Ông Trương Văn Phước - phó chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia - cho rằng các doanh nghiệp Trung Quốc chưa nắm hết các chính sách về ngoại hối của Việt Nam khi đề xuất cho phép các thương nhân Trung Quốc và Việt Nam được thanh toán đồng nhân dân tệ (NDT) qua ngân hàng.

Đồng NDT chưa được doanh nghiệp VN sử dụng nhiều - Ảnh: T.T.D.

Ông Phước nói: Căn cứ vào hiệp định về mua bán hàng hóa ở vùng biên giới giữa hai chính phủ Việt Nam (VN) - Trung Quốc (TQ) ký năm 1998 cùng hiệp định thanh toán và hợp tác giữa Ngân hàng (NH) Nhà nước VN và NH Nhân dân TQ ký năm 2003, NH Nhà nước đã ban hành quyết định 689 (ngày 7-6-2004) về quy chế thanh toán trong mua bán, trao đổi hàng hóa, dịch vụ tại khu vực biên giới và khu kinh tế cửa khẩu giữa VN và TQ.

Theo đó, chỉ những NH thương mại có chi nhánh tại khu vực biên giới với TQ mới được cung ứng dịch vụ thanh toán đồng NDT và VND trong giao dịch biên mậu giữa các thương nhân VN và TQ. Như vậy, chúng ta đã có các quy định về việc thanh toán quốc tế liên quan đến đồng NDT từ hàng chục năm nay và hướng dẫn cũng rất chi tiết. 

* Ngoài khu vực biên mậu, việc thanh toán trong xuất nhập khẩu hàng hóa giữa thương nhân VN và TQ nói chung thì sao?

- Quyết định 689 đã nêu rõ trong việc thanh toán xuất nhập khẩu giữa VN và TQ, chính các thương nhân được lựa chọn các ngoại tệ tự do chuyển đổi để thanh toán qua NH theo thông lệ quốc tế.

Về mặt pháp lý cũng như về mặt thực tế, NH Nhà nước cũng như NH thương mại không thể can thiệp việc lựa chọn đồng tiền nào để thanh toán trong thương mại quốc tế vì nó chứa đựng rất nhiều yếu tố rủi ro, đặc biệt là sự biến động của tỉ giá hối đoái.

* Trong kiến nghị, Hiệp hội Doanh nghiệp TQ cho rằng nếu thay đồng USD bằng đồng NDT sẽ không ảnh hưởng đến tình hình xuất siêu hay nhập siêu của VN. Ý kiến của ông như thế nào về nhận định này?

- Việc lựa chọn một đồng tiền thanh toán trong giao dịch ngoại thương có một tác động không nhỏ đến cán cân thương mại. Bởi việc nâng giá hay phá giá một đồng tiền cũng là một vũ khí cạnh tranh trong thương mại quốc tế.

Cho nên, việc thay đổi ngoại tệ trong thanh toán quốc tế ở VN là một vấn đề cần dè dặt và cẩn trọng không chỉ đối với các nhà hoạch định chính sách mà còn đối với cả cộng đồng doanh nghiệp.

Nói gì thì nói, USD vẫn là đồng tiền có vị thế quan trọng bậc nhất trong thanh toán quốc tế và dự trữ quốc tế. Bên cạnh tính phổ biến của đồng USD, đại đa số doanh nghiệp VN chọn đồng tiền này trong thanh toán quốc tế cũng yên tâm về sự ổn định của tỉ giá USD so với VND.

* Vậy theo ông, xu hướng sử dụng đồng NDT ở VN sẽ như thế nào khi TQ đang mong muốn quốc tế hóa đồng NDT?

- Về xu hướng sử dụng đồng NDT tại VN, tôi cho rằng nó còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố. Việc mở rộng thị trường của VN ra các đối tác quốc tế hết sức đa dạng thông qua các hiệp định thương mại, các cơ chế hợp tác song phương và đa phương của VN với thế giới đảm bảo cho việc thay đổi các cấu trúc về kinh tế của VN.

Thêm nữa, vị thế quan trọng của đồng USD vẫn còn duy trì trong một thời gian khá dài, nên xu hướng sử dụng đồng NDT trong thanh toán ở VN sẽ còn rất hạn chế.