Để giải quyết cơ bản tình trạng ngập nước, TP.HCM đã xây dựng Chương trình giảm ngập giai đoạn 2011 – 2015 và đang đề ra nhiều giải pháp để thực hiện giai đoạn tiếp theo 2016 – 2020.

Xóa, giảm các điểm ngập

Trong khi chờ các dự án thoát nước lớn được triển khai, thời gian qua TP.HCM đã thực hiện 295 hạng mục công trình cấp bách để xóa, giảm các điểm ngập ở trung tâm thành phố. Đồng thời, TP.HCM cũng triển khai lắp đặp 1.077 van ngăn triều tại các cửa xả trên các sông, rạch; thường xuyên kiểm tra các cửa van không để tình trạng nghẹt rác làm hở van; duy trì, nạo vét hệ thống thoát nước, định kỳ trùng tu hệ thống thoát nước…

Theo các chuyên gia môi trường, tình trạng lấn chiếm, xả rác làm vô hiệu hóa hệ thống thoát nước - một trong những nguyên nhân gây ra ngập úng cục bộ. Do vậy, 5 năm qua, TP.HCM đã xử lý 22/76 vị trí lấn chiếm kênh rạch và đang tiếp tục chỉ đạo các chủ đầu tư và các đơn vị liên quan kiểm tra, đôn đốc tiến độ khắc phục 54 vị trí lấn chiếm kênh.

Trong giai đoạn 2016 – 2020, TP.HCM đặt mục tiêu giải quyết cơ bản tình trạng ngập nước do mưa tại 5 lưu vực ngoại vi và phần diện tích còn lại vào năm 2020. Đồng thời, TP.HCM mở rộng khu vực bảo vệ chống ngập ngoài phạm vi nghiên cứu quy hoạch tiêu thoát nước (khu vực quận 12, huyện Hóc Môn, Củ Chi, Bình Chánh).

Mục tiêu là vậy nhưng theo UBND TP.HCM, công tác xóa, giảm ngập nước vẫn đối mặt với nhiều khó khăn. Các số liệu thống kê cho thấy, thời gian qua mưa trên địa bàn thành phố tăng cả tần suất và lượng mưa.

Cùng với đó, TP.HCM là địa phương chịu ảnh hưởng trực tiếp của thủy triều xâm nhập từ Biển Đông thông qua hệ thống sông Sài Gòn - Đồng Nai và Vàm Cỏ Đông. Với địa hình thấp, việc xâm ngập triều từ sông Sài Gòn qua hướng sông Lòng Tàu, Soài Rạp và từ sông Vàm Cỏ qua hướng sông Vàm Cỏ Đông, thành phố sẽ bị ngập những vị trí có cao trình thấp hơn đỉnh triều, nếu không có biện pháp bảo vệ.

Mặc dù từ năm 2001, TP.HCM đã xây dựng Quy hoạch tổng thể hệ thống thoát nước TP.HCM đến năm 2020 và được Thủ tướng phê duyệt tại Quyết định 752QĐ-TTg ngày 19-6-2001 (Quy hoạch 752) nhưng tại thời điểm đó, công tác dự báo chưa lường hết được những ảnh hưởng ngày càng mạnh mẽ của biến đổi khí hậu.

Trước đây, thông số đầu vào để lập Quy hoạch 752 là lượng mưa tối đa trong 3 giờ khoảng 95,91 m, đỉnh triều là +1,32 m. Tuy nhiên, do biến đổi khí trong những năm qua, tại thành phố có những trận mưa chỉ trong 60 phút đã đạt lượng mưa 100 m – 122 m và đỉnh triều có lúc đạt tới +1,68 m.

Một số kiến nghị

Để nâng cao hiệu quả Chương trình giảm ngập nước giai đoạn 2016 – 2020, TP.HCM vừa kiến nghị Chính phủ trong công tác lập quy hoạch, xem xét, tích hợp các quy định về không gian tối thiểu mặt nước, đồng thời rà soát các quy hoạch đã có để điều chỉnh theo hướng giảm thiểu thiệt hại do biến đổi khí hậu trong tương lai; tiếp tục chỉ đạo công tác phối hợp giữa các bộ ngành, địa phương về các biện pháp ứng phó, thích nghi với biến đổi khí hậu và thống nhất quản lý điều hành các hồ chứa thượng nguồn, quản lý tổng hợp theo lưu vực sông.

Đồng thời, TP.HCM kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ ngành nghiên cứu để điều chỉnh và ban hành các quy định, quy chuẩn phù hợp áp dụng cho các công trình phục vụ thoát nước chống ngập đô thị.

TP.HCM cũng mong muốn Bộ Tài nguyên và Môi trường rà soát, thống nhất cao độ thủy văn với cao độ địa hình và kiểm tra độ ổn định các mốc quốc gia và hướng dẫn các cơ quan đơn vị trên địa bàn thành phố thực hiện; Bộ Xây dựng nhanh chóng ban hành suất đầu tư xây dựng và định mức, đơn giá quản lý vận hành nhà máy xử lý nước thải sinh hoạt đô thị ứng với từng công nghệ và các công suất nhà máy khác nhau làm cơ sở triển khai đấu thầu công tác vận hành nhà máy xử lý nước thải…