Các lô đất thuộc khu chức năng số 3, khu đô thị mới Thủ Thiêm (TP.HCM) vừa được bán đấu giá - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Tại phiên chất vấn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, nhiều đại biểu Quốc hội đã trực tiếp chất vấn và truy trách nhiệm đối với Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên và Bộ trưởng Bộ Tài nguyên - môi trường Trần Hồng Hà.

Giải pháp nào hỗ trợ người dân?

Đặt vấn đề bất ổn trên thị trường xăng dầu, đại biểu Trần Văn Tiến (Vĩnh Phúc) nêu: Để xảy ra tình trạng cung ứng xăng dầu như hiện nay, Bộ Công thương đã lường hết những khó khăn chưa? Trách nhiệm của Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên để giá xăng dầu như hiện nay như thế nào? Trong khi đó, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) đặt câu hỏi có hay không tình trạng găm hàng ở "cấp trên"?. Bởi theo phản ảnh của các đại lý nhỏ lẻ là do không được cung cấp xăng nên không có hàng để bán.

Nêu ý kiến của cử tri, đại biểu Huỳnh Thanh Phương (Tây Ninh) lại đặt vấn đề giá xăng dầu trong thời gian tới có giảm được không? Ngoài ra, cơ cấu tính giá xăng dầu hiện nay phức tạp vì có nhiều loại thuế, phí nên cần xem xét phù hợp. Việc giá xăng dầu tăng cao kéo theo chi phí sản xuất, giá nhiều mặt hàng hóa, dịch vụ tăng khiến đời sống người dân đã khó càng khó hơn, đại biểu Trần Thị Thanh Hương (An Giang) đặt vấn đề bộ cần thay đổi cách điều hành giá xăng dầu, cũng như có giải pháp căn cơ để bình ổn giá cả thị trường nói chung.

Giải trình, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên cho hay giá xăng dầu trên thế giới tăng với biên độ từ 40 - 60%. Ở trong nước, nguồn cung xăng dầu gặp khó do Nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn giảm một cách rất đột ngột, từ 100% công suất sản xuất xuống có lúc còn 55%. Do vậy, để đáp ứng đủ nguồn xăng dầu, Bộ Công thương đã yêu cầu các doanh nghiệp nhập khẩu để bù sản lượng thiếu hụt, nguồn cung hoàn toàn đủ đến hết tháng 3 và các tháng tới.

"Tôi xin khẳng định rằng kể cả trong mấy tháng đầu năm vừa rồi chúng ta chưa bao giờ thiếu nguồn xăng dầu. Thiếu cục bộ là có, đứt cục bộ trong một vài ngày nhưng bộ đã kịp thời điều động, gọi là chia sẻ nguồn cung từ những doanh nghiệp đầu mối này sang doanh nghiệp đầu mối khác. Chúng tôi dám chịu trách nhiệm trước Quốc hội về điều này, không bao giờ thiếu xăng dầu, kể cả trong tình huống các nhà máy trong nước không bảo đảm được", ông Diên khẳng định.

Về điều hành giá, ông Diên cho biết dù giá xăng dầu thế giới tăng tới 40 - 60% nhưng với quỹ bình ổn đã giúp giá trong nước chỉ tăng từ 29 - 40%. Việc giảm giá xăng dầu trong thời gian tới phụ thuộc nhiều vào thị trường thế giới vì chúng ta vẫn phải nhập khẩu. Tuy nhiên, ông Diên khẳng định dù giá xăng dầu thế giới tăng cao nhưng sẽ tham mưu các cấp để điều hành giá xăng dầu trong nước tăng ở mức "có thể chấp nhận được" thông qua việc sử dụng các công cụ như quỹ bình ổn, thuế, phí và cao hơn nữa là chính sách an sinh. "Ta bỏ ra 350.000 tỉ đồng để phục hồi kinh tế thì tại sao không bỏ ra được một số tỉ để cứu được nền sinh kế hoặc hỗ trợ những đối tượng yếu thế", ông Diên nói về giải pháp để hỗ trợ người dân khi giá xăng dầu tăng cao.

Khách đổ xăng tại một trạm xăng ở quận 3, TP.HCM chiều 16-3 - Ảnh: T.T.D.

Bất cập đấu giá đất gây nhiều hệ lụy

Tại phiên chất vấn với Bộ trưởng Bộ Tài nguyên - môi trường Trần Hồng Hà, nhiều đại biểu đặt vấn đề liên quan đến những bất cập trong quản lý đấu giá đất, thị trường bất động sản gây nên nhiều hệ lụy lớn. Nêu vấn đề đấu giá đất ở nhiều nơi có hiện tượng bắt tay ngầm, có nhiều trường hợp nhà đầu tư trả giá trên trời rồi âm thầm bỏ cọc, kết quả phiên đấu giá cao bất thường, gấp nhiều lần giá khởi điểm, điển hình như phiên đấu giá đất ở khu đô thị Thủ Thiêm (TP.HCM) làm nhiễu loạn thị trường, đại biểu Nguyễn Đại Thắng (Hưng Yên) đề nghị cần có giải pháp trong thời gian tới.

Thừa nhận tình trạng trên, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho hay việc đấu giá đất thời gian qua không chỉ nổi lên tình trạng thổi giá mà thực tế còn dìm giá, "quân xanh, quân đỏ" tạo sự bức xúc, gây ảnh hưởng hết sức nghiêm trọng và làm biến động thị trường bất động sản, thất thoát tài sản của Nhà nước. Việc thổi giá tạo mặt bằng giá mới ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống kinh tế, gây ra rất nhiều hệ lụy, đặc biệt với các ngân hàng giá đấy là giá ảo nhưng có thể thế chấp, rút tiền ngân hàng là thực và ảnh hưởng an ninh, tiền tệ.

Theo bộ trưởng, việc đấu giá đất đang được điều chỉnh bởi Luật đấu giá, đất đai, các quy định về thuế, tài chính. Do có nhiều luật điều chỉnh nên về quy trình, trình tự, phương thức đấu giá đất còn bất cập. Giá trị tài nguyên như đất đai không giống với các vật thể giá trị khác, do đó phải có quy định về phương thức, trình tự đấu giá với tài sản đất đai chặt chẽ hơn. Chưa kể, luật đã có quy định về điều kiện doanh nghiệp tham gia đấu giá đất nhưng chưa quy định cụ thể về điều kiện năng lực, trách nhiệm, kinh nghiệm thực tiễn.

Khi trả lời quan điểm có nên hình sự hóa với hành vi gây lũng đoạn thị trường, ông Hà lại cho rằng không cần mà chỉ cần hoàn thiện quy định pháp luật. Nói thêm, ông Hà cho hay vụ đấu giá đất ở Thủ Thiêm đang được các cơ quan chức năng làm rõ. Ngoài ra, ông Hà cũng cho biết trong thời gian tới sẽ kiến nghị, với những giải pháp quản lý mạnh tay hơn như tiền đặt cọc đấu giá đất hiện nay là 5% sẽ xem xét nâng lên cho phù hợp, nhà đầu tư phải có tiền sẵn, có sự thẩm định của các cơ quan có trách nhiệm...

Hợp lực để giải quyết ùn tắc hàng xuất khẩu

Nhiều đại biểu cũng đặt ra yêu cầu cấp bách phải giải quyết tình trạng ùn tắc nông sản xuất khẩu ở biên giới đối với Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên. "Chúng tôi nhận trách nhiệm sẽ cùng các bộ, ngành chức năng tham mưu cho Chính phủ để chúng ta có giải pháp căn cơ hơn. Trong tương lai dứt khoát phải xoay lại sản xuất theo tiêu chuẩn và tín hiệu của thị trường. Các bộ, ngành chức năng, trong đó có Bộ Công thương đã xây dựng đề án và chiến lược xuất nhập khẩu và trình lên Chính phủ", ông Diên nói.

Cùng chia sẻ trách nhiệm với Bộ Công thương, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn Lê Minh Hoan cho rằng với một nền nông nghiệp manh mún, nhỏ lẻ, tự phát, để kiểm soát tổ chức lại, đáp ứng được yêu cầu thị trường cũng không phải ngày một ngày hai. Do đó, ông Hoan cho rằng đây là câu chuyện liên quan cả một hệ thống từ trên xuống dưới, chứ không phải chỉ riêng trách nhiệm của Bộ Công thương và Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn. Vì câu chuyện sản xuất hằng ngày, hằng giờ, diễn biến thị trường, mùa vụ là câu chuyện của cả hệ thống cùng các chính quyền địa phương.

"Tôi mong muốn rằng thông qua phiên điều trần này đại biểu Quốc hội ở các đoàn đại biểu Quốc hội 63 tỉnh có thể giúp cho Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn cũng như Bộ Công thương sát sao để chúng ta nhìn ra những cái bẫy và rủi ro từ sản xuất nhỏ lẻ, manh mún như thế. Lần này Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn cùng với Bộ Công thương sẽ không quên, sẽ có những giải pháp đồng bộ, phân kỳ, có phân trách nhiệm rõ ràng", ông Hoan đặt vấn đề.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ: Các bộ trưởng đã thể hiện tinh thần trách nhiệm, cầu thị, nắm chắc thực trạng ngành, lĩnh vực mình phụ trách, thẳng thắn, không vòng vo, né tránh, giải trình làm rõ nhiều vấn đề đại biểu Quốc hội nêu.

Đề nghị Chính phủ sớm trình các cơ quan Quốc hội thẩm tra, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét thông qua việc giảm thuế bảo vệ môi trường ngay tại kỳ họp này để tiến hành thực hiện được từ tháng 4. Nếu giá xăng dầu tiếp tục diễn biến phức tạp, ngoài kết hợp sử dụng quỹ bình ổn và giảm thuế thì cần sử dụng công cụ khác để bình ổn thị trường, hỗ trợ người dân. Ví dụ như hỗ trợ cho các ngư dân, người nghèo, người có thu nhập thấp. Việc này chúng ta đã có kinh nghiệm trong giai đoạn trước khi giá lên cao.

Phó thủ tướng Lê Văn Thành: Mặt hàng xăng dầu phụ thuộc vào nhập khẩu rất nhiều. Hai nhà máy lọc dầu Nghi Sơn và Bình Sơn mới đạt được khoảng 13 triệu tấn xăng dầu/năm, trong khi nhu cầu khoảng cỡ 20 - 21 triệu tấn xăng dầu/năm. Như vậy, khi giá xăng dầu thế giới tăng thì giá trong nước sẽ tăng.

Do đó, Chính phủ đã chỉ đạo tăng sản xuất trong nước, tăng nhập khẩu để đảm bảo đủ lượng cung hàng. Về dài hạn, dứt khoát phải làm chủ xăng dầu sản xuất trong nước. Chính phủ đã làm việc, yêu cầu PVN khẩn trương xây dựng thêm nhà máy lọc dầu tại Vũng Tàu có quy mô 10 triệu m3.

Tạm hài lòng với 2 bộ trưởng

Đối với giá xăng dầu, theo ông Lâm, nếu có biến động lớn sẽ tác động đến lạm phát, ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất kinh doanh và đời sống người dân. Do đó, để giữ được mục tiêu lạm phát dưới 4%, cần phải có biện pháp bình ổn giá xăng dầu.

Tính toán nhiều giải pháp

Về việc giảm thuế bảo vệ môi trường mà không đặt vấn đề giảm các thuế khác, ông Lâm giải thích theo quy định giảm các thuế khác sẽ thuộc thẩm quyền Quốc hội, còn thuế bảo vệ môi trường thì Ủy ban Thường vụ Quốc hội có thể xem xét điều chỉnh trong khung. Do đó, việc điều chỉnh thuế bảo vệ môi trường sẽ đơn giản, thuận lợi, nhanh chóng, kịp thời hơn.

Ông Lâm cũng chỉ rõ trong cơ cấu giá thành xăng dầu có nhiều yếu tố, trong đó có thuế môi trường và đây cũng là một phương án được tính toán, xem xét để bình ổn, hạ giá xăng dầu. Tuy nhiên, theo quan điểm của Ủy ban Tài chính - ngân sách, cần xem xét tổng thể các yếu tố chứ không phải chỉ giảm thuế bảo vệ môi trường. Thêm vào đó, thuế bảo vệ môi trường là công cụ bảo vệ môi trường, thúc đẩy chuyển đổi năng lượng xanh, sạch, thân thiện. Do vậy, việc sử dụng công cụ thuế này để điều tiết giá xăng dầu nếu cần thiết vẫn có thể sử dụng nhưng nên ưu tiên các giải pháp, các yếu tố khác trước.

Theo ông Lâm, chúng ta đã hội nhập quốc tế sâu rộng, giá xăng dầu thế giới biến động thì phải tuyên truyền để người dân, dư luận thấy giá trong nước cũng phải biến động theo. Việc dùng biện pháp để giá thấp hơn sẽ mang lại rất nhiều hệ lụy trong khi vấn đề môi trường lại không được coi trọng, đi ngược lại quan điểm "không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng". Cùng với đó, nếu chúng ta áp thuế thấp hơn có thể ảnh hưởng đến hàng hóa xuất khẩu và đang có câu chuyện kiện chống bán phá giá, tăng thuế chống bán phá giá trong quan hệ thương mại. Do vậy, phải tính toán toàn diện chứ không phải chỉ xem xét một yếu tố.

Từ đầu năm đến nay giá xăng liên tục tăng - Ảnh: NGỌC PHƯỢNG

Cần "bít" các lỗ hổng

Đối với vấn đề đấu giá đất và các giải pháp mà Bộ trưởng Trần Hồng Hà đưa ra, đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) cho rằng qua đây thấy những lỗ hổng trong luật pháp gồm: Luật đất đai, Luật đấu giá tài sản đã tạo ra tình trạng bất cập trong đấu giá đất. Vấn đề là cơ quan quản lý phải phát hiện, xử lý được ngay và hoàn thiện cơ sở hành lang pháp lý để làm lành mạnh hơn thị trường bất động sản.

Theo ông Cường, việc bỏ cọc, đấu giá với giá cao không phải là hiện tượng đơn lẻ mà là tình trạng có chủ đích, diễn ra nhiều nơi. Việc thổi giá lên cao dẫn đến tình trạng đầu cơ đất đai, nên người mua sẽ bị thiệt, trong khi những người có nhu cầu thực không tiếp cận được. Vì vậy, các quy định cần chặt chẽ hơn, khắc phục kẽ hở là giá đất theo quy định Nhà nước đang thấp hơn giá thị trường, nâng cao trách nhiệm để ngăn chặn các biện pháp bất thường.

Là đại biểu trực tiếp chất vấn, tranh luận lại với hai tư lệnh ngành, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho hay với những câu hỏi mang tính phản biện nhiều hơn, nên phần trả lời của bộ trưởng có phần chưa thỏa mãn. Đơn cử, khi nêu vấn đề "lời hứa" của bộ trưởng trước tình trạng hàng hóa khi xuất sang Trung Quốc, năm nào cũng ùn tắc nhưng bộ trưởng chưa dám hứa.

"Dù còn những lý do khách quan nhưng trước cử tri, người sản xuất nông sản mong muốn hàng nông sản hằng năm được lưu thông thuận lợi, dễ dàng. Hàng ngàn container bị ùn tắc tại cửa khẩu, phải giải cứu hay hủy bỏ là thiệt thòi rất lớn cho người dân", ông Hòa nói.

Trao đổi với Tuổi Trẻ sau phiên chất vấn, đại biểu Trần Văn Lâm (Bắc Giang) cho rằng phiên họp đã cơ bản đáp ứng được yêu cầu của cử tri và nhân dân cả nước về các vấn đề nóng.

Đại biểu Phạm Văn Hòa đặt vấn đề về những tồn tại chưa khắc phục được về đất đai như việc bộ ngành chưa di dời ra khỏi nội ô, đất đai sử dụng bất hợp pháp, xây dựng nhà trái phép... Tuy nhiên, theo ông Hòa, việc trả lời của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên - môi trường Trần Hồng Hà xoay quanh những vấn đề này chưa rõ, còn chung chung và chưa thực sự thỏa mãn.

Đại biểu Hòa cũng cho rằng rất trân trọng với sự cầu thị của hai vị bộ trưởng nên "tạm hài lòng". Bởi những vấn đề nêu ra là rất nhạy cảm, như đất đai, xăng dầu, hàng gian hàng giả, ùn tắc nông sản... Những vấn đề này đã nhiều năm chưa giải quyết được do những bất cập trong quy định chung, quyền hạn quản lý nhiều bộ ngành nên cần có sự chung tay hơn của các tư lệnh ngành.

Còn dư địa để giảm nhiệt giá xăng dầu

Để kìm đà tăng giá bán lẻ xăng dầu trong nước, ngoài việc phải đảm bảo nguồn cung trong nước, các chuyên gia kiến nghị cơ quan quản lý cần giảm thêm các sắc thuế khác cho nhóm mặt hàng này chứ không chỉ thuế bảo vệ môi trường.