Phóng to

Xe trâu chở cát từ biển về làng - Ảnh: Thái Lộc

Xã Vinh An, huyện Phú Vang (Thừa Thiên - Huế) có hai làng song song, An Bằng phía biển và Hà Úc sát đầm phá. Những năm 1990, làng An Bằng trở nên khá giả khi nguồn tiền từ thân nhân ở nước ngoài ồ ạt đổ về. Phong trào xây dựng nhà cửa ở “tiểu phố” cho người sống và lăng mộ tại “thành phố ma” cho người chết bắt đầu đột biến. Nhu cầu vật liệu xây dựng ở đây trở nên vô tận!

Từ đó, người Hà Úc có thêm nghề chuyển vật liệu bằng xe kéo thô sơ sang An Bằng. Đường cát lún quá tốn công sức, nhiều người nghĩ đến chuyện gắn một động cơ cho xe. Một người dân trong làng phát kiến dùng trâu kéo thử. Nghề xe trâu hình thành và phát triển mạnh kể từ đó...

Cho đến nay, người Hà Úc vẫn coi việc dùng trâu là một phát kiến vĩ đại bậc nhất. Trước đó họ từng đưa xe công nông vào sử dụng nhưng thất bại vì nó không thể chạy trên cát lún vào tận các ngõ ngách. Xe trâu cứ thế tiếp tục xuôi ngược trên đường, mọi hóc hẻm dù lầy lội hay cát lún. Cái loài vật dễ bảo này chỉ cần bảo “tới” là đi, bảo “họ đứng” là dừng, “họ rì” thì rẽ trái, “họ tắc” thì rẽ phải, muốn nhanh thì giật dây.

Mỗi chuyến chở vật liệu xây dựng giá 40.000-80.000 đồng tùy khoảng cách xa gần. Mỗi xe ít nhất 2-3 chuyến mỗi ngày, có ngày lên đến 5-6 chuyến. Thu nhập bình quân không dưới 200.000 đồng. Chính nhờ xe trâu mà làng Hà Úc trở nên thay đổi hẳn, có của ăn của để, nhà cửa nhờ đó mọc lên, con cái được học hành. Theo ông Đỗ Thanh Bình - phụ trách mảng nông-lâm-ngư của xã Vinh An, làng Hà Úc hiện có chừng 120 xe trâu đang hành nghề. Ông cho biết dù không phải là một mũi nhọn kinh tế nhưng xe trâu cũng là nghề giải quyết việc làm, đem lại thu nhập ổn định cho một bộ phận người dân ở đây. Còn ông Nguyễn Sơn, chủ xe trâu hành nghề hơn 10 năm nay, nói: “Cho tới khi mô vùng ni hết cát, nghề xe trâu mới hết việc để làm vì khó có loại phương tiện khác thay thế. Điều quan trọng của nghề này chủ yếu là kiếm cho được con trâu ưng ý mà thôi!”.

Con trâu trở nên quan trọng đối với người nông dân nước Việt từ xưa, song tính chất “đầu cơ nghiệp” có lẽ chưa chắc có nơi nào như xứ cát ven biển này. Trâu ngã bệnh được ví con cái ngã bệnh, chồng lo, vợ buồn, chăm sóc đủ kiểu. Khẩu phần của trâu không chỉ là cỏ mà còn có thêm đường, bột, tốn kém không thua tiền thức ăn của gia đình. Các buổi chè chén, cánh đàn ông luôn kể chuyện hoặc nghêu ngao về con trâu.