Nguyễn Trung: Xám trắng đen

KIM YẾN

TT - Với 19 bức tranh trừu tượng khổ lớn, bức lớn nhất 2mx2,9m, bức nhỏ nhất 1mx1m, Xám trắng đen (*) thật sự là một cuộc phiêu lưu đầy mạo hiểm của họa sĩ Nguyễn Trung, sau sáu năm kể từ triển lãm trừu tượng Bảng đen.

Phóng to

Họa sĩ Nguyễn Trung

Phóng to

Một tác phẩm trong triển lãm Xám trắng đen

Lấy cảm hứng từ những vỉa hè, những bức tường, những vết xước và dấu vết trong kết cấu đô thị của Sài Gòn, Nguyễn Trung dẫn dắt chúng ta đi qua những hồi ức đẹp về một nơi chốn thân thuộc, với biết bao biến động của lịch sử, của đời sống.

Thời gian và sự vô tình của con người như những vệt vôi mỏng nhẹ trắng xóa trên tường, phủ lên hết lớp này đến lớp khác nhưng chẳng có gì bôi xóa được. Hằn lên gương mặt cuộc đời là những nét vẽ nguệch ngoạc, những con chữ thơ ngây, những vòng tròn nhỏ chồng chất... ẩn hiện như những mật ngữ, nằm phía dưới bề mặt của thực tại.

Cảm giác tò mò, háo hức được khám phá những gì ẩn giấu bên dưới màu trắng mong manh như một mặt hồ trong đó kéo ta về những nơi chốn bất định mà chính người họa sĩ cũng không thể hình dung nổi. Người xem bị hút vào một điểm đen nào đó giữa một toàn thể trắng để không thể rời mắt khỏi nó. Màu trắng trong tranh cũng chính là ánh sáng, giữa một thung lũng xám cô quạnh, để rồi chảy tràn trong những suy tư thật tinh khiết, trong lành.

Có điều gì đó thật gần gũi nhưng cũng thật xa xôi, khi chạm vào những những đám mây xám nhẹ của họa sĩ Nguyễn Trung. Nhìn thật thế, đẹp thế mà hóa ra không. Cảm nhận thật mơ hồ về những hương vị của cuộc đời.

Là họa sĩ tranh trừu tượng đầu tiên của Việt Nam và trở thành người dẫn đầu, kéo theo sự trưởng thành của một thế hệ, sự nghiệp của Nguyễn Trung gắn liền với những thăng trầm của lịch sử kéo dài suốt 50 năm. Sự kiên định và dâng hiến đã giúp anh có được nghị lực bền bỉ để theo đuổi đến cùng trường phái trừu tượng, mang đến cho hội họa Việt Nam một vẻ đẹp mới. Trong dịp triển lãm này, cuốn chuyên khảo sắp ra mắt về cuộc đời nghệ thuật của họa sĩ Nguyễn Trung với bài viết của tiến sĩ Nora Taylor - giáo sư môn lịch sử, lý thuyết và phê bình nghệ thuật tại Học viện Nghệ thuật Chicago, và nhà sử học về nghệ thuật Bội Trân Huỳnh-Beattie sẽ là một cái nhìn thấu suốt và toàn thể hơn.

Những yếu tố đầy chất thi ca

* Sáu năm cho một cuộc hành trình, hơi thở cuộc sống hằng ngày có dẫn anh đi xa, thoát khỏi những ý tưởng ban đầu mà chính anh cũng không hình dung nổi?

- Tôi thật sự làm việc cho triển lãm này trong hai năm. Năm đầu là những dò dẫm, nghĩa là dò dẫm bên trong mình. Tưởng là đã hoàn tất cho triển lãm dự định vào cuối năm 2009, nhưng thấy những cái tranh đó không phải, chưa phải là mình nên đã xóa hết. Lại bắt đầu làm việc trong suốt năm 2010, và bây giờ các bạn thấy được kết quả của một năm lao động, hay dở gì tùy các bạn đánh giá.

* Vì sao anh bị ám ảnh bởi ba màu xám trắng đen? Câu chuyện về những vỉa hè, những bức tường gợi mở cho anh điều gì khi nghĩ về những vết xước của đô thị? Và những vết xước của con người sống trong đô thị?

- Xám, trắng, đen không có ý nghĩa gì quan trọng hết. Chỉ là một ý tưởng về tạo hình, chỉ là muốn dùng màu sắc tối thiểu để hình thành bức tranh.

Trong đợt tranh này vẫn còn lởn vởn trong đầu tôi những ấn tượng mạnh mẽ về tuyết lạnh, cái màu trắng tinh khiết đã theo đuổi mình bao nhiêu năm, tưởng đã vứt bỏ được nhưng rốt cuộc vẫn còn nguyên đó. Ngoài ra cũng với những hình ảnh đường phố, những vết bẩn, hoen ố trên tường, trên lối đi, những chữ viết, những con số nguệch ngoạc, vô nghĩa nhưng đối với tôi là những gì dễ thương nhất, là những yếu tố đầy chất thi ca.

* Triển lãm diễn ra tại gallery Quỳnh từ 9-12-2010 đến 26-2-2011.