Phóng to

Ảnh nhân vật cung cấp

TT - Trao đổi với Tuổi Trẻ về thông tin dùng thuốc kháng virut Truvada làm giảm nguy cơ lây nhiễm HIV cho người khỏe mạnh, ông Đỗ Hữu Thủy (ảnh) - trưởng phòng truyền thông và huy động cộng đồng Cục Phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) - khẳng định đây là tín hiệu khả quan trong công cuộc phòng chống HIV/AIDS trên toàn cầu. Ông Thủy nói:

- Bản chất của Truvada là sự kết hợp của hai loại thuốc kháng virut Tenofovir 300mg và Emtricitabine 200mg. Truvada đang được nhiều nhà khoa học nghiên cứu về khả năng dự phòng lây nhiễm HIV. Một số nghiên cứu cho thấy Truvada có thể giảm nguy cơ lây nhiễm HIV qua quan hệ tình dục từ 60-78%. Tuy nhiên, các nghiên cứu mới dừng ở thử nghiệm lâm sàng. Để khẳng định giá trị phòng bệnh của thuốc, cần có phân tích sâu hơn về mối liên quan giữa hiệu quả dự phòng lây nhiễm HIV, với sự tuân thủ điều trị hay do áp dụng các biện pháp tình dục an toàn khác. Trong báo cáo của Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh của Mỹ, nơi thực hiện nghiên cứu, các tác giả cũng cho biết tất cả những người tham gia nghiên cứu đều được tư vấn về tình dục an toàn và sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục.

* Dùng thuốc điều trị HIV để dự phòng lây nhiễm có phải là xu hướng nghiên cứu mới?

- Quan điểm sử dụng thuốc kháng HIV để dự phòng không phải là vấn đề mới trong phòng chống HIV/AIDS. Ngày nay, các nhà khoa học đã khẳng định nếu một người nhiễm HIV được điều trị thuốc kháng virut sẽ giảm nồng độ virut trong máu, làm giảm nguy cơ lây nhiễm HIV cho bạn tình. Ngay việc sử dụng thuốc kháng virut để điều trị dự phòng phơi nhiễm nghề nghiệp (ví dụ cho nhân viên y tế) cũng là một sự khẳng định về quan điểm điều trị để dự phòng.

* Việc áp dụng dùng thuốc điều trị để phòng lây nhiễm HIV cho tất cả các quốc gia - nếu có - sẽ được thực hiện trên những nguyên tắc nào?

- Đến nay thế giới chưa có thuốc điều trị triệt để cũng như văcxin dự phòng lây nhiễm HIV, nên các nhà khoa học luôn mở ra nhiều hướng nghiên cứu khác nhau về dự phòng và điều trị HIV. Nghiên cứu nào cũng được đón nhận, nhưng việc áp dụng nó trong thực tế luôn cần thời gian kiểm định chặt chẽ. Ngay như nghiên cứu văcxin phòng chống HIV được thử nghiệm tại Thái Lan đã công bố khả năng phòng bệnh khoảng 30%, nhưng chưa thể áp dụng phổ cập được.

Nguyên tắc để triển khai đại trà một loại văcxin là nó phải đạt được khả năng phòng bệnh tối thiểu đến 80%. Ngay cả khi có quyết định áp dụng thì không phải ai cũng dùng thuốc được. Không giống như trường hợp phòng ngừa khẩn cấp (như viên uống tránh thai), uống 1-2 viên trước/sau khi quan hệ tình dục là đinh ninh mình an toàn, thuốc dự phòng phải sử dụng liên tục hằng tháng. Cũng lưu ý thuốc kháng virut là thuốc, nên ngoài tác dụng chính còn có tác dụng phụ không mong muốn buộc người bệnh phải tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn của thầy thuốc.

Thuốc trị HIV có thể ngăn ngừa lây nhiễm Hai nghiên cứu mới vừa được công bố cho thấy dùng một trong hai loại thuốc trị HIV là Viread và Truvada hằng ngày có thể giúp người khỏe mạnh tránh bị lây nhiễm virut gây bệnh AIDS. Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh của Mỹ thực hiện cuộc nghiên cứu thứ nhất với hơn 1.200 nam và nữ khỏe mạnh tại Botswana với thuốc điều trị HIV Truvada, cho thấy thuốc chữa trị giảm nguy cơ bị lây nhiễm 78% trong số những người thường xuyên dùng thuốc. Nghiên cứu thứ hai do Trường đại học Washington (Mỹ) thực hiện và được Quỹ Bill & Melinda Gates tài trợ với 4.578 cặp nam nữ tại Kenya và Uganda (mỗi cặp có một người bị lây nhiễm HIV và người kia không bị) tham gia. Kết quả, thuốc Truvada giảm 62% nguy cơ lây nhiễm HIV, trong khi thuốc Viread giảm 73% nguy cơ lây nhiễm. Dù vậy, các nhà khoa học Anh cho rằng những phát hiện này cần tiếp tục được nghiên cứu - kiểm chứng, “nếu muốn tránh xa HIV, dùng thuốc không chưa đủ mà nên tránh quan hệ tình dục bừa bãi và đừng bao giờ quên sử dụng bao cao su”.