Bờm (Nguyễn Hoàng Hiệp) đi chặt tre về sửa giàn mướp, rồi Bờm vác tre ngang vai đâm vào cổng nhà. Bố Bờm (Trọng Phan) công kênh Bờm lên để vác tre vứt ngang qua cổng. Cả nhà đồng lòng chặt cây cau để lấy lối vác tre. Cây cau đổ vào giàn mướp, Bờm lại vác dao phá cả giàn. Rồi ngẩn ngơ: “Phá giàn mướp rồi thì tre để làm gì?”...

Khán giả cười thoải mái, nhưng rồi chợt ngẩn ngơ. Ông nội Bờm (NSND Trịnh Thịnh) bảo: “Vẫn còn hơn khối người. Chúng nó phá chùa làm đình, phá đình làm nhà, rồi phá nhà trồng cây đầy ra kia”. Có phải nói với Bờm không nhỉ?

Bờm rất đáng yêu, luôn mơ ước về một tương lai tốt đẹp: được võng lọng ngựa xe, áo gấm về làng, được trân trọng, được yêu quý. Bờm rất cầu thị: học bố, học ông nội, học bố vợ và học cả vợ. Bờm rất lương thiện: Phú ông xin đổi nào trâu nào bò, nào gỗ lim, nào ao sâu cá mè nhưng Bờm khẳng khái: tự tôi cũng sẽ có, tự tôi sẽ làm được. Nhưng rồi Bờm chỉ học được ba chữ và cho rằng như thế đã là đủ. Bờm vội vã đeo tay nải đi làm thầy thuốc, mang lưng vốn của vợ đi buôn, gánh lều chõng đi giành giải trạng nguyên.

Tất nhiên Bờm sẽ làm hỏng tất cả. Bệnh nhân đuổi đánh thầy lang Bờm. Người làng bên lừa bán đàn vịt trời cho anh lái buôn ngẩn ngơ. Gánh lều chõng cháy tan... Chẳng giấc mơ nào có thật nếu không có con đường đi. Chẳng thành công nào đến mà không phải đổ mồ hôi cho học tập, cho trải nghiệm. Đầu phim, tam đại đồng đường nhà Bờm hể hả: “Cả họ nhà mình khôn” giữa sân vườn tan nát bởi chính bàn tay ông chặt, bố chặt, con chặt. Cuối phim, ông nội và bố Bờm vác cáng cõng Bờm về, diễn nốt tấn tuồng “võng lọng ngựa xe”, và khóc: “Cả nhà mình, Bờm vẫn hoàn Bờm mà thôi”. Chính là lúc nhà Bờm đã bắt đầu khôn ra.

Nhiều khán giả đã “cảm thấy quen quen”, đã nghe dư vị đắng chát sau tràng cười. Những câu chuyện dân gian thật sâu xa, và ai ngờ lại thời sự đến thế. Dứt cười, khán giả lập tức bị kéo về với thực tại của những năm 1980 khi bộ phim ra đời, của cả ngày hôm nay khi phim được chiếu lại trên màn ảnh nhỏ (21g ngày 24-2 trên VTV1)...

Không giống uống một tách trà, xem Thằng Bờm (đạo diễn: Lê Đức Tiến, kịch bản: Bành Châu), sau vị ngọt của nụ cười là một cái hậu đắng chát.