Nghệ sĩ Nguyễn Chánh Tín

Trong hơn 5 thập niên hoạt động điện ảnh, Nguyễn Chánh Tín đã đóng hàng chục bộ phim, thậm chí ông còn thành lập hãng phim, làm nhà sản xuất, đạo diễn; nhưng với khán giả, chỉ cần vai diễn đại tá Nguyễn Thành Luân trong loạt phim tình báo Ván bài lật ngửa, ông đã trở thành một biểu tượng khó thay thế trên màn ảnh.

Nam diễn viên nổi tiếng nhất thập niên 1980

Nguyễn Chánh Tín tham gia hoạt động giải trí từ rất sớm, từ những năm đầu thập niên 1970 tại Sài Gòn. Nhờ ngoại hình điển trai nam tính và giọng hát truyền cảm, chàng sinh viên Nguyễn Chánh Tín đã nổi tiếng trong giới học sinh, sinh viên qua những ca khúc của Phạm Duy, Huyền Anh, Từ Công Phụng và cả những ca khúc ngoại quốc.

Năm 1973, đạo diễn Hoàng Vĩnh Lộc phát hiện khả năng diễn xuất của ông trong bộ phim Đời chưa trang điểm. Dù chỉ là một vai thứ chính, Nguyễn Chánh Tín đã đoạt giải Nam diễn viên mới xuất sắc bên cạnh giải Kim Khánh ở lĩnh vực âm nhạc. Một năm sau đó, ông tiếp tục được đạo diễn Lê Mộng Hoàng mời đóng vai chính trong bộ phim Vĩnh biệt tình hè, một trong những bộ phim ăn khách của Sài Gòn trước 1975.

Sau 1975, Nguyễn Chánh Tín và vợ, ca sĩ Bích Trâm, tham gia ca hát và diễn kịch trong đoàn của nữ diễn viên Thẩm Thúy Hằng và đóng một số phim nhưng không mấy nổi tiếng. Cơ hội lớn đến với Nguyễn Chánh Tín khi ông được đạo diễn Lê Hoàng Hoa chọn đóng vai chính - Nguyễn Thành Luân trong bộ phim tình báo Ván bài lật ngửa. Vai Nguyễn Thành Luân biến Nguyễn Chánh Tín thành nam diễn viên nổi tiếng nhất trong thập niên 1980 và đến nay vẫn là vai diễn để đời nhất của ông.

Nghệ sĩ Nguyễn Chánh Tín trong vai Nguyễn Thành Luân - vai diễn để đời trong phim Ván bài lật ngửa - Ảnh tư liệu

Sinh ra để đóng Nguyễn Thành Luân

Ra mắt tập đầu tiên vào năm 1982, giai đoạn nền kinh tế của Việt Nam vẫn còn rất khó khăn sau chiến tranh vì chính sách cấm vận của Mỹ, Ván bài lật ngửa lập tức gây chấn động đối với khán giả đương thời. Bộ phim gắn bó với nhiều thế hệ khán giả khắp toàn quốc, đặc biệt là thời phim chiếu bãi và đến nay vẫn giữ kỷ lục là bộ phim điện ảnh dài tập nhất, ăn khách nhất của điện ảnh Việt Nam.

Bộ phim (tám tập phim tiếp nối, kéo dài từ năm 1982 - 1987) được chuyển thể từ bản thảo tiểu thuyết Giữa biển giáo rừng gươm của nhà văn Trần Bạch Đằng và do chính ông (với bút danh Nguyễn Trương Thiên Lý) chấp bút kịch bản điện ảnh. 

Đạo diễn Lê Hoàng Hoa (ông lấy tên Khôi Nguyên cho loạt phim này), với kinh nghiệm của một nhà làm phim được đào tạo tại Mỹ và có nhiều năm làm phim ăn khách của điện ảnh Sài Gòn trước 1975, sáng tạo một lần nữa với kịch bản phân cảnh và sửa đổi khá nhiều chi tiết, thêm nhiều nhân vật phản diện đặc sắc và đổi lại nhan đề là Ván bài lật ngửa. 

Sự thành công vang dội của loạt phim này đã khiến nhà văn Trần Bạch Đằng sử dụng luôn nhan đề của bộ phim cho cuốn tiểu thuyết khi xuất bản vào năm 1986 và được tái bản rất nhiều lần.

Ngay từ cảnh mở đầu được lặp lại qua mỗi tập phim - Nguyễn Thành Luân bước xuống xe, vóc dáng cao ráo lãng tử, gương mặt thanh thoát nhưng rất đàn ông trong bộ măng tô và chiếc mũ phớt, bước vào rừng cao su với những nét suy tư trên gương mặt - nhân vật này đã lập tức gây ấn tượng và "đóng đinh" vào trí nhớ khán giả. 

Lối diễn xuất trầm tĩnh, cách nhả thoại từ tốn và phát huy sức mạnh nội tâm trên gương mặt trong những cảnh cận hay đặc tả, Nguyễn Chánh Tín như sinh ra để vào vai Nguyễn Thành Luân hay ngược lại, vai diễn này được tạo ra để dành cho ông.

Chính nhà văn, nhà biên kịch Trần Bạch Đằng cũng nhận xét: "Diễn xuất của Chánh Tín chân thật, tự nhiên và có một nét gì đó khác người". Vai diễn này đã giúp Nguyễn Chánh Tín giành giải Nam diễn viên chính xuất sắc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 7 vào năm 1985, khi loạt phim mới chiếu hết tập thứ 4.

Chất hình sự, điệp báo với những màn đấu trí chậm rãi, trầm tĩnh nhưng cân não và căng thẳng, xen kẽ với những màn hành động lôi cuốn, trong đó Nguyễn Chánh Tín thực hiện nhiều cảnh đối đầu cận chiến trên canô, đấu súng... khiến ông trở thành một biểu tượng nam tính trên màn ảnh Việt mà đến nay vẫn chưa có người thay thế.

Một thách thức không dễ vượt qua

Có được một vai diễn biểu tượng kéo dài xuyên suốt gần cả một thập kỷ, đó vừa là một niềm tự hào lớn vừa là một thách thức không dễ vượt qua đối với một diễn viên. Sau khi thoát khỏi hình bóng của Nguyễn Thành Luân, ông phải chật vật để khẳng định tên tuổi của mình.

Trong thập niên 1990, thời phim mì ăn liền bùng nổ, Nguyễn Chánh Tín trở thành đạo diễn và nhà sản xuất của một số phim kinh dị ăn khách như Ngôi nhà oan khốc, Chiếc mặt nạ da người... Tuy nhiên, do điện ảnh Việt Nam suy thoái trong những năm đầu 2000, ông thành lập hãng phim, sản xuất, đạo diễn nhiều bộ phim thua lỗ và từng phải bán nhà để trả nợ.

Nguyễn Chánh Tín lui về ở ẩn và thi thoảng tham gia một số phim giải trí của các đạo diễn thế hệ con cháu, trong đó có Dòng máu anh hùng, Cưới ngay kẻo lỡ, Fan cuồng hay Em chưa 18 của đạo diễn Charlie Nguyễn hay Lê Thanh Sơn.

Xin vĩnh biệt ông, một biểu tượng không dễ thay thế của điện ảnh Việt Nam.

Nhớ một người hào sảng

* Nhạc sĩ Dương Thụ: Tôi luôn thấy Chánh Tín là người khiêm tốn, biết người biết ta, có văn hóa. Với bạn bè anh ấy là người rất lãng tử, phóng khoáng, sẵn sàng bán đồng hồ để đãi rượu bạn bè. Con người đó coi trọng tình nghĩa bạn bè, anh em hơn tiền bạc.

Chánh Tín đã đi đến ga cuối của cuộc đời, vẫn có bên mình một người vợ yêu thương, bao dung anh trọn cuộc đời là sự may mắn rất lớn. Anh ấy đã vượt qua rất nhiều điều gian khổ, để lại cho đời những dấu ấn, khiến chúng ta phải nhớ đến. Nhớ về anh ấy, hãy nhớ về những việc anh ấy đã làm cho cuộc đời này, những chuyện khác đều không còn quan trọng nữa.

Nghệ sĩ Chánh Tín và Lê Khanh trong phim Bản tình ca cuối cùng - Ảnh tư liệu

* NSND Lê Khanh: Sau phim Chiếc mặt nạ da người, anh Chánh Tín và tôi trở thành một cặp đôi rất đẹp trên màn ảnh. Chánh Tín hào hứng quyết định làm tiếp phim Bản tình ca cuối cùng do anh sản xuất kiêm đóng vai chính.

Sau lần cộng tác đó, vợ chồng tôi trở thành bạn bè của vợ chồng anh Tín. Anh Tín là người chỉn chu, kỹ lưỡng, làm việc có tâm và hết mình, thương quý bạn bè. Cứ lần nào thấy chúng tôi vào Nam là lại gọi "bồ tèo đấy à". Sau này bận rộn ít gặp nhau, tiếc lắm, trong lòng vẫn thầm muốn một ngày nào đoàn viên đóng phim tuổi trung niên với Thương Tín, Chánh Tín như người Mỹ vẫn thường làm, mời các ngôi sao gạo cội hội ngộ.

* Đạo diễn Lê Thanh Sơn: Chánh Tín vừa là huyền thoại một thời, vừa đồng hành cùng điện ảnh Việt Nam trong những chặng đường sau này. Ông là diễn viên có đài từ xuất sắc: trầm ấm đặc biệt, vừa có lực, dày mà đa sắc thái tình cảm. Từ một ngôi sao, ông sẵn sàng nhận những vai nhỏ để đeo đuổi với nghề.

Ngọc Diệp - Mi Ly ghi

Một bậc đàn anh

Chánh Tín và Diễm My trong phim Đại ca U70 - Ảnh: VTV

Bên cạnh những vai diễn trong phim điện ảnh, nghệ sĩ Nguyễn Chánh Tín cũng tham gia khá nhiều phim truyền hình như Tóc ngắn, Bến sông trăng, Đi qua dĩ vãng... Trong đó, bộ phim Đại ca U70 phát sóng năm 2014 ông đóng vai chính - một đại ca lừng lẫy một thời hiện sống tại viện dưỡng lão, có tính cách hóm hỉnh, hài hước...

Đạo diễn Trần Lực - với vai trò là nhà sản xuất Đại ca U70 - kể: "Tôi với nghệ sĩ Chánh Tín quen biết nhau từ lâu. Anh ấy là đàn anh của tôi, là người vui vẻ, dễ thương, hòa đồng. Chúng tôi gặp nhau là cứ vui như tết".

Nói về vai diễn trong phim Đại ca U70, Trần Lực bồi hồi nhớ lại: "Bộ phim được sản xuất cách đây 5 năm, cũng là năm gia đình anh có biến động về nhà cửa. Tuy nhiên anh hoàn thành vai diễn một cách xuất sắc. Với lối diễn xuất duyên, thông minh, anh đã góp phần giúp bộ phim được yêu thích khi ra mắt khán giả".

Rồi Trần Lực trầm ngâm: "Người nghệ sĩ là vậy đấy, luôn giấu nỗi buồn riêng để vào vai diễn. Nhìn những vai diễn của Chánh Tín đầy bản lĩnh, phong độ, đàng hoàng nhưng đâu ai biết rằng sau những vai diễn "sừng sững" ấy là cuộc sống đầy biến động, lo toan".

NSƯT Nguyễn Chánh Tín (bìa trái) trong chương trình Ký ức vui vẻ vừa phát sóng năm 2019

Còn đạo diễn trẻ Huỳnh Vinh, từng làm việc với nghệ sĩ Chánh Tín trong 100 tập đầu của phim sitcom Hoàng tử ơi, anh ở đâu? (400 tập) phát sóng năm 2017, kể dù thực hiện nhiều những dự án phim điện ảnh lớn nhưng khi nghe lời mời tham gia phim sitcom (15 phút/tập), nghệ sĩ Chánh Tín vẫn vui vẻ nhận lời. Ông còn hóm hỉnh bảo: "Tao từ trước đến giờ toàn đi phim điện ảnh, có đóng được phim sitcom không bây?".

Đạo diễn trẻ rất tâm đắc thái độ làm việc nghiêm túc của bậc đàn anh: "Chú Chánh Tín tuy đã lớn tuổi nhưng luôn đi đến phim trường sớm 30 phút. Phim sitcom thoại nhiều nên chú rất chăm chú học thoại. Thỉnh thoảng có những câu thoại không chính xác lắm với thực tế, chú góp ý, chỉnh sửa lại cho hợp lý hơn".

HOÀNG LÊ

Nghệ sĩ Nguyễn Chánh Tín của 'Ván bài lật ngửa' đột ngột qua đời

TTO - Nghệ sĩ Nguyễn Chánh Tín vừa đột ngột qua đời tại nhà riêng rạng sáng 4-1, con gái ông xác nhận với Tuổi Trẻ Online thông tin này. Nghệ sĩ Nguyễn Chánh Tín qua đời trong giấc ngủ, trước đó ông chỉ đang cảm nhẹ.