Dự án thủy điện Bản Vẽ ở huyện miền núi Tương Dương khởi công năm 2004. Năm 2005 chủ đầu tư (Ban quản lý thủy điện 2) và UBND tỉnh Nghệ An thực hiện kế hoạch đưa 3.022 hộ dân về khu tái định cư ở huyện Thanh Chương. Tuy nhiên, từ năm 2011 đến nay có hàng trăm người dân trong 140 hộ dân tộc Thái bỏ khu tái định cư quay về sinh sống trong lòng hồ thủy điện, vốn là bản mường cũ của họ.

Các đại biểu đặt vấn đề tình trạng người dân bỏ khu tái định cư về sinh sống trên thuyền bè bằng nghề chài lưới cá, khai thác, buôn bán gỗ lậu trong lòng hồ thủy điện trong tình trạng không có trạm xá, trẻ sơ sinh không được cấp giấy khai sinh, trẻ em không được đến trường... đã được chất vấn từ kỳ họp trước đến kỳ họp này nhưng vì sao vẫn chưa được giải quyết thấu đáo? Các đại biểu cũng nêu thực tế người dân tái định cư quay về lòng hồ là do khu tái định cư thiếu đất sản xuất, không có ruộng nước, thiếu nước sinh hoạt, thiếu đường giao thông, thiếu điện trầm trọng.

Nói chung là nơi ở mới không tốt hơn tại nơi cũ như đã cam kết. Theo các đại biểu, thực tế này đã được nhiều đoàn cán bộ về giám sát, trong đó có cả đoàn đại biểu Quốc hội nhưng nhiều kiến nghị của cử tri cũng không được giải quyết thỏa đáng... Các đại biểu đề nghị làm rõ trách nhiệm của chủ đầu tư trong việc không thực hiện lời hứa với dân trước khi di dời dân.

Trước khi Phó chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An Lê Xuân Đại trả lời chất vấn, Đài truyền hình Nghệ An đã có phóng sự 15 phút về thực trạng xuống cấp của khu tái định cư và tình trạng hàng trăm người dân rời bỏ khu tái định cư quay về sinh sống trong lòng hồ thủy điện. Ông Đại cũng đã có gần hai giờ giải trình nhiều vấn đề đang khúc mắc, tồn tại nhức nhối ở khu tái định cư. Lời giải trình của ông phó chủ tịch cho thấy đây là “bài toán khó” của Nghệ An.

Mặc dù theo ông Đại, “UBND tỉnh đã tạo mọi điều kiện tốt nhất cho nhà đầu tư và đã chỉ đạo ráo riết việc rà soát những tồn tại ở khu tái định cư, thành lập nhiều đoàn thanh tra, nhiều tổ công tác do Ban thường trực tỉnh ủy chỉ đạo. Giao hai huyện Tương Dương (nơi người dân di dời) và Thanh Chương (nơi người dân tái định cư) cùng chủ đầu tư xem xét thật thấu đáo những việc chưa làm được để ổn định đời sống người dân tại nơi ở mới, rồi từ đó vận động 140 hộ dân rời lòng hồ quay trở lại khu tái định cư”.

Trả lời chất vấn, ông Đại cho biết về đất sản xuất nông nghiệp, UBND tỉnh đã có thông báo thu hồi hơn 1.000ha đất rừng da báo bổ sung cho người dân ở khu tái định cư. Đồng thời sẽ ươm 140ha chè tại vùng đất thích hợp. Chủ đầu tư đã chi 10 tỉ đồng cho dân đào giếng...

Nói chung, những tồn tại ở khu tái định cư, UBND tỉnh giao hai huyện nói trên và chủ đầu tư phải giải quyết xong trong quý 4 năm nay để làm cơ sở vận động 140 hộ dân trở lại khu tái định cư. Ông Đại cho biết trước mắt, UBND tỉnh sẽ làm việc cụ thể với huyện Tương Dương để tìm biện pháp ổn định ngay khu vực lòng hồ, giúp con em những người dân ở đây được đến trường. “Khó nhất là đất sản xuất nông nghiệp vì không có đủ đất không thể nói hậu tái định cư đã được ổn định.

Ngày 14-7 trong cuộc giao ban với Ban chỉ đạo Tây Bắc, bí thư Tỉnh ủy Nghệ An đã báo cáo Phó thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và đề nghị Chính phủ chỉ đạo Tập đoàn Điện lực VN quan tâm đến các giải pháp giúp Ban quản lý thủy điện 2 giải quyết những tồn tại ở khu tái định cư thủy điện Bản Vẽ” - ông Đại nói.