Người dân làm thủ tục nhà đất tại TP.HCM - Ảnh: TỰ TRUNG

Trao đổi với Tuổi Trẻ về việc này, đại biểu Dương Ngọc Hải - chủ nhiệm Ủy ban kiểm tra Thành ủy TP.HCM - cho hay tình trạng thất thu thuế trong việc mua bán, chuyển nhượng bất động sản chưa tính toán được bằng con số cụ thể. Tuy nhiên, có những trường hợp khai lại giá mua bán gấp 20 - 60 lần, còn bình quân là gấp 6 lần, cho thấy việc thất thu thuế rất lớn và phải có biện pháp ngăn chặn tích cực, căn cơ.

Trả hồ sơ không phải là giải pháp căn cơ

Ông Hải cho rằng việc Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế có công văn gửi chủ tịch UBND các tỉnh thành và Bộ Công an, Bộ Tư pháp đề nghị phối hợp thực hiện các biện pháp chống thất thu thuế là cần thiết. Trong đó có các biện pháp tuyên truyền, vận động người dân và các tổ chức công chứng vận động người dân khai đúng giá giao dịch. Dù vậy, sau này có tình trạng cơ quan thuế cho rằng giá kê khai không đúng nên trả hồ sơ gây ùn tắc hồ sơ. Biện pháp này đang gây khó khăn cho người dân, bởi hiện nay chưa thể xác định như thế nào là giá thị trường và cơ quan thuế cũng chưa có cơ sở vững chắc để khẳng định giá kê khai là thấp hay không thấp so với giá mua bán thật.

Việc chưa có cơ sở pháp lý nhưng trả hồ sơ dễ dẫn đến gây phiền hà, nhũng nhiễu và không loại trừ có tiêu cực của cán bộ thuế. Chưa kể giá chuyển nhượng bất động sản còn phụ thuộc nhiều yếu tố, có khi người thân quen bán cho nhau, hoặc người bán túng thiếu nên bán giá thấp hơn. Như vậy, dù số thuế thu vừa qua tăng nhưng đây chưa phải là giải pháp tối ưu, căn cơ.

Về lâu dài, theo ông Hải, để xác định được giá kê khai có đúng không thì phải có bảng giá đất sát giá thị trường để tham chiếu. Bảng giá này sẽ tạo thuận lợi cho nhân viên thuế, đồng thời tránh việc họ nhũng nhiễu, gây khó dễ cho người dân.

Xử lý nghiêm nếu trốn thuế

Cũng theo ông Hải, hiện nay UBND cấp tỉnh sử dụng khung giá đất do Chính phủ ban hành để xây dựng, điều chỉnh bảng giá đất tại địa phương. Trong khi giá tối đa đưa ra trong khung giá đất rất thấp, do đó bảng giá đất hiện nay chỉ bằng 20 - 30%. Trước đây, Chính phủ có nghị định 12, Bộ Tài chính có thông tư 92 quy định nếu giá người dân khai thấp hơn bảng giá đất thì cơ quan thuế sẽ lấy bảng giá đất làm cơ sở, nếu khai cao hơn sẽ lấy giá khai để tính thuế. Tuy nhiên cũng có nhiều người dân khai thấp hơn giá bán thật.

Do vậy cần phải xây dựng bảng giá đất chuẩn, sát thị trường để tạo thuận lợi cho cơ quan thuế có căn cứ để xác định giá trong hợp đồng có chênh lệch hay không so với giá thật. Bảng giá đất này có thể thuê các đơn vị định giá độc lập thực hiện, cùng với đó là tham khảo giá từ ngân hàng để có dữ liệu chuẩn. Mặt khác, quy định bảng giá đất được điều chỉnh 5 năm/lần cũng không hợp lý bởi yếu tố trượt giá, biến động hằng năm. Vì vậy cần điều chỉnh bảng giá đất hằng năm để đảm bảo sát giá thị trường.

Sau khi đã có các giải pháp trước mắt và lâu dài làm căn cứ so sánh giá kê khai và giá mua bán thật, nếu thấy có dấu hiệu phạm tội trốn thuế thì có thể phối hợp cùng cơ quan điều tra vào cuộc để xác minh, xử lý. Việc trốn thuế lâu nay cũng bị xử lý ít, chưa đủ sức răn đe.

Theo nhiều chuyên gia, để việc quản lý giá tốt hơn, giải pháp căn cơ hơn là phải xây dựng trung tâm dữ liệu số quốc gia về giá bất động sản và cập nhật thường xuyên để làm cơ sở tham khảo giá. Trong lúc chờ dữ liệu quốc gia, các địa phương như TP.HCM có thể xây dựng dữ liệu cho địa phương.

Cần sớm điều chỉnh bảng giá đất

TTO - Cục thuế các địa phương không được trả lại hồ sơ, không được kéo dài thời hạn giải quyết hồ sơ chuyển nhượng bất động sản mà phải tính thuế theo đúng quy định. Đây là chỉ đạo của Tổng cục Thuế vừa được gửi đến cơ quan thuế các địa phương.