Theo quy định tại Điều 10 Thông tư 40/2015/TT-BTNMT của Bộ Tài nguyên và Môi trường thì việc nhập khẩu phế liệu phải đáp ứng các điều kiện, yêu cầu về bảo vệ môi trường.

Tuy nhiên, Tổng cục Hải quan cho biết do không đáp ứng về điều kiện, yêu cầu nhập khẩu phế liệu theo quy định nên có tình trạng doanh nghiệp lợi dụng khai sai về tên hàng, mã số hàng hóa để gian lận về chính sách nhập khẩu hoặc sử dụng Giấy xác nhận đủ điều kiện về bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất giả trong việc làm thủ tục hải quan.

Để kịp thời phát hiện và xử lý theo đúng quy định về việc nhập khẩu, Tổng cục Hải quan yêu cầu cục hải quan các tỉnh, thành phố chỉ đạo các chi cục hải quan trực thuộc tăng cường kiểm tra hàng hóa nhập khẩu có thông tin mô tả hàng hóa trên bản lược khai hàng hóa hoặc doanh nghiệp khai tên hàng nhập khẩu trên tờ khai hải quan là sắt, thép, nhựa, giấy đã qua sử dụng có mã số hàng hóa khác với mã số hàng hóa là phế liệu thuộc Danh mục phế liệu được phép nhập khẩu ban hành kèm theo Quyết định 73/2014/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Tổng cục cũng yêu cầu các đơn vị địa phương tăng cường thanh tra, kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu thuộc chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của cơ quan Hải quan đối với các doanh nghiệp nhập khẩu hàng hóa là phế liệu hoặc khai trên tờ khai hải quan là sắt, thép, nhựa, giấy đã qua sử dụng có mã số hàng hóa khác với mã số hàng hóa là phế liệu thuộc Danh mục phế liệu được phép nhập khẩu ban hành kèm theo Quyết định 73/2014/QĐ-TTg.

Đồng thời, xử lý nghiêm những trường hợp có hành vi gian lận, nhập khẩu phế liệu không đáp ứng về điều kiện, yêu cầu về bảo vệ môi trường theo quy định.

Trước đó, hôm 13/6, Chính phủ cũng yêu cầu 4 bộ ngành là Bộ Tài chính, Tài nguyên và Môi trường, Bộ Công Thương và Bộ Giao thông Vận tải khẩn trương rà soát, siết chặt hoạt động nhập khẩu phế liệu vào Việt Nam; đồng thời tăng cường thanh tra, kiểm tra các hoạt động mua bán, chế biến phế liệu nhằm đảm bảo an toàn môi trường. Trường hợp vượt thẩm quyền, các Bộ cần kịp thời báo cáo, đề xuất với Thủ tướng Chính phủ phương án xử lý phù hợp.

Theo cảnh báo được cơ quan Hải quan đưa ra nửa đầu năm nay, từ đầu năm 2018, Trung Quốc thực hiện chính sách cấm nhập khẩu rác thải, phế liệu từ nhựa, ni-lon, điều này có nguy cơ tiềm tàng đối với Việt Nam và các quốc gia Đông Nam Á khi có thể trở thành điểm đến của các loại mặt hàng (là rác thải, phế liệu).

Thực tế ở nước ta, tình trạng trên không còn là nguy cơ khi tại cảng Cát Lái (TP.HCM) - cảng container lớn nhất cả nước việc ùn tắc phế liệu trở nên nóng bỏng trong những tháng vừa qua. Tại khu cảng Hải Phòng - địa bàn xuất nhập khẩu lớn nhất miền Bắc tình trạng ùn tắc phế liệu cũng ở mức đáng báo động.

Theo báo cáo mới nhất của Tổng cục Hải quan, hết tháng 5/2018, cả nước nhập hơn 2 triệu tấn sắt thép phế liệu, kim ngạch hơn 744 triệu USD (đạt hơn 16.900 tỷ đồng).

Hiện, Việt Nam nhập khẩu phế liệu nhiều nhất của Nhật Bản, với hơn 546.000 tấn, đạt giá trị kim ngạch 200 triệu USD, thị trường thứ 2 là Hoa Kỳ, với lượng nhập phế liệu sắt thép vào khoảng 389.000 tấn, kim ngạch 138 triệu USD.

Ngoài việc nhập khẩu sắt thép phế liệu, máy móc, hiện một số phế liệu khác còn được nhập khẩu về Việt Nam trong đó có tàu thuyền cũ, lốp xe ô tô. Hiện mặt hàng này đang nằm phần lớn ở các cảng biển, trong đó đặc biệt là các cảng biển quốc tế.