Aaron Swartz - Ảnh: Sage Ross

Mạng xã hội Twitter ghi nhận hơn 2,5 triệu tin nhắn chia sẻ và tưởng nhớ Aaron Swartz đăng tải cuối tuần qua. Ngài Tim Berners-Lee, cha đẻ mạng toàn cầu World Wide Web, bày tỏ tiếc thương về Aaron Swartz trên Twitter: "Aaron đã mất. Hỡi những kẻ lạc lối, chúng ta đã mất một người dẫn dắt đầy khôn ngoan. Hỡi những người chiến đấu vì quyền lợi cộng đồng, một người trong chúng ta đã ngã xuống. Hỡi những bậc làm cha mẹ, chúng ta đã mất một đứa trẻ. Hãy cùng khóc thương!".

Chàng trai trẻ Aaron Swartz được thế giới biết đến trong vai trò đồng sáng lập chuẩn RSS 1.0 vào năm 14 tuổi. RSS (Rich Site Summary hay Really Simple Syndication) là một định dạng luồng tin trên web (feed) cho đến nay vẫn được dùng rộng rãi trong rất nhiều website trên Internet, cung cấp đến người dùng nội dung từ các website cập nhật thường xuyên nội dung như web tin tức hay blog.

Bên cạnh đó, Swartz cũng đóng vai trò trong việc xây dựng trang web chia sẻ tin tức Reddit khá nổi tiếng. Anh rời công ty sau khi Reddit được Conde Nast, chủ tạp chí Wired, mua lại vào năm 2006.

"Thông tin là sức mạnh. Nhưng tương tự tất cả các sức mạnh khác, có những người muốn giữ nó cho riêng mình" - một trích dẫn từ Aaron Swartz vào năm 2008 được xem như "tuyên ngôn trực tuyến".

Trong những năm qua, Swartz trở thành một biểu tượng trên Internet trong việc tạo ra lượng thông tin ảo khổng lồ miễn phí sẵn dùng cho mọi người. Anh còn tham gia đăng ký làm thành viên quản trị cấp cao của mạng bách khoa toàn thư mở Wikipedia nhằm đem đến nhiều thông tin hơn cho cộng đồng người dùng trực tuyến.

"Toàn bộ khoa học và di sản văn hóa thế giới được xuất bản qua nhiều thế kỷ trong các sách và tạp chí ngày càng được số hóa và bị khóa bởi một số ít công ty tư nhân tư lợi. Chia sẻ không phải là vô đạo đức - đó là một mệnh lệnh đạo đức", Swartz viết.

Năm 2009, Swartz đã viết một chương trình cho phép tải về một số trong 20 triệu trang văn bản quy phạm pháp luật PACER (truy cập công cộng đến Hệ thống hồ sơ tòa án điện tử), mà chí phí truy cập mỗi trang là 10 cent (tương đương 2.000 đồng). Tiếp tục phối hợp với các nhà hoạt động vì quyền lợi cộng đồng khác, Swartz công bố các văn bản này miễn phí.

Cùng với niềm tin thông tin nên được chia sẻ cho xã hội tốt đẹp đã thôi thúc Swartz sáng lập tổ chức phi lợi nhuận DemandProgress. Tổ chức này cũng thực hiện thành công một chiến dịch phản đối Dự luật SOPA (Stop Online Piracy Act - chống vi phạm bản quyền nội dung số) trong năm 2011 và 2012.

Tháng 7-2011, Swartz bị kết án "lừa đảo", "gian lận máy tính" bởi một bồi thẩm đoàn liên bang. Quan trọng hơn, Swartz bị cáo buộc "ăn cắp" hàng triệu bài báo và tạp chí chuyên ngành từ một kho lưu trữ kỹ thuật số của Viện Công nghệ Massachusetts (MIT).

Aaron Swartz trong một hoạt động chống lại dự luật SOPA và PIPA - Ảnh: Daniel J. Sieradski (Flickr)

Theo bản cáo trạng liên bang, Swartz sử dụng mạng máy tính của MIT để tải và công khai lên mạng hơn 4,8 triệu bài báo từ JSTOR, một dịch vụ lưu trữ và phân phối các bài báo trực tuyến, nguồn cơ sở dữ liệu của học viện dành riêng cho học viên. Vào thời điểm đó, JSTOR không đưa ra hành động nào chống lại Swartz khi các bản sao số hóa của những bài viết được trả lại.

Tuy Swartz không nhận tất cả các tội trạng trên nhưng vẫn phải đối mặt với án tù 35 năm và tiền phạt lên đến 1 triệu USD nếu bị kết án. Giai đoạn xét xử được ấn định vào cuối năm nay.

Trong văn bản công bố công khai sau cái chết của Aaron Swartz, gia đình anh lên tiếng chỉ trích MIT và bồi thẩm đoàn.

Ngày 13-1, viện trưởng MIT Rafael Reif đã công bố thư ngỏ đến toàn thể cộng đồng học viên, gửi lời chia buồn đến gia đình và bạn bè Aaron Swartz. Trong thư, ông cũng hứa sẽ điều tra vai trò của MIT trong vụ việc.

Trong những năm trở lại đây, Swartz bị trầm cảm và thường có những suy nghĩ về ý định tự tử. Các tin nhắn trên blog thể hiện rõ nỗi buồn và cảm xúc chán nản của Swartz.

Aaron Swartz sẽ được chôn cất ở Highland Park, bang Illinois vào ngày 15-1.