Chiến thắng cuộc thi Nhiếp ảnh Thiên văn năm nay thuộc về bộ ba nhiếp ảnh gia Weitang Liang, Qi Yang và Chuhong Yu với bức ảnh Thiên hà xoắn ốc Andromeda. Tác phẩm được ghi hình trong suốt 39 giờ quan sát, cho thấy chi tiết chưa từng có về thiên hà láng giềng gần nhất của Dải Ngân Hà.

Cuộc thi Nhiếp ảnh Thiên văn (ZWO Astronomy Photographer of the Year) là sự kiện thường niên do Đài thiên văn Hoàng gia Greenwich (Anh) phối hợp với Hãng thiết bị thiên văn ZWO tổ chức, được xem như "Oscar của làng nhiếp ảnh thiên văn thế giới".

Năm 2025 đánh dấu mùa giải thứ 17, thu hút hơn 5.800 tác phẩm từ khắp nơi trên thế giới. Tác phẩm dự thi được chia thành nhiều hạng mục đa dạng, bao gồm: Cực quang (Auroras), Mặt trăng (Our Moon), Mặt trời (Our Sun), Con người & Không gian (People & Space), Hành tinh - Sao chổi - Tiểu hành tinh (Planets, comets & asteroids), Bầu trời (Skyscapes), Các vì sao & Tinh vân (Stars & Nebulas), Giải thưởng dành cho gương mặt mới, Giải thưởng nhiếp ảnh gia trẻ, Giải Annie Maunder mở rộng và Giải đặc biệt từ quỹ Sir Patrick Moore.

Kết quả cuộc thi được công bố ngày 11-9, trong một buổi lễ trực tuyến. Những bức ảnh đoạt giải sẽ được trưng bày tại Bảo tàng Hàng hải quốc gia (National Maritime Museum) ở Anh từ ngày 12-9-2025.

Đây không chỉ là nơi tôn vinh những khoảnh khắc tuyệt đẹp của bầu trời đêm, mà còn mang đến cho công chúng cơ hội chiêm ngưỡng vẻ kỳ vĩ của vũ trụ qua ống kính của các nhiếp ảnh gia thiên văn tài năng.

Nhiếp ảnh gia thiên văn trẻ của năm thuộc về Daniele Borsari (Ý) với tác phẩm "Orion, the Horsehead and the Flame in H-alpha". Thay vì lựa chọn gam màu rực rỡ thường thấy, Borsari đã sử dụng bộ lọc H-alpha để tạo nên một bức ảnh đen trắng độc đáo, nhấn mạnh hình khối và đường viền của các tinh vân.

Nhà thiên văn học Greg Brown (Đài quan sát Hoàng gia Greenwich), thành viên ban giám khảo, nhận xét: "Việc từ bỏ màu sắc để tập trung hoàn toàn vào cấu trúc và chi tiết là một quyết định táo bạo, và rõ ràng, nó đã mang lại kết quả tuyệt vời".

Trong khung hình, những đám mây khí và bụi xoáy cuộn, xen kẽ những vùng sáng tối tương phản, cùng các ngôi sao rải rác như được thắp sáng trên nền trời sâu thẳm. Chính sự đơn sắc này đã làm nổi bật vẻ huyền ảo của Vùng tinh vân Orion, Đầu Ngựa và Ngọn Lửa, đưa Borsari trở thành Nhiếp ảnh gia thiên văn trẻ của năm ZWO 2025.

Hạng mục Mặt trăng của chúng ta năm nay gọi tên nhiếp ảnh gia Marcella Giulia Pace, với bức ảnh ghi lại ánh sáng của Mặt trăng khi bị tán xạ và khúc xạ qua bầu khí quyển Trái đất, chụp trên bầu trời đảo Sicily (Ý) vào ngày 7-4-2024.

Trong khung hình, quầng sáng quanh Mặt trăng hiện lên với những dải màu độc đáo, từ đỏ, cam đến xanh lam. Hiện tượng này là kết quả của tán xạ Rayleigh, quá trình trong đó khí quyển Trái đất làm lệch hướng các bước sóng ngắn hơn (ánh sáng xanh), trong khi cho phép các bước sóng dài hơn (ánh sáng đỏ, cam) truyền qua gần như nguyên vẹn.

Bức ảnh không chỉ ghi lại vẻ đẹp huyền ảo của Mặt trăng, mà còn là minh chứng sống động cho những quy luật vật lý đang diễn ra ngay trong bầu khí quyển chúng ta.

Hạng mục Mặt trời ghi dấu ấn với tác phẩm của James Sinclair, mang tên Vùng hoạt động của sắc quyển Mặt trời. Bức ảnh chụp vào tháng 9-2024 cho thấy một phần bầu khí quyển Mặt trời với những vòng xoáy rực rỡ sắc đỏ và cam, tập trung quanh một vùng tối gần trung tâm.

Đây chính là sắc quyển, lớp khí quyển hỗn loạn nơi plasma hydro và heli liên tục bị nhào nặn và tái tạo dưới tác động của từ trường luôn biến đổi của Mặt trời. 

Hình ảnh này được tạo nên từ một lần phơi sáng 10 giây, sử dụng kính viễn vọng Lunt 130mm kết hợp cùng máy ảnh thiên văn Player One Astronomy, mang đến cái nhìn chi tiết và ngoạn mục về một trong những hiện tượng sôi động nhất của ngôi sao trung tâm hệ Mặt trời.

Tác phẩm Chuyến bay ngang qua Mặt trăng của ISS do Tom Williams thực hiện đoạt giải ở hạng mục Con người & Không gian. Bức ảnh cho thấy Trạm vũ trụ quốc tế (ISS) nổi bật với hình dáng chữ "H" quen thuộc, lướt qua rất gần bề mặt đầy miệng hố của Mặt trăng trên nền trời đen thẳm.

Khoảnh khắc đặc biệt này được ghi lại từ Wiltshire, Vương quốc Anh, vào ngày 27-10-2024. Để nắm bắt đường bay thoáng qua chỉ kéo dài tích tắc, Williams đã sử dụng kính viễn vọng Sky Watcher 400P GoTo Dobsonian cùng máy ảnh thiên văn với thời gian phơi sáng cực ngắn chỉ 1,5 mili giây.

Bức ảnh không chỉ thể hiện sự kỳ vĩ của Mặt trăng, mà còn gợi nhớ đến thành tựu khoa học vĩ đại của nhân loại đang hoạt động ngay trong quỹ đạo quanh Trái đất.

Hạng mục Các hành tinh, sao chổi và tiểu hành tinh nổi bật với tác phẩm Sao chổi 12P/Pons−Brooks cúi chào lần cuối của Dan Bartlett. Bức ảnh được chụp tại June Lake, California vào ngày 31-3-2024, ghi lại khoảnh khắc sao chổi sáng rực với chiếc đuôi dài tỏa sáng trên nền trời đầy sao.

Thời điểm đó Mặt trời đang ở giai đoạn hoạt động mạnh, làm bức ảnh thêm phần đặc biệt. Bartlett đã khéo léo ghi lại vẻ đẹp huyền ảo của sao chổi 12P/Pons−Brooks, một thiên thể chỉ xuất hiện trở lại gần Trái đất sau hàng chục năm, khiến khoảnh khắc này càng trở nên quý giá.

Hạng mục Bầu trời (Skyscapes) ghi dấu với tác phẩm The Ridge của Tom Rae. Bức ảnh toàn cảnh ấn tượng được chụp tại Vườn quốc gia Aoraki/Mount Cook (New Zealand) vào ngày 8-4-2024, cho thấy Dải Ngân Hà uốn cong rực rỡ trên bầu trời đêm, soi chiếu xuống những con suối băng chảy quanh vùng đất đá.

Để tạo nên tác phẩm này, Tom Rae đã ghép từ 62 bức ảnh đơn lẻ, tổng cộng hơn một tỉ pixel, mang đến một khung cảnh ngoạn mục vừa hùng vĩ vừa thơ mộng.

Hạng mục Sao và Tinh vân nổi bật với tác phẩm M13: Phơi sáng siêu sâu cụm sao Hercules của nhóm Distant Luminosity (Julian Zoller, Jan Beckmann, Lukas Eisert và Wolfgang Hummel). Bức ảnh ghi lại cụm sao cầu Hercules vĩ đại, nằm cách Trái đất khoảng 22.200 năm ánh sáng trong chòm sao Hercules.

Để tạo nên khung cảnh rực rỡ như "một thành phố sao", nhóm tác giả đã sử dụng kính thiên văn Newtonian 200mm kết hợp máy ảnh ZWO ASI2600MM Pro, với tổng thời gian phơi sáng hơn 29 giờ.

Giải thưởng Sir Patrick Moore cho gương mặt mới xuất sắc nhất thuộc về hai tác giả Yurui Gong và Xizhen Ruan với bức ảnh Encounter Across Light Years. Tác phẩm ghi lại khoảnh khắc bất ngờ khi một thiên thạch trong trận mưa sao băng Perseid bay vút qua bầu trời, đúng vị trí chứa thiên hà xoắn ốc Andromeda (M31).

Bức ảnh được chụp vào đêm cực điểm của mưa sao băng, ngày 12-8-2024, tại thành phố Zhucheng (Trung Quốc) bằng máy ảnh Nikon Z 30. Sự kết hợp giữa vệt sáng của sao băng và vẻ đẹp mờ ảo của thiên hà xa xôi đã tạo nên một khung cảnh ngoạn mục, giàu cảm xúc.

"Chiều không gian thứ tư" của Leonardo Di Maggio giành giải ở hạng mục Mở rộng. Tác phẩm mang đến một khung cảnh đơn sắc kỳ lạ, gợi liên tưởng đến một "thành phố ngoài hành tinh".

Leonardo Di Maggio đã kết hợp hình ảnh hoa văn hình học bên trong một thiên thạch với dữ liệu thấu kính hấp dẫn từ kính viễn vọng James Webb. Sự chồng ghép này tạo nên hiệu ứng thị giác độc đáo, như mở ra một chiều không gian thứ tư huyền bí và cuốn hút.

Ngắm vũ trụ kỳ vĩ qua cuộc thi nhiếp ảnh thiên văn 2025

Cuộc thi nhiếp ảnh thiên văn ZWO (Astronomy Photographer of the Year 2025) lần thứ 17 do Đài thiên văn Hoàng gia Greenwich phối hợp với hãng camera chuyên đồ thiên văn ZWO tổ chức, tiếp tục gây ấn tượng mạnh với số lượng kỷ lục gần 5.880 ảnh dự thi.