Tùy từng mùa, các anh cho tôi dế, cua đồng, sim chín... Tôi thích nhất khi được một anh cho ngồi cùng trên lưng trâu, rồi thúc trâu lên đồi hay đi vòng vòng quanh đám thổ rộng. Tôi còn được các anh truyền miệng thuộc làu những bài đồng dao hay. Có hai bài đồng dao đến bây giờ tôi vẫn nhớ và thích mỗi khi đọc lại. Bài thứ nhất như sau:

Phóng to

Kỳ nhông là ông kỳ đàKỳ đà là cha cắc kéCắc ké là mẹ kỳ nhôngKỳ nhông…

Cứ quay đi quay lại mãi như thế tới tận bây giờ tôi vẫn chưa biết rõ về quan hệ gia tộc của mấy "ông" mấy "bà” bò sát này!

Và bài đồng dao thứ hai là:

Hôm qua tôi bắt được con kỳ nhôngđem về cho ôngông cho trái thịđem về cho chịchị cho bánh khôđem về cho côcô cho bánh úđem về cho chúchú cho buồng cau…Cả nhà giành lộn với nhautôi trả buồng cau cho chútrả bánh ú cho côtrả bánh khô cho chịtrả trái thị cho ôngtrả con kỳ nhông cho tôi.

Khi lớn lên và có tập làm thơ, tôi nhận ra bài đồng dao thứ hai chỉ với con kỳ nhông này quả là một tác phẩm đặc sắc. Tác giả dân gian tiền bối nào đó đã chọn cho bài đồng dao một nhạc cách riêng, khác biệt với các bài cùng thể loại như Tập tầm vông, Dung dăng dung dẻ... Hay nhất của bài là cách hoán cú (đổi câu) và từ hoán cú thành hoán vị (đổi vị trí nhân vật) một cách tài tình. Lúc đầu, bốn thành viên trong gia đình đem các vật để đổi con kỳ nhông theo thứ tự: ông, chị, cô, chú. Sau đó, vì thấy "cả nhà giành lộn với nhau", chủ sở hữu con kỳ nhông bèn lần lượt trả lại hết, người đến sau được trả trước: chú, cô, chị, ông. Con kỳ nhông vẫn là của chính người bắt được, đừng ai hòng đem trái thị, bánh khô, bánh ú, buồng cau để toan chiếm hữu.

Về hình thức thể loại văn học, ca dao, đồng dao thường được cho là dễ làm, nhưng với hai bài đồng dao trên phải chăng là một ngoại lệ? Người viết bày này đã nhiều lần ngồi mày mò cố làm một bài thơ hoặc đồng dao theo đúng hai mẫu ấy nhưng đều thất bại. Xin mời các nhà thơ chúng ta thử xem?

Phóng to Áo Trắng số 5 (ra ngày 15-3-2009) hiện đã có mặt tại các sạp báo. Mời bạn đọc đón mua để thưởng thức được toàn bộ nội dung của ấn phẩm này.