Nhiều kiến trúc sư cho rằng nhà thờ Bùi Chu là di sản kiến trúc và nghệ thuật hi hữu cần được bảo vệ - Ảnh: THÁI LỘC
Tôi vừa có nhiều giờ cùng các đồng nghiệp trẻ ở cơ quan cũ là Viện Bảo tồn di tích về thăm công trình. Công trình đã xuống cấp khá nặng, dứt khoát cần có sự can thiệp...
Kiến trúc này, thực ra, so trong hệ thống hàng trăm nhà thờ cổ ở miền Bắc, chưa phải quá điển hình về sự pha trộn giữa lối cổ điển với kiến trúc bản địa truyền thống. Đơn cử như nhà thờ Đức Bà ở Sài Gòn hay nhà thờ Phát Diệm ở Ninh Bình cách đó vài chục cây số...
Tuy nhiên, Bùi Chu là một dấu mốc quan trọng của kiến trúc Công giáo du nhập vào VN; bản thân công trình có quy mô khá đồ sộ, thuộc hàng sớm, điển hình cho giai đoạn hơn một thế kỷ trước.
Và quan trọng hơn, tòa nhà đã ở với chúng ta hơn 130 năm rồi, đã trở thành một phần di sản vốn được gìn giữ không nhiều của văn hóa Việt.
Vậy nên trước những thông tin có thể chưa thực sự rõ ràng là "dỡ ra làm lại", công trình này gây nhiều dư luận như đang diễn ra là điều khá dễ hiểu.
Người dân địa phương chia sẻ cốt nền của nhà thờ khá thấp, nên vào mùa mưa khi mực nước lên cao nhà thờ Bùi Chu thường xuyên bị nước tràn vào - Ảnh: NGUYỄN KHÁNH
Thực địa công trình, tôi nhận thấy công việc đại tu đã được chuẩn bị từ lâu. Người ta đã chuẩn bị hàng trăm khối gỗ cùng nhiều loại vật liệu khác, và người ta đã tiến hành một số phần việc quan trọng như làm lại cấu kiện chính.
Để dừng lại công việc đại tu này, tôi e rằng sẽ không mấy dễ dàng. Vì xét cho cùng, về mặt quản lý và sở hữu thì nhà thờ hoàn toàn có thể thực hiện theo giải pháp và trong khả năng của mình, dù đó đã là di sản văn hóa đi nữa.
Dĩ nhiên, Bùi Chu cũng như rất nhiều công trình nhà thờ rất có giá trị cả lịch sử lẫn văn hóa kiến trúc khác vẫn chưa được công nhận di tích.
Sự xuống cấp của nhà thờ Bùi Chu có thể nhìn thấy rõ tại một góc máy từ trên cao, khí hậu vùng miền biển khá khắc nghiệt nên khiến cấu tạo vật chất của nhà thờ bị ảnh hưởng - Ảnh: NGUYỄN KHÁNH
Ở góc nhìn chuyên môn, bước đầu tôi nhận thấy thay vì đại tu, công trình có thể giảm cấp độ can thiệp còn trùng tu, sửa chữa để có thể giữ được tối đa những giá trị có thể giữ được.
Điều trước tiên là cần một cuộc "khám bệnh" của các nhà chuyên môn để đánh giá từ tổng thể đến từng thành phần, chi tiết, thành nên một hồ sơ "bệnh án" đầy đủ. Dựa vào đó sẽ từng bước bàn bạc, thành phần nào tu sửa, cấu kiện nào buộc phải thay mới, thậm chí còn nhiều giải pháp khác nữa...
Việc hạ giải, nếu có, phải hết sức thận trọng; hạ giải để chữa bệnh chứ không phải hạ giải ồ ạt, tháo dỡ từng phần, như cách của người khám bệnh để làm sao bảo vệ, giữ lại được tối đa thành phần nguyên gốc.
Đơn cử, nếu như bức tường bao không phải là hệ chịu lực chính cho công trình, lại đang xuống cấp nặng thì có thể làm lại theo hình hài nguyên xưa. Hệ thống cột, vì kèo... số sử dụng được thì nên giữ lại, số hư hỏng có thể có giải pháp phục hồi; những gì không thể tiếp tục kéo dài tuổi thọ nữa mới đành thay thế hạn chế...
Nhà thờ Bùi Chu được xây dựng theo phong cách kiến trúc Baroque dưới thời Pháp thuộc bởi giám mục Wenceslao Onate Thuận (1884) với chiều dài 78m, rộng 22m, cao 15m - Ảnh: NGUYỄN KHÁNH
Phần nền trong điều kiện hơn 130 năm trước chưa có ximăng như bây giờ, kết cấu vật liệu có thể đã xuống cấp cần làm lại. Tuy nhiên, phần gạch hoa và chân tảng xưa cũ hoàn toàn có thể tái sử dụng, thiếu đến đâu có thể phục chế đến đấy. Điều này trong điều kiện hiện nay là không khó...
Khi cùng các đồng nghiệp ở Viện Bảo tồn di tích đến Bùi Chu, viện ngỏ ý và bắt tay vào thực hiện công tác tư liệu hóa. Công việc được tiến hành tương đối thuận lợi, không gặp một trở lực nào.
Tôi nghĩ rằng việc trùng tu nhà thờ Bùi Chu đang cần cùng ngồi lại bàn bạc và thông hiểu để có sự góp tay của các chuyên gia trùng tu di tích.
Tôi cũng nghĩ rằng những nhà chuyên môn trong lĩnh vực này, cả trong nước lẫn quốc tế, trong đó có tôi, nếu được ngỏ ý, sẵn sàng góp công sức vào cuộc bảo tồn di sản quý này...
Nhà thờ Bùi Chu - Ảnh: NGUYỄN KHÁNH
Vatican đưa tin về nhà thờ Bùi Chu
Trên trang web của Vatican (Vatican News) ngày 3-5 đã đăng tải một bản tin tiếng Đức về nhà thờ Bùi Chu với tiêu đề: "Việt Nam: Liệu còn cứu được nhà thờ?". Bản tin tóm lược diễn biến vụ việc, từ thư của giám mục Thomas Vũ Đình Hiệu đến kiến nghị của các kiến trúc sư.
Bản tin mở đầu bằng thông tin các kiến trúc sư và giáo dân đang nỗ lực gìn giữ một nhà thờ cổ ở miền Bắc Việt Nam. "Tòa nhà Chúa với 134 năm tuổi tại Bùi Chu ở trong tình trạng xuống cấp và đã có quyết định phá đi xây mới. Hiện tại đang có nguyện vọng quá nhỏ nhoi gửi đến giáo phận đề nghị giữ lại nhà thờ danh tiếng ấy" - bản tin viết.
LÊ QUANG - T.ĐIỂU
Tối đa: 1500 ký tự
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đầu tiên bình luận