Đó là khẳng định của ông Huỳnh Quốc Thắng, Chủ tịch Tập đoàn khoa học công nghệ Bách Khoa (Bách Khoa Tech Group), đơn vị đang hỗ trợ Sở GD-ĐT TP.HCM cùng nhiều tỉnh thành chuyển đổi số giáo dục.

Bách Khoa Tech Group cũng vừa hỗ trợ Trường THPT Bùi Thị Xuân triển khai thành công kiểm tra thường xuyên trên máy với 100% học sinh.

Xu hướng đương nhiên

* Thưa ông, việc Bộ GD-ĐT chủ trương tổ chức thi tốt nghiệp THPT trên máy tính có ý nghĩa như thế nào trong bối cảnh hiện nay?

- Điều này phù hợp với xu hướng ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong giáo dục theo nghị quyết 71 của Bộ Chính trị về phát triển đột phá giáo dục và đào tạo.

Lợi ích đầu tiên và dễ thấy nhất đó là tính minh bạch, công bằng và chính xác. Khi thi trên máy tính, quy trình ra đề, chấm thi, lưu trữ và tổng hợp kết quả đều được thực hiện tự động, hạn chế sự gian lận.

Thứ hai, thi trên máy tính giúp giảm áp lực in ấn, vận chuyển và bảo mật đề thi. Toàn bộ quy trình được thay bằng dữ liệu điện tử, vừa tiết kiệm nguồn lực, vừa bảo vệ môi trường. Mỗi kỳ thi THPT trước đây chúng ta phải in hàng triệu tờ đề, đáp án và phiếu trả lời, con số này tương đương hàng ngàn cây xanh bị chặt.

Thứ ba, thi trên máy tính giúp nâng cao năng lực công nghệ thông tin của học sinh. Điều này không chỉ phục vụ cho kỳ thi THPT mà còn tạo nền tảng để học sinh thích ứng tốt hơn với môi trường học tập và làm việc trong thời đại số.

Tuy nhiên thi trên máy tính và thi trực tuyến là hai hình thức khác nhau. Thi trên máy tính diễn ra tại điểm thi tập trung, có giám thị và máy chủ nội bộ, không phụ thuộc Internet, đảm bảo an toàn và kiểm soát dữ liệu. Trong khi đó thi trực tuyến thường dùng cho kiểm tra nhỏ, qua Internet, tiện lợi nhưng khó giám sát tuyệt đối, dễ xảy ra gian lận.

* Theo ông, làm sao để đảm bảo kỳ thi diễn ra an toàn và minh bạch?

- Trước hết cần có các giải pháp chống gian lận trong thi trực tuyến, giám sát hành trình làm bài của thí sinh. Ví dụ hệ thống cần có thể ghi nhận toàn bộ quá trình làm bài, tránh khiếu nại sau khi công bố điểm.

Bên cạnh đó trí tuệ nhân tạo (AI) cũng nên được ứng dụng trong việc xác thực và giám sát thí sinh. Mỗi máy tính sẽ được gắn camera nhận diện khuôn mặt để đảm bảo đúng người dự thi. Trong quá trình làm bài, AI có thể theo dõi hành vi thí sinh, phát hiện các hành động bất thường như truy cập tab khác, rời vị trí thi quá lâu… để kịp thời cảnh báo cho hội đồng coi thi.

Ngoài ra hệ thống thi cần đảm bảo khả năng chịu tải, bảo mật cao, mã hóa dữ liệu và chống xâm nhập từ bên ngoài. Các đơn vị triển khai cũng phải có đủ năng lực kỹ thuật và kinh nghiệm thực tế qua nhiều lần tổ chức mới có thể vận hành trơn tru.

Cần cho học sinh làm quen

* Được biết, vừa qua đơn vị của ông đã phối hợp hỗ trợ Trường THPT Bùi Thị Xuân tổ chức thành công kỳ thi thử trên máy tính. Ông có thể chia sẻ cụ thể hơn về cách kỳ thi được triển khai và bài học thực tiễn rút ra từ quá trình này?

- Ở Trường THPT Bùi Thị Xuân, toàn bộ đề thi đều được mã hóa. Nghĩa là ngay cả khi có ai đó xâm nhập hệ thống, họ cũng không thể đọc được nội dung vì file đề thi đã được biến thành các ký tự đặc biệt.

Sau khâu mã hóa là trộn đề thi. Từ đề gốc, hệ thống tự động nhân bản thành 24 mã đề khác nhau. Mỗi mã lại chia thành các vùng câu hỏi và đảo thứ tự ngẫu nhiên. Cùng một câu hỏi nhưng đáp án đúng ở mỗi mã đề cũng được hoán vị khác nhau. Nhờ vậy mà xác suất hai học sinh ngồi gần nhau gần như không thể gian lận được.

Tuy nhiên khó nhất là ở khâu thao tác của học sinh, một số em do chưa quen, mới làm được vài phút đã bấm nhầm nút "nộp bài". Từ thực tế này, tôi thấy trường cần cho học sinh tiếp xúc nhiều hơn với hình thức thi trên máy để quen thao tác.

* Vậy theo ông, đâu là yếu tố quyết định trong việc thực hiện đề án này?

- Theo tôi, nhà trường là yếu tố quyết định thành công của việc tổ chức thi trên máy tính. Đây chính là nơi bắt đầu cho mọi thay đổi.

Ban giám hiệu cần xây dựng kế hoạch tập huấn và tổ chức thi thử định kỳ, qua mỗi lần thi thử, học sinh sẽ rèn kỹ năng thao tác, còn giáo viên và bộ phận kỹ thuật cũng rút được kinh nghiệm trong khâu giám sát, xử lý sự cố, tránh tình trạng "đến lúc thi thật mới học cách làm".

Ngoài ra trường phải chủ động tìm kiếm và hợp tác với các đơn vị công nghệ có năng lực phù hợp để xây dựng hạ tầng, phần mềm và thiết bị. Việc chủ động kết nối, xã hội hóa nguồn lực sẽ giúp tiết kiệm chi phí và tạo ra mô hình linh hoạt.

* Nhiều người lo ngại rằng việc thi trên máy tính có thể làm khó học sinh vùng sâu, vùng xa do điều kiện hạ tầng chưa đồng đều. Theo ông, điều này có đáng lo?

- Tôi nghĩ việc này cần được thực hiện từng bước, bắt đầu từ những nơi có điều kiện thuận lợi, sau đó mở rộng dần ra các địa phương khác. Sau này khi triển khai rộng, các tỉnh miền núi nếu chưa đủ hạ tầng thì có thể tổ chức thi tập trung tại trung tâm của tỉnh. Về lâu dài, mỗi tỉnh cần đầu tư một trung tâm thi đạt chuẩn, để học sinh các khu vực vùng cao có thể di chuyển đến đó dự thi.

Còn về tính công bằng, nhiều người lo ngại nếu có tỉnh thi trên máy, có tỉnh thi trên giấy thì sẽ không công bằng. Theo tôi, về bản chất thì vẫn công bằng, vì đề thi được xây dựng theo ma trận chuẩn, độc nhất về cấu trúc. Dù hình thức làm bài khác nhau, nhưng độ khó, nội dung, phân bổ kiến thức đều tương đồng.

Chuyện mùa thi tốt nghiệp THPT 2026 trên máy tính

Chính phủ vừa yêu cầu Bộ GD-ĐT xây dựng đề án tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh đại học trên máy tính từ năm 2026.