Có một sự ngẫu nhiên là cách đây 36 năm, đúng vào ngày 10-5-1976, chi nhánh NXB Kim Ðồng tại TP.HCM được chính thức thành lập thì đội ngũ cộng tác viên đông đảo và thân thiết nhất cũng được quy tụ tại miền Ðông Nam bộ.

Ngẫu nhiên, đất miền Ðông Nam bộ xưa nay đã sinh ra những nhà văn viết cho thiếu nhi rất nổi tiếng đó là Bình Nguyên Lộc, Lý Văn Sâm, Hoàng Văn Bổn, Xuân Sách, Bùi Minh Quốc, Nguyễn Thái Hải, Lê Nguyên Ngữ, Trần Ðức Tiến, Trần Hoàng Vy, Nguyễn Một (Dạ Thảo Linh), Thu Trân, Trần Thu Hằng...

Nhà văn Nguyễn Thái Hải với hơn 30 năm bền bỉ viết cho thiếu nhi cho rằng vấn đề của văn học thiếu nhi không phải nằm ở chỗ người viết hay người đọc, chính nằm ở chỗ đoạn giữa "cung" và "cầu".

Ðó là hoàn toàn không có tờ báo chuyên về văn học thiếu nhi (các báo cho thiếu nhi hiện nay đất dành cho văn học rất ít ỏi), các trang mạng về văn học thiếu nhi cũng khá hiếm hoi. Nhà thơ Cao Xuân Sơn thẳng thắn nhận định văn học thiếu nhi hiện nay chưa hay: "Quá tham chữ, dài dòng, kể lể lê thê, tiết tấu chậm, thiếu sự gọn gàng khúc chiết, thiếu kịch tính. Trầm trọng nhất là thiếu sự dí dỏm, hài hước và tính chất giải trí nhẹ nhàng".

Nhìn từ miền Ðông Nam bộ mà cụ thể là Biên Hòa, Ðồng Nai, nơi nhà văn Nguyễn Thái Hải đã gầy dựng tạp chí Dưới Mái Trường, tạo sân chơi, bồi dưỡng lực lượng viết trẻ sáng tác văn học thiếu nhi. Thế nhưng sau 10 năm hoạt động (1998-2008), mặc dù được địa phương khá ủng hộ nhưng tờ tạp chí này cũng đã "tự đình bản" .

Nhìn từ miền Ðông Nam bộ thấy người viết cho thiếu nhi không hẳn là thiếu, nhưng người viết cũ nhiều mà người viết mới ít. Nhà thơ Trần Quốc Toàn có phát biểu một ý rất hay là: "Muốn có tác phẩm hay cho thiếu nhi thì nhà văn đồng thời phải sống lại và sống cùng".

Sống lại là sống lại ký ức tuổi thơ mình, còn sống cùng là sống với thế giới tuổi thơ đang diễn ra hôm nay. Nhưng nhìn vào đội ngũ các nhà văn viết cho thiếu nhi hiện nay (cũng như các nhà văn đến dự hội thảo) thì thấy hầu hết chỉ dừng lại ở vế thứ nhất, tức "sống lại", chứ chưa "sống cùng". Mà chưa "sống cùng" thì thật khó có tác phẩm hay, đáp ứng nhu cầu bạn đọc thiếu nhi hôm nay.

TRẦN NHÃ THỤY