Thông tin được Phó trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Phan Xuân Thủy cho biết tại Hội nghị tổng kết 20 năm thực hiện chỉ thị số 42-CT/TƯ ngày 25-8-2004 của Ban Bí thư Trung ương về “Nâng cao chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản” vào chiều 26-8 tại Hà Nội.

Hội nghị do Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Hội Xuất bản Việt Nam tổ chức. Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa dự và phát biểu chỉ đạo hội nghị.

Mô hình liên kết xuất bản mất đi ý nghĩa ban đầu

Phát biểu tại hội nghị, Phó trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Phan Xuân Thủy khẳng định sau 20 năm thực hiện chỉ thị số 42-CT/TW, hoạt động xuất bản đã đạt những thành tựu quan trọng, toàn diện.

Đó là năng lực, tiềm lực, vị thế của xuất bản được nâng lên, phát triển cả về quy mô, công nghệ, trình độ ngang tầm khu vực.

Hiệu quả kinh tế ngành có nhiều đổi mới, xuất bản phẩm tăng về số lượng, chất lượng, cơ cấu đề tài đa dạng, phong phú ở cả hai dạng sách in và sách điện tử hay các dạng sinh thái số như: ebook, audiobook, podcast, video ngắn…

Kinh tế xuất bản tăng trưởng ổn định, có những bước phát triển mạnh mẽ trong hợp tác, trao đổi các hoạt động liên quan đến bản quyền, có đóng góp đáng kể cho ngân sách nhà nước.

Tuy nhiên, ông Thủy cũng chỉ ra nhiều hạn chế của ngành trong 20 năm qua.

Đó là số bản sách trên đầu người mới đạt gần 6 bản sách/người năm 2024, không thực hiện được mục tiêu đạt 6 bản sách/người/năm vào năm 2010 như chỉ thị 42 đặt ra.

Ngành xuất bản sau 20 năm vẫn có quy mô sản xuất và tổ chức kinh doanh nhỏ bé, khó khăn về vốn, nguồn nhân lực, hiệu quả kinh tế thấp.

Báo cáo tổng kết 20 năm thực hiện chỉ thị 42 còn chỉ ra hạn chế của cơ chế liên kết xuất bản hiện nay.

Việc quản lý hoạt động liên kết thực hiện chưa chặt chẽ, chưa có quy định rõ ràng trách nhiệm của mỗi bên tham gia liên kết xuất bản.

Điều này dẫn đến thực tế một số nhà xuất bản hạ giá quản lý phí, buông lỏng quản lý, không tuân thủ đúng quy trình biên tập và đọc duyệt bản thảo, duyệt phát hành, không giám sát đối tác liên kết, phó thác hoàn toàn sản phẩm liên kết cho đối tác quyết định.

Mô hình liên kết xuất bản mất đi ý nghĩa ban đầu. Nó cũng thể hiện năng lực yếu của một số nhà xuất bản khi ít tự làm sách mà khoán cho xã hội.

Cần có giải pháp xây dựng và phát triển văn hóa đọc quốc gia

Để đạt được mục tiêu của ngành xuất bản, ông Phan Xuân Thủy đề nghị toàn ngành tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm như đổi mới cơ chế chính sách, tăng cường xây dựng và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao…

Đặc biệt là giải pháp xây dựng và phát triển văn hóa đọc quốc gia. Bởi “không thể có ngành xuất bản phát triển nếu thiếu văn hóa đọc”.

“Tôi đề nghị các đồng chí quan tâm đến nội dung này để có những đề xuất, kiến nghị kịp thời, nhất là Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các cơ quan liên quan chỉ đạo triển khai mô hình tiết đọc sách trong trường học, nhằm hình thành thói quen đọc sách cho thế hệ trẻ ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường”, ông Phan Xuân Thủy nói.

Phát biểu chỉ đạo ngắn gọn hội nghị, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa yêu cầu cần tập trung xây dựng nền xuất bản chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại; coi sản phẩm xuất bản không chỉ mang giá trị văn hóa mà còn phải trở thành trung tâm cung cấp tri thức khoa học cho nhiều lĩnh vực.

Công ty liên kết xuất bản không phải chỉ là ‘lái sách’

19 năm thực hiện mô hình liên kết xuất bản, tuy còn một số hạn chế cần khắc phục nhưng không thể phủ nhận những đóng góp to lớn của các công ty làm liên kết xuất bản đối với sự phát triển vượt bậc của ngành xuất bản những năm qua.