Phóng to

Một trong ba ngôi nhà cổ bị bỏ hoang ở rạch Bà Cả (xã Trung Kiên, huyện Thốt Nốt) - Ảnh: TẤN THÁI

TT - Nói đến nhà cổ trên địa bàn TP Cần Thơ không thể không nói đến nhà cổ Vườn Lan trên đường Bùi Hữu Nghĩa, P.Trà Nóc, Q.Bình Thủy. Ngôi nhà đã 135 tuổi, được coi là một trong những ngôi nhà cổ nhất TP Cần Thơ.

Nhiều bộ phim nổi tiếng đã quay cảnh tại đây như: Công tử Bạc Liêu, Những nẻo đường phù sa, Tây Đô và ban mai... Đặc biệt là bộ phim Người tình của đạo diễn người Pháp J. Annaud cũng được khởi quay tại đây (sau khi phim trình chiếu khách du lịch nước ngoài đến đây rất nhiều, đặc biệt là du khách Pháp). Thế nhưng ngôi nhà cổ này đang xuống cấp nghiêm trọng, hiện chỉ để ngắm chứ không ai dám ở.

Đập bỏ nhà cổ

Ông Nguyễn Văn Tám ở ấp Quy Thạnh 2, xã Trung Kiên, huyện Thốt Nốt hiện là một trong những người sở hữu ngôi nhà cổ nhất vùng. Ông Tám kể: “Ông nội tôi xây nhà này khi chưa sinh cha tôi, năm nay cha tôi 108 tuổi (đã mất). Tôi thì 68 tuổi, đã có cháu cố và hiện nay con cháu tôi vẫn ở đây. Đã có bảy thế hệ sống trong ngôi nhà này”. Qua “hai thế kỷ” nền gạch của ngôi nhà bị lún, hai mái hư hỏng nên phải đập bỏ, nhiều vật điêu khắc trang trí của ngôi nhà “rụi” dần...

Phóng to

Khách du lịch chụp hình lưu niệm tại nhà cổ trên đường Bùi Hữu Nghĩa, TP Cần Thơ - Ảnh : TẤN THÁI

Cũng ở xã Trung Kiên có ngôi nhà cổ khá đẹp: cột, kèo, bàn ghế... hầu hết làm bằng gỗ quí như căm xe, trắc... Đặc biệt, bộ thành vọng ở phía trước bàn thờ được chạm khắc rất tinh xảo giống như một bức tranh thiên nhiên thu nhỏ.

Theo chị Trương Thị Mỹ Vân (chủ ngôi nhà cổ), việc làm bộ thành vọng này rất công phu, phải thuê rất nhiều nghệ nhân giỏi ở miền Bắc và miền Trung làm hơn hai năm trời. Tuy nhiên, theo thời gian ngôi nhà cũng bị xuống cấp, tường bị lún và nứt rất nghiêm trọng, không thể khôi phục được.

Chị Mỹ Vân nhớ lại: “ Trước đây ngôi nhà đẹp lắm, nhất là ở phía trên nóc nhà. Dọc theo các con lươn có nhiều tượng, hoa văn, phù điêu trang trí rất bắt mắt, nhưng vì bị nứt, lâu lâu bể rớt xuống rất nguy hiểm nên gia đình phải đập bỏ”.

Biến thành nhà hiện đại

Làng cổ Bình Thủy - Long Tuyền (quận Bình Thủy) được xem như cái nôi văn hóa của TP Cần Thơ. Nơi đây ngày trước có rất nhiều ngôi nhà cổ, nhiều bậc hiền tài cũng xuất thân tại đây như thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa - một trong những “rồng vàng” của đất Đồng Nai xưa. Nay nhà cổ tại đây còn lại không nhiều, thay vào đó là những ngôi nhà mới hiện đại mọc lên.

Nhìn những ngôi nhà cổ bị hư hỏng, xuống cấp, bỏ hoang không ít người tỏ ra tiếc nuối. Nhưng để sửa chữa thì không phải là chuyện dễ. Chị Mỹ Vân nói: “Tôi cũng muốn sửa lại lắm chứ! Nhưng ngặt nỗi kinh tế gia đình còn eo hẹp mà tiền để trùng tu không phải là ít…”. Còn ông Tám thì thổ lộ: “Qua nhiều lần sửa chữa ngôi nhà cổ của tôi đã hóa thành ngôi nhà hiện đại. Cái hồn cổ kính của nó đã không còn”.

Theo thạc sĩ Lê Đình Bích, giáo viên văn hóa học Trường ĐH Cần Thơ, đặc điểm chung của những ngôi nhà cổ trên địa bàn TP Cần Thơ cũng như ở miền Tây là sự kếp hợp hài hòa giữa hai nền kiến trúc của Pháp và kiến trúc những ngôi nhà cổ xưa ở miền Trung. Những ngôi nhà cổ còn lại ngày nay đánh dấu sự phát triển nhất định của người dân thời bấy giờ và cũng là dấu tích minh chứng cho sự có mặt của những người dân di cư đến đây khai phá và sinh sống. “Nó là một di sản văn hóa rất quí cần được gìn giữ và bảo vệ”- thạc sĩ Bích nói.

Tuy nhiên, bà Trần Thị Mộng Trúc, giám đốc Sở Văn hóa - thông tin TP Cần Thơ, cho biết đến nay chưa có cơ quan, ban ngành nào thống kê hay khảo sát số lượng nhà cổ ở TP.