Phóng viên Tuổi Trẻ thắp nhang cho những người dân Thổ Châu bị Khmer Đỏ bắt cóc, sát hại ở Koh Tang - Anh: CTV

Đường ra Koh Tang

Nghe hỏi tàu ra quần đảo Koh Tang, nhiều người ở Sihanoukville lắc đầu. Ở thành phố cảng nổi tiếng này của Campuchia, cái tên quần đảo Koh Tang dường như quá xa xôi... Một chủ hãng tàu dịch vụ cho dân lặn nước sâu quốc tế ra giá hàng ngàn USD để đưa tôi đến Koh Tang.

Nhưng ông vẫn lưu ý là không thể bước chân lên được hòn đảo bởi quần đảo quân sự này không có dân sinh sống. Và cũng chẳng lý do nào được chấp nhận để một người nước ngoài xa lạ có mặt trên đảo.

Một người bạn có uy tín gợi ý nhờ lực lượng hải quân Campuchia giúp đỡ. Thế nhưng việc cũng không thành. Giữa lúc mong muốn đến Koh Tang trở nên vô vàn khó khăn thì tôi được mách nước tìm đến ông Chang Ton. Ông được giới thiệu là một sĩ quan trong quân đội Hoàng gia Campuchia, cũng là chủ một doanh nghiệp vận tải du lịch lớn nhất tại Sihanoukville.

Vấn đề là làm sao thuyết phục được vị đại gia này đồng ý cho tàu đưa người ra đảo. Tiếp khách trong cơ ngơi sang trọng bậc nhất xứ biển, Chang Ton thân thiện hỏi tôi mục đích ra đảo để làm gì? Tôi cũng chẳng giấu rằng ra đó để thắp nhang cho những người Việt bị Khmer Đỏ sát hại. Chỉ nghe đến thế, ông gật đầu: “Tôi không để anh đi một mình.

Tôi sẽ đi với anh và rủ lính cùng đi”. Sáng hôm sau, đúng hẹn, Chang Ton lái xe cùng tôi đến một bến cảng neo tàu hải quân. Chúng tôi khởi hành trên chiếc du thuyền được ông giới thiệu là đặt đóng ở Việt Nam. Đi cùng còn có những người lạ mặc quân phục. Một trong số họ được giới thiệu là trung tá Vutha, chỉ huy tiểu đoàn quân đóng ở Koh Tang.

Oan hồn ở mỗi gốc cây

Hành trình nhiều giờ trong vùng biển kín, những người trên tàu kể về “nỗi buồn người Mỹ” trong sự kiện Mayaguez. Trong sự kiện đó, hàng chục lính Mỹ chết ở đảo đã được quy tập hài cốt về đất nước của mình. Thế nhưng, không ai thừa nhận rằng có biết hàng trăm người Việt đã bỏ thây lại đảo. Khi tàu len vào vùng biển đầy sóng, nơi có những hòn đảo nằm giăng ngang đường chân trời, tôi được thông báo sắp đến Koh Tang.

Koh Tang là quần đảo có ba hòn đảo, trong đó đảo Koh Tang lớn nhất, có hình dáng như chiếc ủng, kéo dài theo hướng bắc - nam. Chiếc cầu tàu nối vào bãi cát trắng dẫn lên con đường độc đạo đưa đến trung tâm chỉ huy của đảo. Dọc theo bãi cát đẹp mê hồn là một hàng dương đứng nép mình ủ rũ. Đây là những “cây treo cổ”, nơi quân khát máu Khmer Đỏ dùng thòng lọng hành quyết người dân Thổ Châu.a

Bước chân lên đảo Koh Tang, đập vào mắt là cột bia đá cao hơn 1m, khắc tên toàn bộ các lính Mỹ tử trận trong vụ Mayaguez, dựng ngay ở cổng vào cơ quan chỉ huy đảo. Người Mỹ đã đến, đã làm tất cả những gì có thể để đối xử tốt với cái chết của công dân nước họ. Dọc phía trái lối lên khu nhà chỉ huy đảo là vườn dừa rộng lớn.

Hàng trăm gốc dừa được trồng theo hàng, theo lời kể của nhân chứng S. thì đó là nơi bọn Khmer Đỏ vùi thây các nạn nhân “để làm phân bón cho cây tốt” (lời của S.). Mỗi gốc dừa trên đảo Koh Tang này đều có phần xương thịt của đồng bào Thổ Châu. Bên dưới mỗi gốc dừa là thân phận của những người Việt bị bắt cóc đưa đến đây, vùi xác dưới lòng đất lạnh của xứ người.

Cựu binh S. nói không chỉ những gốc dừa, mà ở những gốc mít, gốc xoài cũng là nơi vùi xác những người Việt xấu số. Khi nghe tôi đề cập chuyện quân Khmer Đỏ ngày trước vùi xác người Việt dưới những gốc dừa, gốc mít ở đây, một người có mặt trong buổi gặp trên đảo liền nhắc nhỏ “đừng nói đến chuyện đó”(?).

Vườn dừa, nơi quân Khmer Đỏ vùi xác các nạn nhân Việt Nam bị chúng sát hại - Ảnh: Tiến Trình

Nén nhang dưới “cây treo cổ”

Giữa đảo có căn nhà sàn lớn bằng gỗ được Khmer Đỏ cất hơn 40 năm trước mà theo lời của các cựu binh thì căn nhà sàn này là nơi ở của cố vấn Trung Quốc. Là người có mặt ngay từ khi đảo Koh Tang được giải phóng, đại úy Gớt kể ngày trước, khi bộ đội tình nguyện Việt Nam đứng chân giữ đảo, đơn vị của anh đóng ở hòn đảo nhỏ kề bên.

Dù ở hai hòn đảo khác nhau nhưng lính Campuchia hay sang nơi đóng quân của bộ đội Việt Nam để sinh hoạt chung và được chia sẻ lương thực. Cho đến khi bộ đội rời đi thì đơn vị của Gớt mới chuyển qua đảo Koh Tang. Những người lính trên đảo nói so với trước đây, hiện trạng trên đảo Koh Tang bây giờ đã ít nhiều thay đổi.

Ngoài các công trình quân sự được xây mới đã xuất hiện thêm ngôi miếu thờ ở góc phải của khu đất đặt trung tâm chỉ huy. Một người lính cho biết chỉ huy cho xây ngôi miếu này để thờ cúng đấng linh thiêng và vong hồn những người đã chết trên đảo, trong đó có những người bị Khmer Đỏ giết hại.

Tôi men theo từng gốc dương, thắp từng nén nhang cho vong hồn những người Việt nằm lại nơi đây, dưới tán những “cây treo cổ”.

Các lão ngư nói từ Thổ Châu đến Koh Tang chỉ mất gần một đêm chạy ghe. Vậy mà kể từ khi người bộ đội tình nguyện Việt Nam cuối cùng rời khỏi nơi này, cũng đã gần 30 năm mới lại có một người Việt trở lại Koh Tang để thắp nhang tưởng nhớ cho đồng bào mình. Những nén nhang tàn nhanh trong gió biển.

Nhưng sự thật về cái chết của họ, của trên 500 con người, lẽ nào lại tan vào hư không như khói nhang? Cũng là sinh mạng con người, sao người Mỹ chết trên đảo này thì có bia, còn người Việt thì không?

Vườn dừa, nơi quân Khmer Đỏ vùi xác các nạn nhân Việt Nam bị chúng sát hại

Phóng viên Tuổi Trẻ thắp nhang cho những người dân Thổ Châu bị Khmer Đỏ bắt cóc, sát hại ở Koh Tang