Nghệ sĩ Tiến Hợi vào vai Bác Hồ thời trẻ trong bộ phim Hẹn gặp lại Sài Gòn - Ảnh tư liệu

Ra đi ở tuổi 63 (ngày 10-2-2022), NSƯT Tiến Hợi để lại nỗi tiếc thương sâu sắc trong lòng gia đình, bạn nghề và khán giả, đặc biệt người vợ đã hóa trang cho ông khi ông vào vai Bác Hồ cả trên sân khấu, truyền hình, điện ảnh và các sự kiện.

Người từng được xác nhận kỷ lục "Nghệ sĩ thể hiện thành công vai Bác Hồ nhiều thể loại nhất" thực sự đã để lại nhiều vai diễn Bác Hồ rất thành công ngay từ vai diễn đầu tiên trên sân khấu hay vai diễn cuối cùng trên màn ảnh.

Từ vai Bác Hồ đầu tiên khiến Đại tướng Võ Nguyên Giáp rơi nước mắt

Năm 1987, khi đang ở Đoàn nghệ thuật Trường Sơn Quân khu 2, nghệ sĩ Tiến Hợi mới 28 tuổi nhưng nhờ ngoại hình rất giống Bác Hồ sau khi được hóa trang nên ông đã được tin tưởng giao vai diễn Chủ tịch Hồ Chí Minh trong vở Đêm trắng (tác giả Lưu Quang Hà, đạo diễn NSND Doãn Hoàng Giang).

Đây là vở kịch đề cập đề tài chống tiêu cực, biển thủ công quỹ của nhà nước, trong đó tác giả Lưu Quang Hà có viết những phân đoạn gai góc.

Để hoàn thành vai diễn, ông đã xem một loạt bộ phim tư liệu nói về Bác Hồ, học theo phong cách và dáng đi, cách làm việc, giọng nói của Bác.

Buổi đầu tiên duyệt vở ở Nhà hát lớn Hà Nội, quan khách đến dự rất nhiều, đặc biệt hai người gần gũi với Bác Hồ là ông Vũ Kỳ - thư ký của Bác Hồ và cố Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Sau đêm diễn, cả hai người đều rất xúc động ngợi khen diễn viên trẻ.

Nghệ sĩ Tiến Hợi trong vai Nguyễn Tất Thành trong bộ phim Hẹn gặp lại Sài Gòn - Ảnh tư liệu

Sinh thời, nghệ sĩ Tiến Hợi kể đêm đó Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã lên bắt tay ông, miệng cười nhưng nước mắt giàn giụa. Đại tướng chỉ nói được mấy câu "Cảm ơn, cảm ơn rất nhiều". Còn ông Vũ Kỳ khen ông thể hiện được rõ nét tính cách của Bác Hồ mà ông từng chứng kiến, thể hiện được thần thái của Bác.

Vở kịch đã được diễn hơn 300 buổi, đi đến đâu cũng được khán giả khen ngợi, đi vào lịch sử nền sân khấu Việt Nam giai đoạn đó.

Từ vai diễn Bác Hồ đầu tiên rất thành công này, nghệ sĩ Tiến Hợi được mời tham gia rất nhiều vai diễn sân khấu, điện ảnh, truyền hình, trong các giai đoạn lịch sử của Bác.

Nghệ sĩ Tiến Hợi trong phim Hà Nội mùa đông năm 46 - Ảnh tư liệu

Đến những vai Bác Hồ không thể thay thế trong điện ảnh

Trong số các vai diễn Bác Hồ phải kể đến 2 vai Bác Hồ trong 2 bộ phim điện ảnh nổi tiếng Hẹn gặp lại Sài Gòn (kịch bản Sơn Tùng, Long Vân đạo diễn) và Hà Nội mùa đông năm 46 của đạo diễn Đặng Nhật Minh.

Năm 1989, khi đã ngoài 30 tuổi, sau vai Bác Hồ rất thành công trong vở Đêm trắng, Tiến Hợi trở thành cái tên không thể thay thế để vào vai Nguyễn Tất Thành trong bộ phim điện ảnh đầu tiên về Bác Hồ mang tên Hẹn gặp lại Sài Gòn.

Để hoàn thành tốt vai diễn, ông đã vào Huế hỏi các cụ già về những con người sống ở giai đoạn đó như thế nào, tìm hiểu thanh niên thời đó sinh hoạt, nuôi khát vọng giải phóng dân tộc hay tình cảm yêu đương ra sao.

Năm 1996, khi đạo diễn Đặng Nhật Minh làm bộ phim Hà Nội mùa đông năm 46, Tiến Hợi lại một lần nữa trở thành cái tên đầu tiên mà đạo diễn Đặng Nhật Minh nhắm tới để mời vào vai Bác Hồ trong một giai đoạn lịch sử đặc biệt của dân tộc.

Lúc đó Tiến Hợi mới xấp xỉ 40 tuổi nhưng lại hóa thân vào vai Bác Hồ 56 tuổi, đang lãnh đạo đất nước trong tình cảnh rất khó khăn, một thử thách không dễ với người nghệ sĩ.

Tuy ngay từ đầu nhắm mời Tiến Hợi, nhưng khi đoàn phim bắt đầu khởi động thì nghệ sĩ Tiến Hợi lại đang cùng đoàn Nhà hát Kịch Hà Nội nơi anh công tác vào TP.HCM diễn kịch, không hẹn khi nào trở lại Hà Nội.

Nghệ sĩ Tiến Hợi với hơn 40 lần vào vai Bác Hồ, được xác nhận kỷ lục “Nghệ sĩ thể hiện thành công vai Bác Hồ nhiều thể loại nhất" - Ảnh tư liệu

"Đoàn phim đã thành lập rồi không thể dừng lại chờ nghệ sĩ Tiến Hợi, chúng tôi quyết định vừa quay các cảnh không có vai Bác Hồ trước, vừa xúc tiến tìm diễn viên khác thay thế. Cũng có vài người được mời thử nhưng cuối cùng không tìm được ai có hình thể giống Bác Hồ như Tiến Hợi nên chúng tôi quyết định chờ", đạo diễn Đặng Nhật Minh chia sẻ.

Vị đạo diễn gạo cội cho biết thành công của bộ phim phụ thuộc rất nhiều vào vai chính Bác Hồ do Tiến Hợi đóng và người nghệ sĩ này đã khiến quyết tâm chờ đợi của ông và cả đoàn phim nhận được thành quả xứng đáng.

Đạo diễn phim Hà Nội mùa đông năm 46 rất hài lòng với nghệ sĩ Tiến Hợi, người đã góp phần lớn vào thành công của bộ phim mà ông đặt nhiều tâm huyết, một bộ phim về Bác không do Nhà nước đặt hàng mà ông đã làm với nỗi xúc động riêng về một giai đoạn lịch sử đặc biệt, cho thấy lòng nhân ái yêu hòa bình của Chủ tịch Hồ Chí Minh, giai đoạn cực kỳ quan trọng đối với mỗi gia đình Việt Nam, trong đó có gia đình của đạo diễn.

Người vợ hóa trang cho chồng

Vợ Tiến Hợi cũng chính là người đã hóa trang cho nghệ sĩ - Ảnh: NVCC

Một điều đặc biệt, góp phần vào thành công của nghệ sĩ Tiến Hợi khi vào vai Bác Hồ không thể không kể đến vai trò của người hóa trang, lại chính là vợ ông - nghệ sĩ hóa trang Vương Đạm Thủy.

Kể từ năm 1987, bà Đạm Thủy đã hóa trang cho nghệ sĩ Tiến Hợi thành Chủ tịch Hồ Chí Minh hàng ngàn lần. Và cũng chính vì cái duyên hóa trang cho nghệ sĩ Tiến Hợi thành Bác Hồ quá giống mà hai người đã trở thành vợ chồng.

Một điều thú vị, bà Đạm Thủy không chỉ trùng ngày sinh với Bác, ngày 19-5, mà còn cùng quê Kim Liên, Nam Đàn, Nghệ An với Bác Hồ.

NSƯT Tiến Hợi - người hơn 40 lần đóng vai Bác Hồ - qua đời

TTO - Thông tin từ gia đình và bạn bè cho biết, NSƯT Tiến Hợi - gương mặt diễn viên nổi tiếng với hơn 40 lần vào vai Bác Hồ cả trên sân khấu, điện ảnh, truyền hình - đã trút hơi thở cuối cùng lúc 4h ngày 10-2 sau thời gian điều trị bệnh.