Ai nấy đều hoảng hốt đặt dấu hỏi to tướng: “Tại sao gan lại có mỡ, trong khi mình vẫn thấy… khỏe mạnh?”.

Theo thống kê của Trung Quốc thì 20% lá gan của các bạn trẻ có mỡ bám vào, còn hơn 30 tuổi thì con số thường trên 30%, nghĩa là 1/3 dân số đang tuổi lao động. Nước ta thống kê sơ bộ cũng tương tự như vậy!

Khi nào thì gọi là "nhiễm mỡ"? Bình thường, mỡ chiếm chừng 3 - 5% trọng lượng gan, và tế bào mỡ thường có màu nâu. Khi mỡ vượt quá 5% trọng lượng gan, lại là tế bào mỡ trắng, dòm là thấy, nằm xen kẽ, chèn ép các tế bào gan, rồi bám vào mặt dưới, đánh đu trên động mạch gan, thì đó là gan nhiễm mỡ.

Cơ chế gây ra bệnh gan nhiễm mỡ

Có 4 cơ chế gây ra sự tích mỡ trong tế bào gan:

- Do chế độ ăn quá nhiều mỡ, đặc biệt là mỡ động vật, hoặc tăng sự phân phối mỡ đến các tế bào gan.

- Do tăng sự tổng hợp acid béo hoặc giảm sự oxy hóa mỡ trong tế bào gan.

- Do giảm sự bài xuất mỡ ra khỏi tế bào gan.

- Do tăng vận chuyển carbonhydrat đến gan, sau đó do hiện tượng đường phân ở gan để làm gia tăng acid béo ở gan

Nguyên nhân gây ra gan nhiễm mỡ

- Rượu: 90% người uống rượu nhiều (đàn ông uống trên 80 gram/ngày trong 5 - 10 năm còn phụ nữ là 40 gram/ngày).

- Béo phì: Trước đây hay gặp ở các nước phương Tây, bây giờ cũng gặp ở các nước đang phát triển.

- Đái tháo đường không phụ thuộc insulin: Đây là thể đái tháo đường có tăng trọng lượng và béo phì. Ngoài vai trò của béo phì còn có vai trò của tăng đề kháng insulin làm tăng t - riglycerid máu.

- Do sử dụng quá nhiều đường hoặc uống thuốc: ví dụ Corticoid, Amiodaron, Methotrexat, Oestrogen.

Những ai hay bị gan nhiễm mỡ

• Những người nghiện bia rượu, hay nhậu nhẹt : Rượu (cồn ethylic) làm hạn chế quá trình tổng hợp lipoprotein và ức chế sự thải mỡ ở gan làm tăng quá trình nhiễm mỡ tại đây. Cách chưng cất không đúng làm rượu chứa nhiều tạp chất như metanol, butanol, aldehyt, các acid và ester làm tế bào gan bị ngộ độc và suy yếu, khiến những kẻ bóng nhẫy kia tha hồ nhảy vào chiếm chỗ. Cồn ethylic còn thu hút mỡ từ mô mỡ "chạy" đến, tập trung ở gan. Thế nào gọi là nghiện? Theo tiêu chuẩn quốc tế, mỗi ngày uống 100ml rượu (tương đương 40g ethanol) hoặc 350ml bia (1 vại) hoặc 800ml rượu vang thì được tấn phong là "bợm" rồi!
• Đối tượng thứ hai được họ nhà Mỡ "ưu ái" rủ nhau đến gan ăn ở, là những người béo phì. Họ thích ăn các món béo, món ngọt, ăn vặt, tiệc tùng buổi tối, rồi lăn ra ngủ. Gan làm việc ca 3 (ban đêm) cật lực để biến các đồ bổ thành mỡ. Mỡ được hấp thu vào máu từng đợt và được chuyển tới dưới da, các nội tạng. Vì làm quá tải, nên gan không vận chuyển hết, đành biến mình thành "nhà kho" chứa mỡ. Nhiều tác giả công bố rằng: 50% số bệnh nhân béo phì đều có gan nhiễm mỡ.
• Những người hay ăn về khuya : thường những người hay ăn tối sau 20h , hay ăn về đêm thì thường là bị tăng lipid máu và hay bị gan nhiễm mỡ.
• Những người lười tập thể dục thể thao : Tâp thể dục hay chơi thường xuyên một môn thể thao là liều thuốc giảm mỡ trong máu , cũng như tình trạng gan nhiễm mỡ, hiệu quả nhất. Khi vận động chúng ta sẽ đốt năng lượng từ các mô mỡ, gan tăng cường chuyển hóa và đẩy mỡ ra các mô để bù đắp.
• Những người mắc các bệnh mãn tính như tiểu đường, cao huyết áp, cushing do thuốc….

Triệu chứng của gan nhiễm mỡ

Tùy theo nguyên nhân gây ra gan nhiễm mỡ mà có những triệu chứng lâm sàng tương ứng. Các triệu chứng thường gặp là: vàng da ứ mật hoặc suy gan, gan lớn vừa phải (vượt quá bờ sườn 2 - 3 cm). Theo Liver Society Nonalcoholic Steatohepatitis (Mỹ) thì có khoảng 5% số người gan nhiễm mỡ chuyển sang xơ gan nếu không chịu nghe lời khuyên của bác sĩ.

 Về mặt xét nghiệm: Xét nghiệm các thành phần của lipid máu để xem sự gia tăng của các chất: cholesterol, triglycerid, LDL - cholesterol. Xét nghiệm chức năng gan như tỷ lệ prothrombin máu giảm, bilirubin máu thường tăng trực tiếp và gián tiếp. Men transaminas tăng. Cuối cùng là siêu âm gan.

[box]

Điều trị gan nhiễm mỡ

Chủ yếu là phòng bệnh:

-          Tránh uống rượu nhiều, hạn chế ăn nhiều đường (tinh bột) và mỡ,

-         Phát hiện và điều trị sớm đái tháo đường

-         Vận động tập thể dục, tránh chế độ làm việc tĩnh

-         Tránh các chất độc cho gan (nêu trên), điều trị viêm gan .

-         Các thuốc làm hạ lipid máu như nhóm Fibrate (Lipavlon, Lipanthyl), Lovastatin, vitamin E liều cao.

[/box]