Tình trạng giới trẻ chỉ biết chi mà chưa biết quản lý rất phổ biến hiện nay.

Thế hệ bận rộn

Lan Anh (26 tuổi, nhân viên một công ty truyền thông tại TP.HCM) luôn tự xem mình là "hình mẫu Gen Z thời công nghệ".

Lịch làm việc dày đặc, chạy dự án liên tục khiến cô gần như chẳng còn thời gian cho các thủ tục tài chính truyền thống.

Toàn bộ chi tiêu của Lan Anh từ mua sắm quần áo, vận dụng gia đình; thanh toán hóa đơn, trả học phí cho đến đặt đồ ăn, đi chợ… đều được chi tiêu qua ứng dụng liên kết với app ngân hàng.

Thế nhưng, phía sau sự tiện lợi ấy lại là một nghịch lý rõ rệt. Lan Anh gần như không nhớ mình đã tiêu những gì trong tháng, thường xuyên rơi vào cảnh "cháy ví" trước ngày nhận lương và hoàn toàn mơ hồ khi nghĩ đến các kế hoạch tài chính dài hạn.

"Tiền cứ trôi tuột đi lúc nào mà tôi không nhận ra. Ngày nào cũng quẹt, chuyển, thanh toán nhanh đến mức không kịp nhớ mình đã chi cho những gì.

Đến cuối tháng mở app thấy số dư gần như chạm đáy, tôi mới giật mình…Rõ ràng là mình tiêu rất nhiều, nhưng không quản lý được thu chi nên chưa dám nghĩ đến những thứ xa hơn" Lan Anh thừa nhận.

Cô nàng công sở này không phải trường hợp cá biệt khi nhiều người trẻ thanh toán thì nhanh gọn trong một nốt nhạc, nhưng tầm nhìn về tương lai lại rất mù mờ.

Theo bản báo cáo TIAA Institute - Global Financial Literacy Excellence Center (GFLEC) năm 2025 tại Mỹ, mức độ "hiểu biết tài chính" trung bình của người trưởng thành là 49% (tức trả lời đúng khoảng 49% các câu hỏi về kiến thức tài chính cơ bản). Trong đó, nhóm Generation Z có mức thấp nhất với chỉ 38% trả lời đúng.

Theo khảo sát, 68% người trẻ dưới 35 tuổi tại Việt Nam gặp khó khăn trong việc kiểm soát chi tiêu và lập kế hoạch tài chính, theo báo cáo của Nielsen Việt Nam (2023).

Các khoản nhỏ như cà phê sáng, ăn uống ngoài, hay mua sắm trực tuyến tích tụ thành số tiền lớn, dẫn đến mất kiểm soát tài chính.

Các chuyên gia tài chính cho rằng nguyên nhân cốt lõi của tình trạng "thanh toán nhanh - mù tài chính" nằm ở việc thói quen tiêu dùng số phát triển quá nhanh, trong khi kỹ năng quản lý tài chính lại không theo kịp.

Người trẻ tiếp cận công nghệ sớm, giao dịch mỗi ngày, nhưng phần lớn chưa được trang bị kiến thức nền tảng về lập ngân sách, theo dõi tài sản hay kiểm soát nợ. Việc thanh toán chỉ mất vài giây khiến họ ít có thời gian suy nghĩ về hậu quả dài hạn, tạo nên khoảng trống trong quản lý về tài chính.

Lời giải từ ứng dụng ngân hàng

Theo các chuyên gia, khoảng trống trong quản lý tài chính cần được thu hẹp không chỉ bằng giáo dục tài chính mà còn bằng các công cụ hỗ trợ theo dõi tài chính theo thời gian thực.

Đây là lý do nhiều ngân hàng đang dịch chuyển mạnh mô hình digital banking với các tính năng giúp người dùng "nhìn thấy chính mình" trong từng quyết định tài chính.

Những công cụ tổng hợp tài sản, chi tiêu được xem là bước đi cần thiết để hỗ trợ thế hệ trẻ hình thành thói quen quản lý tài chính lành mạnh.

Đơn cử mới đây, SHB đã cho ra mắt tính năng "Tổng quan tài chính" trên app SHB SAHA, nơi toàn bộ thông tin tiết kiệm, vay, số dư tài khoản... của người dùng được hiển thị trong một giao diện duy nhất.

Thay vì phải tự ước tính hoặc ghi chép rời rạc, người dùng có thể thấy ngay bức tranh tài chính của mình được cập nhật theo thời gian thực.

Khách hàng dễ dàng theo dõi tài sản của mình trên app SHB SAHA.

Ở mục Tài sản, hệ thống tự động tổng hợp toàn bộ số dư tài khoản thanh toán và tiền gửi tiết kiệm. Mỗi danh mục đều được biểu diễn bằng màu sắc riêng, giúp người dùng biết ngay khoản nào đang chiếm tỷ trọng lớn.

Không chỉ hiển thị số tuyệt đối, ứng dụng còn cho thấy mức tăng/giảm so với tháng trước, giúp người dùng nhận ra thói quen tiêu dùng của chính mình mà trước đây họ thường bỏ qua.

Tại mục Vay nợ, app tổng hợp toàn bộ dư nợ thẻ tín dụng, thấu chi và vay món, phân chia theo tỷ trọng và hạn mức khả dụng.

Chỉ với một lần chạm, người dùng có thể biết ngay mình đang vay bao nhiêu, dư nợ nào chiếm tỷ trọng lớn nhất, và mức độ sử dụng hạn mức để có thể điều chỉnh và lên kế hoạch trả nợ hợp lý.

Quan trọng nhất là mục Tài sản ròng, nơi ứng dụng tính toán tự động bằng cách lấy tổng tài sản trừ đi tổng nợ. Dữ liệu được thể hiện bằng biểu đồ đường theo tháng, cho thấy tài sản ròng tăng giảm ra sao trong 12 tháng gần nhất.

Nếu tài sản ròng ở trạng thái tích cực, hệ thống đánh giá là "Tốt", giúp người dùng nắm được "sức khỏe tài chính" của mình mà không cần công thức phức tạp.

Nhờ cách trình bày trực quan, rõ ràng và dễ theo dõi, tính năng này mang lại cho người trẻ một công cụ soi lại dòng tiền của chính mình hiểu được tiền đang nằm ở đâu, biến động ra sao và liệu họ có đang tiêu vượt khả năng hay không.

Đó là một dạng "gương soi tài chính" mà trước đây họ hiếm khi có được trên các ứng dụng ngân hàng truyền thống.

SHB SAHA mang đến nhiều tính năng hơn là 1 ứng dụng thanh toán.

Đại diện SHB chia sẻ, Ngân hàng nhận thấy khách hàng, đặc biệt là nhóm người trẻ, ngày càng kỳ vọng nhiều hơn từ một ứng dụng ngân hàng. Đây chính là lý do SHB phát triển tính năng ‘Tổng quan tài chính’ trên ứng dụng SHB SAHA.

Tính năng này không đưa ra lời khuyên đầu tư hay kế hoạch tài chính thay cho khách hàng, mà đóng vai trò như một tấm bản đồ thu nhỏ, cho họ thấy mình đang ở đâu trong hành trình tài chính.

Khi người dùng hiểu rõ tình hình tài sản của bản thân, họ sẽ đưa ra quyết định đúng đắn hơn, tránh rơi vào tình trạng chi tiêu cảm tính hoặc mất kiểm soát như trước đây.

"Chúng tôi muốn mang đến cho khách hàng một trải nghiệm tài chính hoàn chỉnh hơn, minh bạch hơn và thân thiện hơn. Việc giúp khách hàng ‘nhìn thấy’ bức tranh tài chính của chính họ là nền tảng cho một sức khỏe tài chính bền vững.", vị đại diện SHB nhấn mạnh.