Thiếu tướng Phan Anh Minh - phó Giám đốc Công an TP.HCM phát biểu về vấn đề cho vay nặng lãi - Ảnh: TỰ TRUNG

Theo ông Minh, dưới góc độ pháp luật thì đây là vi phạm về hoạt động tín dụng không có chứng nhận của ngân hàng nhà nước. Ngoài ra, đó còn là vi phạm về lãi suất: theo quy định hợp đồng dân sự cho vay không được quá 25%/ năm. 

Qua kiểm tra, Công an TP đã phát hiện một số đối tượng phía Bắc vào thuê nhà và hoạt động tín dụng trái phép ở TP. 

Năm 2014 bình quân một tháng xảy ra 1 vụ án hình sự là hệ quả của hoạt động cho vay trái pháp luật. Nhưng hiện nay một tháng xảy ra khoảng 4 vụ: Nhẹ nhất là xâm phạm về chỗ ở, cố ý gây thương tích, cưỡng đoạt, hủy hoại tài sản, giết người. 

Năm 2018 có 3 vụ giết người mà nguyên nhân là thu hồi nợ không được. 

Ông Minh cho biết các đơn vị công an xác nhận trên địa bàn TP có 873 đối tượng hoạt động cho vay trái pháp luật và vi phạm lãi suất. 

Trong đó hơn 2/3 là người các tỉnh phía bắc, không ít đối tượng đang bị điều tra, truy nã. Dĩ nhiên có đồng phạm ở ngoại tỉnh hỗ trợ vốn cho các đối tượng này hoạt động. 

Cũng trong năm 2018, lực lượng công an đã kiểm tra, phát hiện lập biên bản 60 nhóm với hơn 320 đối tượng vi phạm. Tuy nhiên hầu hết chỉ bị xử phạt vi phạm hành chính và những vi phạm không đáng kể như không đăng ký tạm trú, gây mất trật tự công cộng… 

Riêng một số vụ gây ra án hình sự cũng bị khởi tố, chẳng hạn như: Khởi tội tàng trữ trái phép vũ khí. 

Vừa qua, quận Tân Phú khởi tố hai vụ cho vay nặng lãi nhưng lại bị Viện Kiểm sát TP nhắc nhở là làm sai quy định khi phê chuẩn tạm giam hai băng nhóm này. Ngoài ra, CA TP và CA Bình Tân đang củng cố hồ sơ khởi tố 4 nhóm. 

Tuy nhiên, theo ông Minh, sở dĩ hiện nay chưa xử lý được nhiều các băng nhóm cho vay nặng lãi do còn nhiều vướng mắc pháp luật. 

Cụ thể, trước 2018, theo luật hình sự cũ gần như không vụ nào có thể khởi tố được. Vì luật quy định tình tiết luận tội phải có tính chất bóc lột, phải có giá trị thặng dư. Nhưng nạn nhân không phải người lao động nên không thể có bóc lột. 

Đến 2018 có Luật Hình sự mới, quy định lãi suất khoảng 8,33%/ tháng bị xem là có vi phạm, và thu lợi bất chính từ 30 triệu đồng trở lên thì hình phạt là cải tạo không giam giữ. Thu lợi bất chính đến 100 triệu đồng thì hình phạt cao nhất là 3 năm tù nhưng không được tạm giam. Đây là chỗ mà quận Tân Phú vướng mắc.

Bên cạnh đó, theo ông Minh, trước đây chúng ta ngộ nhận hoạt động cho vay là giao dịch dân sự do các bên tự thỏa thuận với nhau. Khi các bên có tranh chấp về lãi suất thì tòa án sẽ giải quyết. 

'Đây là sơ hở của pháp luật. Tội cho vay nặng lãi hiện nằm trong nhóm tội vi phạm tài chính của ngân hàng chứ không phải tội hình sự. Hiện nay trong toàn bộ hệ thống luật hành chính không có vi phạm về cho vay vượt lãi suất quy định'- ông Minh phân tích.

Về hướng giải quyết, ông Minh thông tin hiện một số nghị định đang được lấy ý kiến sửa đổi. Nếu sửa đồng bộ và có hệ thống thì sẽ có cơ sở pháp lý để xử lý các vi phạm này một cách căn cơ. 

Riêng với CA TP, trong kế hoạch cao điểm phòng chống tội phạm có nội dung đấu tranh với tín dụng đen. CA TP cũng có đề án tăng cường chất lượng hoạt động của công an phường xã, trong đó có nội dung quản chặt nhân khẩu, sớm phát hiện ra các đối tượng có vấn đề trên địa bàn. Khi xảy ra tranh chấp, người dân bức xúc trước tình trạng chọi đá, tạt sơn, tạt chất bẩn vào nhà thân nhân của các con nợ.

Quảng cáo cho vay tiền không thế chấp dán tràn lan trên các tuyến đường ở TP.HCM - Ảnh: TỰ TRUNG

Vừa rồi CA TP đã kiểm tra hàng loạt các địa bàn các quận 6,8, 9, thu được hơn 20 can chất bẩn chuyên dùng để đi đòi nợ của các băng nhóm. Họ mua chất dịch thải ra từ các lò mổ, về để 10 ngày cho phân hủy. 

'Chỉ mở các can chứa chất bẩn ra để lập biên bản thôi mà các đối tượng cũng ói mửa chịu không nổi. Mùi của nó còn thối hơn cả tử thi. Thứ đó mà tạt vào tường thì chỉ có nước cạo tường ra sơn lại mới hết'- ông Minh kể.

Từ thực tế này, ông Phan Anh Minh đề nghị hội đồng định giá trong các hoạt động tố tụng hỗ trợ định giá thiệt hại khi phải tô sửa lại nhà, chắc chắn có thể định thêm tội hủy hoại tài sản để xử lý ở mức cao hơn.