

Tại triển lãm của AP, khách tham quan có thể tìm thấy một nhóm ba hòn non bộ được trưng bày giữa một không gian trải thảm xanh cắt viền hình sóng biển. Lẩn khuất bên trong các tác phẩm điêu khắc gốm này là video ghi lại cảnh AP mặc chiếc áo dài truyền thống, mặt trang điểm dày đậm. 

Cô như thể đang vừa lơ lửng trên nền một bức hình chụp phong cảnh non xanh nước biếc rực rỡ, vừa hát nhép theo các ca khúc của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Cô dùng chính cơ thể mình làm sống lại những mảnh ký ức lãng mạn của thế hệ đi trước.

Tại góc khác của trưng bày, một tác phẩm điêu khắc được tạo thành từ nhiều mảnh gốm treo trên tường mô phỏng hình dáng của mảnh nội y hay đồ bikini trong trạng thái vỡ vụn, với một góc bị buộc vào sợi dây xích. 

Một lần nữa, AP tiếp tục chơi đùa với điều khán giả nghĩ là mình biết, bởi ban đầu ý đồ của cô muốn tạo nên chiếc móc khóa khổng lồ "lố" nhất có thể, với mặt móc khóa là hình cây dừa "lưu niệm" trên chiếc bikini - một trong những hình ảnh cô còn nhớ khi đi tắm biển hồi nhỏ.

Là một người trẻ, lại học tập tại trường quốc tế từ nhỏ, AP thừa nhận cô không được trải nghiệm trọn vẹn đời sống tinh thần mang màu sắc Việt, nên cô chỉ còn cách bám vào những ký ức thuở nhỏ hay những tấm ảnh gia đình để kết nối với kiểu thẩm mỹ này. 

"Với tôi, "kitsch" chính là một phần hồn cốt Việt, đưa những thứ thẩm mỹ bình dân lên bề mặt và tôn vinh chúng. Theo một nghĩa nào đó, "kitsch" là cách phản kháng giữa một xã hội tôn thờ mỹ cảm của giới tinh hoa" - nữ nghệ sĩ sinh năm 1999 cho hay.

AP Nguyễn gợi lại những ký ức về du lịch biển, cây dừa, khung tranh lưu niệm và quê hương trong sáng tác của mình - Ảnh: XUÂN TÙNG

AP Nguyễn gợi lại những ký ức về du lịch biển, đồ lưu niệm và bikini trong sáng tác của mình - Ảnh: XUÂN TÙNG

Triển lãm sắp đặt "Lovecore" của nghệ sĩ AP Nguyễn đang diễn ra tại Hà Nội - Ảnh: XUÂN TÙNG

Điêu khắc gốm mang dáng hình hòn non bộ trong triển lãm "Lovecore" của nghệ sĩ AP Nguyễn - Ảnh: XUÂN TÙNG

Triển lãm 'Không gian Di sản văn hóa Việt Nam' tại Hà Nội

Triển lãm 'Không gian Di sản văn hóa Việt Nam' sẽ được diễn ra trực tiếp từ ngày 22-27/11, tại Trung tâm Triển lãm Văn hóa nghệ thuật Việt Nam; còn triển lãm online từ ngày 22/11-31/12.