Phóng to

TT - Sự có mặt của 15 “nhà khoa học chân đất” tại Chợ công nghệ và thiết bị VN năm 2005 mang đến cho khách tham quan cái nhìn khác về những người nông dân chân lấm tay bùn.

So với các đề tài, dự án nghiên cứu của giới khoa học chuyên nghiệp, những sáng tạo của họ xem ra rất đơn giản nhưng đã mang lại những tiện ích nhất định cho sản xuất.

Anh Nguyễn Kim Chính (ảnh) - 48 tuổi, người thôn Đại Ân, xã Cát Nhơn, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định - là một trong số những người như thế. Tuổi Trẻ có cuộc trò chuyện thú vị với “nhà khoa học chân đất” này.

* Mang sản phẩm nghiên cứu đi giới thiệu tại Techmart quốc gia, anh có được Nhà nước hỗ trợ gì không?

- Anh Nguyễn Kim Chính: Có chứ, không có thì khó khăn lắm. Trước khai mạc Techmart 2005, tôi đã được mời ra Hà Nội nhận bằng khen của Trung ương Hội Nông dân VN, cũng liên quan đến chiếc máy gặt lúa này. Đến 4 giờ chiều 10-10, tôi mới bay từ Hà Nội vào TP.HCM. Bộ KH&CN đã sắp xếp chỗ ăn nghỉ cho tôi sẵn hết cả rồi.

* Gian hàng của anh mấy hôm nay rất nhộn nhịp, chốc chốc lại có những tranh luận khá gay gắt nổ ra. Những người tham quan tranh luận và phản biện với anh điều gì?

- Có người đến tham quan, nhìn chiếc máy đăm chiêu rồi hỏi, tôi trả lời và sau đó là những tranh luận. Nhưng họ đều nói những nông dân như tôi mà sáng tạo được như thế này là họ mến phục lắm.

* Được biết tiêu chuẩn để chọn những nhà “khoa học chân đất” tham gia Techmart quốc gia lần này là những người chưa tốt nghiệp lớp 12. Còn anh thì thế nào?

- Đúng rồi! Như tôi đây hồi xưa nhà rất nghèo, đất nước chiến tranh... đâu có được học hành gì. Khi đất nước thanh bình, tôi đã trưởng thành và cơ hội đâu còn nữa mà đi học. Nhưng dù tôi không được học hành qua trường lớp, tôi vẫn có khát vọng xây dựng đất nước bằng trí tuệ, bằng sức lực mà tôi có được...

* Anh không có bằng kỹ sư và cũng chẳng qua lớp đào tạo nào... có lẽ công việc nghiên cứu của anh rất vất vả?

- ... Tôi không được học tập ngon lành như mấy anh kỹ sư nhưng tôi vẫn có tiêu chí “sống, chiến đấu, học tập, lao động” noi gương Bác Hồ. Trong học tập hễ thành đạt là có thành tích và trong lao động cũng vậy, hễ thành đạt thì cũng có thành tích.

Tôi không có cơ hội học tập như bao người khác thì tôi phải lao động, mà đó còn là lao động miệt mài, lao động đem lại lợi ích cho xã hội. Như vậy tôi cũng có thành tích chứ. Tôi luôn suy nghĩ vì điều kiện thời trai trẻ không được học và ước mơ không thực hiện được, bây giờ tôi quyết làm cái gì đó cho xã hội.

* Nhưng để chế tạo hay cải tiến được loại máy móc phức tạp cũng phải có am hiểu chút chuyên môn, ít nhiều cũng phải qua trường lớp... Anh có đồng ý không?

- Đúng là phải như thế. Nhưng trong người tôi có những đam mê về cơ khí, máy móc từ hồi nhỏ, và hễ mang đam mê thì phải làm cho bằng được để thực hiện đam mê đó.

Tôi chưa bao giờ qua trường lớp hay học nghề cơ khí, nhưng tôi làm nhiều thứ liên quan cơ khí như hàn nhôm, hàn điện... hay những động cơ nổ gặp sự cố thì tôi khắc phục tốt. Chính tôi cũng không biết tại sao tôi có khả năng như vậy nữa. Anh thử lý giải giùm tôi coi?

* Anh có nghĩ mình là người đặc biệt hay có khả năng hơn người chăng?

- Có năng khiếu đặc biệt hay không tôi không biết được. Tôi chỉ biết mình có thể làm được những thứ gắn liền với cuộc sống, với sản xuất của những người nông dân như tôi. Tôi có thể làm được việc này việc nọ thành công bằng chính sự tưởng tượng và tính toán của tôi.

* Và anh làm sao để cải tiến được chiếc máy gặt lúa rất hiệu quả?

- ... Năm 1993, Nhà nước có chủ trương giao ruộng đất cho nông dân. Do con nhiều nên tôi nhận được nhiều ruộng. Lúc đó có máy cắt lúa rồi.

Nhưng máy gì mà chờ nắng lên, lúa khô mới cắt được; còn chiều tối khi sương xuống ẩm lá lúa là máy cắt làm việc rất khó khăn; trời mưa ruộng ướt cũng thua luôn. Thấy vậy tôi tức lắm.

Tôi nghĩ tại sao các kỹ sư chế ra cái máy cắt lúa rất tiện lợi nhưng lại có những bất tiện như thế và như vậy là chưa hoàn thiện. Thành ra từ đó tôi nhảy vào cuộc cải tiến máy cắt lúa; làm việc này giống như tôi đang sống trong ảo tưởng, giống như chiêm bao vậy...

* Anh có thể nói cho mọi người biết đâu là nét độc đáo nhất của chiếc máy gặt lúa do anh dày công nghiên cứu, cải tiến? - Đấy là tôi tự chế ra một hệ thống mà sau này tôi đặt tên cho nó là “hệ thống rút nhau lúa” (tức là rút những lá lúa khô, đã thoái hóa nhưng còn bám vào thân cây khi lúa đến thời kỳ chín). Tôi nghiên cứu rất kỹ và thấy chính những loại lá lúa khô thoái hóa này quyện lại thành cục làm cản trở hoạt động hệ thống cắt, thậm chí làm cho máy dừng hoạt động. Chính ách tắc này làm tôi mất rất nhiều năm nghiên cứu để chế ra hệ thống đạt mục tiêu làm thế nào rút sạch những lá lúa thoái hóa, giúp máy cắt lúa không bị cản trở khi hoạt động. Tôi nghiệm ra được chính khâu này là cái “chốt” để giải quyết mọi vấn đề rắc rối và nâng cao hiệu quả chiếc máy cắt lúa. Với tôi đây là cả một bí quyết...

* Lúc đầu anh tưởng tượng như thế nào để giải quyết vấn đề?

- Năm 1998, tôi dành dụm được ít vốn, lấy về được chiếc máy cắt và nghiên cứu... Lúc đó bà xã tôi nói “sao ông cứ thích làm chuyện khác thiên hạ, dám bẻ nạng chống trời. Người ta mua máy cắt về cắt ngon lành mà ông lại mua chiếc máy FUTU cắt dở ẹt...”.

Vụ đông xuân năm đó tôi vừa cắt mướn vừa nghiên cứu. Cuối vụ đông xuân 1998, má sắp nhỏ khóc lên khóc xuống, ra sức can tôi.

Bà xã tôi nói “ông cứ nghĩ công sức đã bỏ ra giống như thua một trận đấu, còn tiền mua máy cứ nghĩ là bị rớt mất, đừng làm chuyện khác thiên hạ nữa”. Bởi vì chiếc máy cắt ấy đến 12,5 triệu đồng chứ đâu có ít.

Vì máy chưa hoàn chỉnh, đưa đi cắt thử nghiệm nên các chủ ruộng la dữ lắm. Mỗi lần đưa máy xuống ruộng cắt thử nghiệm, tôi phải thế chấp tiền cho chủ ruộng mới được cắt thử vì họ sợ hư hao lúa của họ.

Về sau này tôi không còn tiền thế chấp nữa và... đành đi năn nỉ chủ ruộng cho đưa máy xuống cắt thử. Vì đã đam mê quá rồi nên phải làm mọi cách chứ biết làm sao.

Kết thúc mùa cắt vụ đông xuân năm 1998, tôi rút ra được rất nhiều kinh nghiệm rồi bắt tay giải quyết vấn đề. Đó chính là khâu làm thế nào để máy rút sạch được những bẹ lúa thoái hóa trước khi cây lúa được đưa vào lưỡi cắt.

Tôi đã làm được điều này. Sang vụ hè thu tôi nói với má sắp nhỏ hãy chuẩn bị tiền lẻ đi theo tôi. Từ đó tôi cắt lúa liên tục cả ngày cả đêm, thiên hạ “mất hồn”.

Năm đó tiền công cắt lúa mướn bằng chính chiếc máy do tôi cải tiến đã giúp gia đình tôi sắm được bốn cây vàng. Đến vụ ba năm 1998 nước ngập nửa cây lúa, máy tôi vẫn cắt được ngon lành, thiên hạ lại “mất hồn” nữa...

Tôi đi khắp huyện để cắt lúa thuê. Giờ đây chiếc máy của tôi có thể cắt được lúa ngã đổ 450, ruộng ướt, ruộng lầy cũng vẫn cắt tốt.

Từ chỗ di chuyển từ vùng này sang vùng khác tốn công và mất cả 100.000 đồng/lần, tôi thấy phí tiền quá nên bắt tay nghiên cứu hệ thống di chuyển và ngồi ngay trên máy để lái.

Bây giờ hễ đi cắt mướn trong bán kính 10km là máy di chuyển ngon lành, tiết kiệm được 100.000 đồng. Và khi nhu cầu cắt lúa cao, cần làm thêm ban đêm, tôi lại chế ra dàn ánh sáng.

* Máy cắt lúa của anh giờ đây đã nổi tiếng, anh đã trở thành người giàu có rồi?

- Không đâu... Một người nông dân như tôi không giàu có được đâu. Sáng tạo của tôi chỉ giải quyết công ăn việc làm cho một số ít người mà thôi, bởi vì một mình tôi cũng chẳng làm được gì nhiều.

Tôi nghĩ ít nhất giải pháp sáng tạo của tôi đưa vào sử dụng ở công ty sản xuất nào đó may ra... mới làm ăn lớn được. Tôi mất 50 ngày để làm một chiếc máy gặt, bây giờ tôi mơ ước làm sao một ngày sản xuất được 50 chiếc.

Có sản xuất hàng loạt như vậy mới có cơ may phát triển được. Đến nay tôi đã bán trên 40 chiếc nhưng còn nhiều người đặt hàng lâu rồi mà tôi vẫn chưa làm được cho họ. Với lại cứ đến mùa là tôi “vác” máy đi cắt lúa mướn.

Đi cắt lúa mướn thu nhập cao, ngày làm cả triệu đồng; còn ở nhà sản xuất máy, ngày tính ra được 50.000 đồng, thôi thì bỏ đó đi cắt lúa mướn đã...