Phóng to |
Người hát là thầy mo, thầy cúng, nên trong quan niệm của người Thái, tiếng đàn trở thành linh thiêng trong cúng lễ, nó là "vật thiêng" trời ban, trời cho.
Anh Lò Văn Ơn ở bản Ten, xã Thanh Nưa (Ðiện Biên) năm 1975 tập đánh đàn tính tẩu. Tiếng đàn của anh êm ái, gần gũi, hòa quyện cùng lời ca. Anh đã trở thành một nhạc công của bản, đệm cho nghệ nhân hát múa trong những buổi giao lưu văn nghệ và chế tác một số nhạc cụ khác của các dân tộc anh em.
Trong nhà, anh treo nhiều loại nhạc cụ mới sản xuất, đàn tính tẩu đến các loại "pí", sáo Mông, khèn Mông, "hưn mạy" (loại đàn gõ vào tay của dân tộc Khơ Mú). Ðáng chú ý là những cây đàn tính tẩu các cỡ to, nhỏ khác nhau, gần 20 đàn mới được chế tác còn thơm mùi dầu bóng, anh treo cẩn thận trên sợi dây buộc giữa hai cột nhà. Mỗi đàn bán cho khách du lịch từ 200 - 300 nghìn đồng tùy theo kích cỡ và chất lượng của từng đàn.
Hồi kỷ niệm 50 năm Chiến thắng Ðiện Biên Phủ (2004), anh bán 30 đàn, thu nhập gần 8 triệu đồng. Anh cho biết: "Tiếng đàn tính đã xe duyên cho tôi một cô gái xinh đẹp nhất bản và bây giờ là mẹ của bốn đứa con".
Ðàn được làm bằng "mák tẩu" (quả bầu) già, nên có tên gọi là "tính tẩu". Cấu tạo đàn gồm sáu phần chính, là: "tẩu tính" bầu đàn; "căm tính" cần đàn; "sai tính" dây đàn; "xe tính" khóa đàn; "kho tính" đuôi đàn; "tép tính" mặt đàn.
Bà con thường có câu:
Mặt đàn làm bằng gỗ may mằnCần đàn làm bằng cây may lẹKhóa đàn làm bằng sừng trâuDây đàn làm bằng tơ mầu vàngGẩy ít mà hay nhiều, em ơi!
Ðầu đàn được trang trí hình mặt trăng khuyết, hoặc hình con gà trống, cần đàn trơn không có phím để tiện việc vuốt nốt lên hoặc xuống, cho tiếng đàn mượt mà, quyến rũ. Trong những đêm trăng sáng, thanh niên trong bản "pay púc sạo" (đi chọc sàn đánh thức con gái dậy). Chàng trai đứng ngoài sân, vừa đàn, vừa hát:
Dậy đi em, dậy đi em ơi!Ra đầu sàn để ngắm trăng saoRa đầu sàn để ngắm sao nhấp nháyÐi uyển chuyển cầm ghế ngồi chung.
Dù đang nằm trong chăn ấm, đệm êm, cô gái cũng "xiêu lòng" ra mở cửa để chàng trai vào tâm sự. Nghe nhiều thành quen, các lần sau, chàng trai gẩy đàn từ xa, cô gái đã mở cửa chờ chàng trai đến. Những đêm vui chơi "hạn khuống", các cô gái Thái ngồi quay xe, dệt vải, hát đối đáp giao duyên với những làn điệu "tói then; tói sai pánh...".
Người con gái Thái, lần đầu tiên được nghe tiếng đàn như tâm sự của chàng trai đến làm quen, tiếng đàn như sợi dây tình quyến rũ, họ yêu nhau. Nhiều cặp đã nên vợ chồng qua tiếng đàn tính tẩu.
Tối đa: 1500 ký tự
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đầu tiên bình luận