Ông Đoàn Tạ Cửu Long - Phó Viện trưởng Viện KSND TP.HCM - Ảnh: Hoàng Điệp

Tại buổi làm việc sáng 7-6, đại diện ban Pháp chế HĐND đã đề nghị Viện KSND trả lời phản ánh của cử tri về những vụ án hình sự bị trả hồ sơ nhiều lần, những vụ tạm giam quá 12 tháng mà chưa đưa ra xét xử, những vụ án dân sự bị “ngâm” quá lâu khiến người dân bức xúc.

Cơ quan điều tra nói có tội, tòa nói không

Giải trình với đoàn làm việc, ông Đoàn Tạ Cửu Long - Phó Viện trưởng Viện KSND TP.HCM cho rằng có nhiều nguyên nhân dẫn đến các vụ án phải hoàn trả hồ sơ quá nhiều (6 tháng đầu năm VKS trả hồ sơ cho cơ quan điều tra 86 vụ, tòa trả cho VKS 231 vụ).

Theo luật quy định mỗi vụ án VKS được trả hồ sơ 2 lần, tòa được trả hồ sơ 2 lần còn hội đồng xét xử (HĐXX) sau khi mở phiên tòa thì không giới hạn, chỉ cần phát hiện tình tiết mới hoặc có căn cứ để trả hồ sơ làm rõ thì HĐXX sẽ trả hồ sơ. Đây cũng là lý do về việc trả hồ sơ nhiều lần.

Ngoài ra, việc chuyển đổi từ nội dung luật Hình sự cũ sang mới, do thay đổi cơ cấu tổ chức ngành tòa án (thêm Tòa Gia đình và Người chưa thành niên, thành lập TAND cấp cao) thì những thẩm phán chuyển đổi công việc mới cũng trả hồ sơ để chuyển sang công việc mới...

Tuy nhiên, một lý do mà ông Long cho rằng “rất đáng lo ngại” đó là việc “vênh” nhau về quan điểm giữa các cơ quan tố tụng.

Nhiều vụ cơ quan điều tra khẳng định có tội, tòa cho rằng không tội, cơ quan điều tra xác định đó là hành vi vi phạm pháp luật hình sự, tòa cho rằng đó chỉ là giao dịch dân sự… dẫn đến hồ sơ vụ án bị trả đi trả lại nhiều lần.

"Khi cơ quan điều tra không thể điều tra được gì thêm, không củng cố được chứng cứ thì tòa cứ trả hồ sơ hoài. Đây là điều khó khăn nhất hiện nay” - ông Long cho biết.

Lấy ví dụ cụ thể về vụ án Đỗ Thị Luận bị truy tố tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, vụ án xảy ra từ trước năm 2010 nhưng đến năm 2011 thì mới bị khởi tố. Vụ án đã bị trả hồ sơ đi trả hồ sơ lại rất nhiều lần và qua nhiều lần xét xử đến nay vụ án vẫn đang được điều tra bổ sung.

Theo ông Đoàn Tạ Cửu Long, trước đây, cơ quan điều tra kết luận hành vi của Đỗ Thị Luận là lừa đảo khi chuyển nhượng quyền sử dụng đất (đã xong thủ tục sang tên) cho một người, rồi sau đó lại chia lô để bán cho 18 người khác, khiến 18 người này trở thành bị hại với số tiền chiếm đoạt tới 16 tỷ.

Tuy nhiên, quan điểm của tòa thì đây chỉ có các hợp đồng mua bán là hợp đồng giả cách. Nếu là hợp đồng giả cách thì sẽ vô hiệu và hai bên hoàn trả cho nhau những gì đã nhận. Như vậy, vụ án này là giao dịch dân sự chứ không có yếu tố hình sự.

Tương tự, vụ án chìm tàu Cần Giờ cũng bị trả hồ sơ nhiều lần và hiện đang tạm đình chỉ cũng do quan điểm của cơ quan xét xử và cơ quan điều tra khác nhau.

Theo ông Long, vụ án Đỗ Thị Luận đến nay khởi tố và bắt tạm giam đã gần 6 năm, và kiểm sát viên cũ đã chuyển công tác khác và hiện nay VKSND TP.HCM đã phân công KSV mới dày dặn kinh nghiệm để theo vụ này.

Ban pháp chế HĐND TP.HCM giám sát hoạt động của Viện KSND TP.HCM

Viện gửi kiến nghị, tòa không trả lời

Đó là ý kiến phản ánh của người dân thông qua ban pháp chế HĐND gửi đến Viện KSND TP.HCM khi có quá nhiều lý do để có thể trả hồ sơ, hoãn phiên tòa hoặc không mở được phiên tòa.

Tại buổi làm việc, ông Nguyễn Minh Đức, ban Pháp chế cho biết hiện nay có những vụ án dân sự kéo dài đến nỗi gây mệt mỏi cho đương sự, thậm chí có những vụ nguyên đơn chết, bị đơn chết để lại quyền kế thừa vụ án cho con, cháu.

Theo ông Đức, với trách nhiệm của người làm công tác kiểm sát xét xử VKS phải tìm ra các giải pháp cho lý do kéo dài, chấm dứt gây nên tình trạng bức xúc trong nhân dân.

Tại buổi làm việc, bà Huỳnh Thị Hon - Phó viện trưởng VKSND TP.HCM cho biết hiện nay có tình trạng VKS kiến nghị nhưng Tòa án không trả lời. Cũng có tình trạng tòa thường xuyên gửi bản án chậm làm ảnh hưởng đến quyền lợi của đương sự.

“Có những vụ nhận được bản án thì hết thời gian kháng nghị, Viện KSND TP.HCM phải chuyển lên Viện KSND cấp cao để viện cấp trên xem xét kháng nghị”, bà Hon nói.