Du khách trên tàu Majestic Princess rời tàu xuống cảng Tân Cảng - Cái Mép (thị xã Phú Mỹ, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) giữa năm 2017 - Ảnh: ĐÔNG HÀ

Hàng chục ngàn du khách hạng sang trên các tàu du lịch đã hủy lịch ghé đến TP.HCM và Bà Rịa - Vũng Tàu, do bị các cảng tàu hàng từ chối đón khách, ngành du lịch bị thiệt hại nặng, trong khi 2 địa phương này vẫn loay hoay tìm địa điểm cho cảng tàu khách.

Theo các doanh nghiệp, phải đầu tư cho được những cảng chuyên dụng mới khai thác hiệu quả nguồn khách du lịch đường biển đang tăng nhanh hiện nay.

Cảng nhiều nhưng không đón tàu khách

Tại buổi tọa đàm về du lịch TP.HCM mới đây, TS Hà Bích Liên - giảng viên ĐH Sư phạm TP.HCM, kiêm cố vấn cấp cao của 2 hãng tàu hàng đầu thế giới đến từ Mỹ và Đức - cho biết rất nhiều hãng tàu biển không thể đưa khách đến TP.HCM du lịch, tham quan mua sắm vì TP không có bến đậu cho tàu khách.

Chẳng hạn, dự kiến ngày 1-9 tới tàu Voyager Of The Seas sẽ mang theo 2.800 khách đến TP.HCM nhưng đã phải hủy chuyến do không có chỗ neo đậu.

Đến đầu tháng 10-2018, tàu Ovation Of The Seas cũng dự kiến mang theo 4.800 du khách đến TP nhưng cũng phải hủy kế hoạch với lý do tương tự. Trước đó, hồi tháng 6-2018, tàu Ovation Of The Seas mang theo 4.000 du khách phải lênh đênh ngoài biển mặc dù đã đăng ký trước 18 tháng vì lý do cảng biển TP.HCM đã có tàu hàng lấp đầy.

Trong khi đó, chi tiêu trung bình của mỗi khách du lịch bằng tàu biển khoảng 100 USD/ngày, một nguồn thu lớn nhưng đã không được tận dụng.

Trao đổi với chúng tôi, ông Phan Xuân Anh, chủ tịch Công ty Du lịch Viet Excursions, cho rằng TP.HCM không thiếu cảng biển, thậm chí đầu tư cảng hiện rất nhiều và bùng nổ.

Tuy nhiên, nhiều cảng do quá bận rộn với mảng kinh doanh chính là đón tàu hàng nên gần như không còn chỗ cho tàu du lịch. Trong khi đó, VN là điểm đến ưa thích của du khách quốc tế đường biển và không thể thiếu TP.HCM.

"Khó thống kê chính xác mỗi năm TP.HCM đón khoảng bao nhiêu tàu quốc tế nhưng trung bình mỗi con tàu quốc tế cập cảng Bà Rịa - Vũng Tàu, hơn một nửa khách trên đó sẽ vào TP.HCM. Chẳng hạn, mỗi tàu 2.000 khách thì có khoảng 1.000 khách đi TP.HCM" - ông Anh nói.

Nếu vào TP.HCM, khách đi tàu du lịch hầu như đều ở qua đêm, nên cơ hội xài tiền của du khách khá nhiều từ mua sắm, ăn uống, giải trí đến các dịch vụ tour khác bên cạnh dịch vụ cho tàu, thủy thủ...

Tàu World Dream của Hãng tàu Dream Cruises (Tập đoàn Genting Hong Kong) cập cảng ở Bà Rịa - Vũng Tàu vào cuối năm 2017 - Ảnh: Đ.HÀ

Vẫn chờ cảng chuyên dụng

Theo các công ty du lịch, với những người kinh doanh du lịch tàu biển, cảng Sài Gòn vẫn là nơi thuận tiện nhất để đổ khách, do đó xây dựng cảng tàu chuyên dụng cho tàu khách ở TP.HCM là cần thiết nhưng không nhất thiết phải là đón bằng được những tàu siêu lớn.

Để đầu tư một bến cảng đón tàu khách cần rất nhiều yếu tố, trong đó có độ dài của tàu, sông Sài Gòn có những đoạn cong nên những con tàu có chiều dài hơn 180m trở lên đều không qua được dù độ sâu dư sức. Do đó, bên cạnh câu chuyện độ tĩnh không, độ sâu còn là độ dài của tàu.

"Chúng ta có thể rà soát lại vịnh Gành Rái, tăng khả năng neo đậu mà không cản trở giao thông đường thủy. Liệu tàu có thể đậu bên ngoài sau đó dùng xuồng máy (tender) chạy vào các bến cảng nhỏ hoặc cũng có thể nghĩ đến phương án tàu đi thẳng, cập ở Cần Giờ rồi san khách đưa về TP.HCM, lúc đó mới giải quyết được phần nào tình trạng hiện nay" - ông Phan Xuân Anh gợi ý.

Theo ông Võ Anh Tài - phó tổng giám đốc Saigontourist, những tàu biển du lịch cao cấp thuộc các hãng tàu đến được TP.HCM sẽ đa dạng hóa nguồn gốc du lịch đến TP. Việc thiếu bến đậu chỉ là một phần của câu chuyện.

Muốn có bến đậu, cảng du lịch cần đầu tư cho cả khu phức hợp, có nhà hàng, khu mua sắm, thu hút những nhà đầu tư bất động sản về du lịch... Nếu chỉ thu phí đậu cảng sẽ rất khó tìm nhà đầu tư và cần cơ chế, chính sách để khuyến khích họ tham gia.

"TP.HCM có lợi thế rất lớn về cảng sông ngay trung tâm Sài Gòn, vì có thể đón tàu tải trọng đến 36.000 DWT cập cảng với mớn nước sâu 8,5m. Cảng chuyên dụng phục vụ du lịch sẽ rút ngắn thời gian du khách phải đi từ Bà Rịa - Vũng Tàu về TP.HCM, tăng thời gian lưu trú và chi tiêu của khách trên địa bàn" - ông Tài nói.

Tuy nhiên, việc kêu gọi thu hút đầu tư các cảng này gặp nhiều khó khăn, ngay cả cảng Mũi Đèn Đỏ dù đã có quy hoạch từ nhiều năm nay nhưng chưa ai biết đến khi nào có thể đón khách quốc tế.

Nhà đầu tư nước ngoài cũng sốt ruột

Theo ông Trịnh Hàng - giám đốc Sở Du lịch tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, tàu khách du lịch quốc tế cập cảng Bà Rịa - Vũng Tàu sẽ mang đến cơ hội phát triển du lịch chất lượng cao. Tuy nhiên, chưa có cảng tàu khách chuyên dụng đã gây ra nhiều bất cập trong công tác tổ chức cầu bến đón tiếp và tổ chức du lịch cho lượng khách quốc tế này.

"Trong thời gian tìm kiếm nhà đầu tư và xây dựng bến tàu khách quốc tế chuyên dụng, UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã có công văn đề nghị các doanh nghiệp cảng biển trên địa bàn hỗ trợ tối đa việc đón tàu khách du lịch quốc tế", ông Hàng cho biết.

Tại cuộc họp bàn việc lựa chọn cảng hiện có trên địa bàn để bổ sung công năng đón tàu khách du lịch quốc tế, do Sở GTVT Bà Rịa - Vũng Tàu tổ chức vào tháng 7-2018, đại diện Tập đoàn SSA Marine (một tập đoàn có kinh nghiệm đầu tư, khai thác cảng tàu khách của Mỹ với 22 bến tàu khách trên thế giới, đón gần 70 triệu lượt khách/năm) cho rằng lượng khách quốc tế đang phát triển mạnh ở châu Á, do đó cần đầu tư bến chuyên dụng đón và tổ chức các dịch vụ du lịch cho lượng khách này.

Hơn nữa, việc đón khách ở những cảng container, hàng hóa là mất mỹ quan. Tập đoàn này cũng cho biết sẵn sàng tham gia đầu tư nếu địa phương này chọn được vị trí khả thi, hay quy hoạch cụ thể.

Đại diện Công ty TNHH Hải Nam (đại lý tàu biển và hàng hải cho tàu du lịch quốc tế) cũng cho rằng nếu có bến chuyên dụng, lượng tàu vào sẽ nhiều hơn và chính các thủy thủ, nhân viên của tàu cũng có thể xuống bến để mua sắm, sử dụng dịch vụ.

Công ty này cũng cho biết đang làm việc với Royal Caribbean - một trong những công ty vận tải tàu khách lớn nhất thế giới - để khảo sát, đầu tư cảng tàu khách tại phía Nam. Công ty Royal Caribbean cũng muốn tìm hiểu để đầu tư một cảng tàu khách và đã đưa ra những tiêu chí, đầu bài cụ thể.

Xem pháo hoa từ tàu du lịch trên sông Hàn

TTO - Trong các đêm diễn ra Lễ hội pháo hoa quốc tế Đà Nẵng 2018, du khách có thể lựa chọn mua vé xem pháo hoa từ các tàu du lịch trên sông Hàn.